Ezan ve kamet By: sidretül münteha Date: 30 Ocak 2011, 16:21:22
11. Ezan ve Kamet
Bu bab da iki fasl'a ayrýlýp birinci fasýl ezan'a, ikinci fasýl kamete dairdir. [58]
A- Ezan
Bu fasýl beþ kýsýmdan ibaret olup birinci kýsým ezanýn þekli, ikinci kýsým ezanýn hükmü, üçüncü kýsým ezanýn vakti, dördüncü kýsým ezanýn þartlan, beþinci kýsým ezan sesini duyanýn okuyacaðý þeyler hakkýndadýr. [59]
1. Ezanýn Þekli:
Ulema ezanýn þekli hakkýnda dört çeþit görüþte bulunmuþlardýr:
1-Tekbirlerin ikiþer, þehâdetlerin dörder ve diðerlerinin de ikiþer kere okunmasýdýr. Bu, Medine ulemasý olan Ýmam Mâlik ile diðerlerinin benimsedikleri þekildir. Ýmam Mâlik'in tabi'lerinden sonrakiler, terci1 denilen, þehâdetleri önce gizliden, sonra yüksek sesle ikiþer kere okumayý ihtiyar etmiþlerdir.
2- Mekkeliler'in ezam olup Ýmam Þafii'nin de benimsediði þekildir ki birinci tekbir ile þehâdetleri dörder ve geri kalanlan ikiþer" kere okumaktýr.
3- KûfelÝler'in ezanýdýr ki o da, birinci tekbirin dört ve diðerlerinin ikiþer kere okunmasýdýr. Bu da Ýmam Ebû Hanife'nin görüþüdür.
4-Basrahlar'ýn ezaný olup o da, birinci tekbirin dört ve þehadetlerle hay-yeale'lerin de -her defasýnda son hayyeale'den birinci þehâdetin baþýna dönmek sureti ile- üçer kere okunmasýdýr. Bunu da Hasan Basrî ile Ýbn Þîrîn benimsemiþlerdir.
Bu dört grubun, ezanýn þekli hakkýndaki ihtilâflarýna sebeb, bu'husus hakkýnda gelen haberlerin ve devam edegelen amellerin her bir gruba göre diðerlerinden ayrý olmasýdýr. Çünkü Medineliler «Ezan, bizde hep dediðimiz þekilde okunagelmiþtir» diyerek kendi görüþlerini savunmuþlardýr Mekke, Küfe ve Basralýlar da ayný þekilde konuþmuþlardýr ki, hepsinin de dediðini doðrulayan bir takým eser ve rivayetler bulunmaktadýr. Hicazlýlar'ýn görüþü olan, birinci tekbirin iki kere okunmasý sýhhatli yollarla Ebû Mahzure ile Abdullah b. Zeyd el-Ensârî'den rivayet olunmuþtur. Dört kere okunmasý da yine Ebû Mahzure ve Abdullah b. Zeyd'den, baþka yollarla rivayet olunmuþtur.
imam Þâfýi: «Bu, Mekke'de öteden beri cari olan ezan þekli olmakla beraber kabulü gereken birtakým ziyadelerdir» demiþtir.
Ýmam Mâlik'in tabi'lerinden sonrakilerin ihtiyar ettikleri tercihe gelince: O da, Ebû Kudame yolu ile rivayet olunmuþtur. Fakat Ebû Ömer: «Ebû Kudame hadis ulemasinca zayýf bir kimsedir» der.
Küfe ulemasý ise, Ebû Leylâ'nýn hadisine dayanmaktadýrlar. Bu hadiste «Abdullah b. Zeyd, rüyada, üstünde yeþil renkli iki kürk bulunan bir adamýn bir duvarýn saçaðý üzerinde durup kelimeleri ikiþer defa tekrarlamak suretiyle bir kere ezan okuduðunu bir kere de kamet getirdiðini görmüþtür»[60] denilmektedir.
Buhârî'nin bu mevzuda kaydettiði, yalnýz Enes'in hadisidir. Bu hadiste «Bilâl'e, Ezan lafýzlarýný ikiþer ikiþer, kamet lafýzlarýný da birer birer söylemesi emrolundu. Ancak KAD KAMEJÝ'S-SALAH lafzýný iki defa söylemekle emrolundu» [61]denilmektedir. Müslim de, Ebû Mahzure'den ezaný, Hicazlýlar'ýn þeklinde rivayet etmektedir .[62]
Ýþte ezan hakkýnda gelen rivayetlerin, böylece birbirleri ile çatýþtýðý içindir ki îmaný Ahmed b. Hanbel ile îmam Dâvûd «Bu çeþitli þekillerin hepsi de cevaz ve tahyir mahiyetinde varid olmuþtur, hiçbirisi vacib deðildir. Kiþi bu þekillerden istediðini okuyabilir» demiþlerdir.
Ezandaki, (Namaz uykudan hayýrlýdýr) kelimesinde de ihtilâf edilmiþtir. Cumhur "Bu da ezanda söylenmelidir", demiþtir. Kimisi de: "Söylenmez. Zira bu, sünnet olan ezandan bir lafýz deðildir", demiþtir. tmam Þâfýi bunu benimser.
Bu ihtilâfýn da sebebi, bu kelime Peygamber (s.a.s) Efendimiz zamanýnda ezanda söylenir mi idi, yoksa Hz. Ömer (r.a.) zamanýnda mý söylenmeye baþlanmýþtýr? diye ihtilâf etmeleridir .[63] [64]
[58] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/241.
[59] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/241.
[60] Ebû Dâvûd, Salât, 2/28, no: 507.
[61] Buhârî, Ezan, 10/2, no: 605
[62] Müslim, Salât,4/3, no: 379.
[63] Bu görüþün tenkidi için bkz. Ýbn Abdilberr, îstizkâr, 2/III-112. Aynca, bkz. Mâlik, Salâý,Vl, no: 8.
[64] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/241-242