Ezan ve kamet

11. Ezan ve Kamet

Bu bab da iki fasl'a ayrılıp birinci fasıl ezan'a, ikinci fasıl kamete dairdir. [58]

A- Ezan

Bu fasıl beş kısımdan ibaret olup birinci kısım ezanın şekli, ikinci kısım ezanın hükmü, üçüncü kısım ezanın vakti, dördüncü kısım ezanın şartlan, beşinci kısım ezan sesini duyanın okuyacağı şeyler hakkındadır. [59]

1. Ezanın Şekli:

Ulema ezanın şekli hakkında dört çeşit görüşte bulunmuşlardır:

1-Tekbirlerin ikişer, şehâdetlerin dörder ve diğerlerinin de ikişer kere okunmasıdır. Bu, Medine uleması olan İmam Mâlik ile diğerlerinin benimsedikleri şekildir. İmam Mâlik'in tabi'lerinden sonrakiler, terci1 denilen, şehâdetleri önce gizliden, sonra yüksek sesle ikişer kere okumayı ihtiyar etmişlerdir.

2- Mekkeliler'in ezam olup İmam Şafii'nin de benimsediği şekildir ki birinci tekbir ile şehâdetleri dörder ve geri kalanlan ikişer" kere okumaktır.

3- Kûfelİler'in ezanıdır ki o da, birinci tekbirin dört ve diğerlerinin ikişer kere okunmasıdır. Bu da İmam Ebû Hanife'nin görüşüdür.

4-Basrahlar'ın ezanı olup o da, birinci tekbirin dört ve şehadetlerle hay-yeale'lerin de -her defasında son hayyeale'den birinci şehâdetin başına dönmek sureti ile- üçer kere okunmasıdır. Bunu da Hasan Basrî ile İbn Şîrîn benimsemişlerdir.

Bu dört grubun, ezanın şekli hakkındaki ihtilâflarına sebeb, bu'husus hakkında gelen haberlerin ve devam edegelen amellerin her bir gruba göre diğerlerinden ayrı olmasıdır. Çünkü Medineliler «Ezan, bizde hep dediğimiz şekilde okunagelmiştir» diyerek kendi görüşlerini savunmuşlardır Mekke, Küfe ve Basralılar da aynı şekilde konuşmuşlardır ki, hepsinin de dediğini doğrulayan bir takım eser ve rivayetler bulunmaktadır. Hicazlılar'ın görüşü olan, birinci tekbirin iki kere okunması sıhhatli yollarla Ebû Mahzure ile Abdullah b. Zeyd el-Ensârî'den rivayet olunmuştur. Dört kere okunması da yine Ebû Mahzure ve Abdullah b. Zeyd'den, başka yollarla rivayet olunmuştur.

imam Şâfıi: «Bu, Mekke'de öteden beri cari olan ezan şekli olmakla beraber kabulü gereken birtakım ziyadelerdir» demiştir.

İmam Mâlik'in tabi'lerinden sonrakilerin ihtiyar ettikleri tercihe gelince: O da, Ebû Kudame yolu ile rivayet olunmuştur. Fakat Ebû Ömer: «Ebû Kudame hadis ulemasinca zayıf bir kimsedir» der.

Küfe uleması ise, Ebû Leylâ'nın hadisine dayanmaktadırlar. Bu hadiste «Abdullah b. Zeyd, rüyada, üstünde yeşil renkli iki kürk bulunan bir adamın bir duvarın saçağı üzerinde durup kelimeleri ikişer defa tekrarlamak suretiyle bir kere ezan okuduğunu bir kere de kamet getirdiğini görmüştür»[60] denilmektedir.

Buhârî'nin bu mevzuda kaydettiği, yalnız Enes'in hadisidir. Bu hadiste «Bilâl'e, Ezan lafızlarını ikişer ikişer, kamet lafızlarını da birer birer söylemesi emrolundu. Ancak KAD KAMEJİ'S-SALAH lafzını iki defa söylemekle emrolundu» [61]denilmektedir. Müslim de, Ebû Mahzure'den ezanı, Hicazlılar'ın şeklinde rivayet etmektedir .[62]

İşte ezan hakkında gelen rivayetlerin, böylece birbirleri ile çatıştığı içindir ki îmanı Ahmed b. Hanbel ile îmam Dâvûd «Bu çeşitli şekillerin hepsi de cevaz ve tahyir mahiyetinde varid olmuştur, hiçbirisi vacib değildir. Kişi bu şekillerden istediğini okuyabilir» demişlerdir.

Ezandaki, (Namaz uykudan hayırlıdır) kelimesinde de ihtilâf edilmiştir. Cumhur "Bu da ezanda söylenmelidir", demiştir. Kimisi de: "Söylenmez. Zira bu, sünnet olan ezandan bir lafız değildir", demiştir. tmam Şâfıi bunu benimser.

Bu ihtilâfın da sebebi, bu kelime Peygamber (s.a.s) Efendimiz zamanında ezanda söylenir mi idi, yoksa Hz. Ömer (r.a.) zamanında mı söylenmeye başlanmıştır? diye ihtilâf etmeleridir .[63] [64]

[58] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/241.

[59] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/241.

[60] Ebû Dâvûd, Salât, 2/28, no: 507.

[61] Buhârî, Ezan, 10/2, no: 605

[62] Müslim, Salât,4/3, no: 379.

[63] Bu görüşün tenkidi için bkz. İbn Abdilberr, îstizkâr, 2/III-112. Aynca, bkz. Mâlik, Salâı,Vl, no: 8.

[64] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/241-242

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın