Hassidizm By: ayten Date: 29 Ekim 2010, 03:18:17
15. 2- Hassidizm
Merkaba mistiðinden geliþti. Hassid baþlangýçta Makkabîler devrinin aþýrý dindarlarý için kullanýlýrken, kelime (Ýbranca, dindar) mistikler ve Üstadlarma teþmil edildi. Dindarlýk, riyazatýn ve tanrý sevgisinin adý oldu. HÝnt Yoga metotlarýný hatýrlatan derin tefekkür, meditasyon geliþti. Ýstiðrakla peygamberlik sýrlarýný temaþaya kapý açýldý. Vecd bir anda hem kendi benliðini tanýma, hem de kendini unutma olarak açýklandý. Tanrýyla mistik birlik hedeflendi. Harfler mistiði, Tanrý isimlerinin mistik öðretisini temellendirdi. Zohar (Ýhtiþam, Nur Kitabý) Kabbalistlerin Tevrat ve Talmud'tan sonra en önemli kitabý oldu.
Kabbalist sistem Filo ve Yeni Eflatunculuða dayanýr. Tanrý kavramlarýna göre, Tanrý görülemez, tanýnamaz, tarif edilemez. Yaratýlýþ görüþleri de, Sudur nazariyesiyle ifâdesini bulur: Taht, Basiret, Adalet, Hikmet, Lütuf, Kuvvet, Büyüklük, ihtiþam, Hâkimiyetvs- Bütün bunlar “Ýlk Ýnsan”da insanýn samavi suretinde toplanmýþtýr. Manevî âlemden kâinatýn yaratýlýþý, Allah'ýn kürsüsü (tahtý), ondan da mürekkeb âlem, melekler ve kötü ruhlar, onlardan da maddî âlem, görünen dünya sudur etmiþtir. Kabbala'da üç çeþit Ruh tasavvuru vardýr: Aklî Ruh (neþema) yanýnda “Hissi ruh, nefs” (ruah) ve “Nebati ruh” (nefes). Ýnsan ruhu, yüksek âlemden çýkan ilk varlýk gücüdür, geldiði yere tekrar dönmeyi özler. O tekrar eden inkarnasyonlarla kemâle ulaþtýktan sonra, dünyevî varlýklara baðlý kalmaktan kurtulabilir. Doðumlarýn çemberi (gilgul) özellikle Amsterdam'lý Manessa ben îsrael (1604-1657) öðretmiþtir.. Kötülüðün temelinin Tanrýsal cevherlerin uzaklaþtýrýlmasý, Tanrý rahmetinin kavranamamasýnda görülür. Tanrýya yükselme dua ve ibâdetle olur, Ýbâdetle ruh, manevî bir süre Tanrý ile birleþir ve yaratýcý güce yükselir. Ruh Tanrý ile mistik birliðe gider. Kutsal Yazýlar, sembollerle yorumlanýr, harflerine, kelimelerine ve isimlerine gizli ilâhi sýrlar atfedilir.
Kabbalist mistik þeriat dînînin karþýsýndadýr. Bu sebeple Talmudcularý küçük görürler. ZoharMa Miþna cariye, Kabbala da hanýmefendi olarak tasvir edilir. Talmud eðitimi, sert ve verimsiz bir kaya ile mukayese edilir, kýrýlsa da küçük taþlarý ortaya koyar, buna karþý Kabbala taze ve kaynayan bir gözedir, denir. [354]
Hassidîzm, þer'î hükümlerin katýlýðým kýrarak, manevî, ruhsal alana yol açtý ve geniþ bir çevreye yayýldý. Sabataycý, Frankenci hareketler birleþti. Hassidizm kurucusu, 18. y.y.ýn en önemli temsilcisi Rabbi Ýsrael ben Elizer (1700-1760) sayýlýr. Vaaz ve mistik yorumlarýyla þöhret bulmuþ ve “Baal þem Tov” (Kutlu Adýn Efendisi) unvanýný almýþtýr. Samimi bir kalb dindarlýðýný savunur. Ýnsanlar kalblerindeki sevgiyle Allah'a kulluk ederse, bölünmüþ dünya yeniden bütünlüðe kavuþabilir. Þer, iyinin en aþaðý kademesi olarak görülür.
2. Dünya Savaþý sýrasýnda çok sayýda Yahudinin öldürülmesinde büyük darbe almýþtýr. Günümüzde ABD ve Ýsrail'de taraftarlarý vardýr. Filozof Martin Buber (doð. 1878) hareketin yeni yorumcularýndandir. [355]