Namaz Muhasebesi By: reyyan Date: 03 Kasým 2010, 12:23:25
Namaz Muhasebesi
Cafer Durmuþ
Bir gün oturup, yeniden namazý konuþmaya… Kelime-i þehadetten sonra Ýslâm’ýn en mühim rüknü olan namazla münasebetimizin nasýl seyrettiðini düþünmeye… Ne dersiniz?
Mesela suyun izzetine el vurduðumuzda, abdest azalarýyla birlikte gönlü de O’na hazýrlamanýn heyecanýný ne kadar duyuyoruz? Namaz gibi toplayýcý bir ibadetle huzûr-ý ilâhîye durmanýn ne büyük mazhariyet olduðunun ne kadar bilincindeyiz? Nanmaz vesilesiyle periyodik aralýklarla dünya meþgalesinden -yangýndan mal kurtarýr gibi- çekilip alýnmamýzdaki inceliðin farkýnda mýyýz?
Kabe-i Muazzama iki kaþýn arasýndaymýþ gibi huzûra durduðumuzda, âyetleri okurken O’nunla mükaleme halinde olduðumuzu hissedebiliyor muyuz? Her gün kýldýðýmýz beþ vaktin rutin hale gelmemesi için ne yapýyoruz?
Ýçimizde miracý yaþamak için, günleri geceleri daha çok namazla donatmaya… Çeþitli vesilelerle nafileleri alýþkanlýk edinmeye çabalýyor muyuz? “Dinin direði” olarak tarif edilen bir ibadet hayatýmýzda nereye tekabül ediyor? Namazý hasretle beklediðimiz, secdeyi özlediðimiz anlar oluyor mu?
Âyet-i kerîmede namaz, “mü’minlerin bir yerde bulunmasýnýn alamet-i farikasý”1. olarak zikrediliyor ve “mü’minlerin namazlarýný huþû ile kýlmalarý tebcîl ediliyor.”2
Allah Rasûlü (s.a.v), Ýslamla þereflenen insana öncelikle beþ vaktin ikamesini emrediyor. Sonra günün belli vakitlerindeki nevafili itiyat edinmeyi yüksek bir hedef olarak gösteriyor. Korku, ümit, sevinç ve hüzün gibi beþerî hallerin hemen hepsini namazla karþýlamayý öðretiyor. Ve namazý Müslümanca hayatýn merkezine yerleþtiririyor, son nefesini verirken, “Namaza dikkat edin” buyuruyor.
Çünkü o (s.a.v), namazýn insaný Ýslâm dairesinde tutan daimî bir kontrol mekanizmasý olduðunu bilmemizi istiyor. Müslüman’ýn giyim kuþamýný, yeme içmesini hatta düþüncesini disipline edeceðini bilmemizi istiyor. Namazýn, fert ve toplum hayatýnda huzur ve sükun teminatý olduðunu anlamamýzý arzu ediyor. “Allah bu ümmete zayýflarýn duasý, namazlarý ve ihlaslarý sebebiyle yardým eder”3 buyruðu ile, namaz ve dualarýmýzýn merhamet-i ilâhiyyeyi üzerimize celb edeceðini bilmemizi istiyor... Onun (s.a.v), namazla ünsiyete dair gösterdiði hedeflerin neresindeyiz?
***
Kur’ân-ý Kerim’de, önceki peygamberlere de namazýn emredildiðini görüyoruz.4 Bu da namazýn güçlüklere karþý koymada önemli bir fonksiyonu olduðunu gösteriyor. Öyleyse “Ey iman edenler! Sabýr ve namazla Allah’tan yardým isteyin”5 âyetinde iþaret edilen “istiâne bilinci”nin neresindeyiz? Sevinç ve hüzne dair baþýmýza gelen bir þeyi namazla karþýlamaya nefsimizi ne kadar alýþtýrabildik? Düþüncelerimizi namazla durultmaya, niyetlerimizi öncelikle huzûr-ý ilâhîye arz etmeye ne kadar alýþabildik?
Eðer yapýp ettiklerimizi sýk sýk namaz terazisinde tartmaya alýþýrsak, o mutlaka bizi arýtýr. Çünkü namaz, maddî temizliðe vesile olduðu gibi, sahibini günah bataklýðýna düþmekten de alýkoyar,6 tertemiz yaþamanýn teminatý olur. Nitekim Peygamberimiz (s.a.v), “Günde beþ vakit namazýný eda eden bir mü’minin, evinin önünden akan nehirde günde beþ defa yýkanýp temizlenen insan gibi günah kirlerinden arýnacaðýný”7 müjdelemiþtir. Böyle bir arýnmýþlýða ve daha fazlasýna ne kadar istekliyiz?
Namaz, dýþ görünüþü itibarýyla bir takým þekil, dua ve zikirden ibaret ise de, özünde “dünya ve-mâ fîhâ”dan alakayý keserek Allah’ýn huzûruna durmaktýr, secdede huþû ile O’nun manevî huzûruna yaklaþmaya yol aramaktýr.8 Bunun ne kadar farkýndayýz?
Müslüman için namaz Ýslâm’la baðlarýný güçlendireceði saðlam bir kulp, masiyetlerden arýnarak uzuvlarýný ve kalbini nurlandýracaðý rahmet pýnarý, Ýslâm ahlâkýnýn güzelliklerini yaþayarak öðrenip öðretebileceði bir mekteptir. Bir insan olarak karþýlaþacaðý her durumda halini Allah’a arz edeceði bir sýðýnaktýr…
Namaza dair nefsimize soracaðýmýz diðer bazý sualler þunlar olmalý: Kametsiz ezanla baþlayýp, ezansýz namazla noktalanan bir yolculuk diyebileceðimiz ömürde, ezanla kamet arasýna hangi hedefleri sýðdýrmaya çabalýyoruz? Namazlarýmýzýn Efendimiz’in namazýna benzemesi adýna huþûu ne kadar arýyoruz? Nafilelerle günlerimizi gecelerimizi tezyin etmeye ne kadar fýrsat bulabiliyoruz? Namaz sevgisini gönlümüze nakþederek oradan gönüllere taþýma adýna neler yapabiliriz?
Yedi yaþýnda baþlayýp son nefese kadar devam edecek bir beraberliðin, gün geçtikçe tatlanmasý için, iþi ciddiye almak gerekiyor. Belli aralýklarla durumu kontrol edip, heyecaný tazeleyecek atýlýmlar yapmak gerekiyor.
Oku / Düþün
“Ey cin ve insan topluluklarý! Göklerin ve yerin çevresinden çýkýp gitmeye gücünüz yetiyorsa geçin. Ancak büyük bir güçle çýkýp gidebilirsiniz.” (Rahmân, 55/33)
Burada “güç” olarak tercüme edilen âyetteki “sultan” kelimesinin, tefsirde “yetki” manasýna da gelebileceði belirtiliyor. Bu dikkate alýnarak âyet-i kerimenin ilgili kýsmý, “Göklerin ve yerin sýnýrlarýný aþýp ötelere geçebilmeniz ancak Allah tarafýndan verilecek bir yetki ve imkanla olabilir” þeklinde açýklanýyor. Ve þu yorum getiriliyor:
“Bu takdirde, muhataplarýn kainatta geçerli sünnetullah çerçevesinde ortaya koyacaklarý çabalarý neticesinde elde edecekleri kuvvete bir gönderme yapýlmýþ olmaktadýr. Ýnsanoðlunun kainatý tanýma adýna en uzak noktalara nüfûz etme arzusu, yadýrganamaz. Büyük bir güç oluþturarak bu konuda belli bir mesafe alýnabilir.
Âyet-i kerimede cinlere ve insanlara; dünya hayatýnda kendilerine tanýnan imkanlara aldanmamalarý hatýrlatýlmakta, ölümden ve huzûr-ý ilâhîde verilecek hesaptan kaçmanýn aslâ mümkün olmadýðý hatýrlatýlmaktadýr…”9
Kur’ân-ý Kerîm’de olmuþ ve olacak hadiselerin tohumlarý var. Burada iþaret olunan mucizevî yolculukla birlikte, bizce önemli olan gönül fezasýnýn derinliklerine yola çýkmaktýr. Akýlla elde edilen sonuçlarý gönül zenginliði ile insanlýða sunabilmektir.
Ýnanýyoruz ki, önce içini ýslah etme kaygýsýna sahip insanlar, âyette iþaret olunan yolculuða çýktýklarý gün, fezalara yolculuk gerçek anlamýný bulacaktýr.
Dipnotlar
1 Bkz; Hac, 22/41
2 Bkz; Müminûn, 23/2.
3 Nesâî, Cihad, 43.
4 Bkz: Bakara, 2/83; Yûnus, 10/87; Hûd, 11/87; Ýbrahim, 14/37.
5 Bakara, 2/153.
6 Bkz; Ankebût, 29/45
7 Bkz: Buharî, Mevâkit, 6.
8 Bkz: Alak, 96/19.
9 Bkz; Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DÝB Yayýnlarý, Ýlgili ayetin açýklamalarý.
radyobeyan