Sünnette Çocuk Eğitimi

Pages: 1

Ergenlik Belirtileri By: Eslemnur Date: 06 Ekim 2010, 02:30:51

Çocuğun, ergenlik ve mükellefiyet yaşına girdiğini gösteren iki alamet vardır. Bunlar ihtilam ve kasık tüylerinin çıkmasıdır.

a) İhtilam: Kur'an'm şu ayeti bu noktayı açıklamaktadır: "Çocuklarınız ergenlik çağına girdiklerinde, kendilerinden öncekiler izin istedikleri gibi onlar da izin istesinler."[593]

Ali b. Ebi Talib diyor, ki: Rasûlüllah'ın (s.a.v.) şu sözü hafızamdadır: "Ergenlik çağına girdikten (ihtilam) dan sonra ye­timlik yoktur. Gece-gündüz susmak da yoktur."[594]

b) Kasık tüylerinin çıkması: Atıyye el-Kurazî anlatıyor: Kurayza savaşında (müslümanlar tarafından esir alınan) bizler Rasûlüllah'a (s.a.v.) gösterildik. (Kontrolden) sonra kasığında tüy bitmiş olan erkek esirler öldürüldü. Tüy bitmemiş olanlar ise salıverildi. Ben de henüz tüy bitmeyenlerden ve bundan dolayı da salıverilenlerden idim."[595]

Semura b. Cündeb'den rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Müşriklerin yaşlılarını öldürün. Henüz tüylenmemiş çocuklarını bırakın."[596]

"Çocuk onbeş yaşına geldiğinde, artık şer'i cezalar onda tatbik edilir."[597


Bu Bölümün Dipnotları

[1] A'râf, 7/172-174. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 84-85.

[2] Gazzâlî, İhya, I. 94.

[3] A'râf, 7/172.

[4] Müslim, Cennet, 63.

[5] Şerhu Müsned-i Ebî Hanife, s. 225.

[6] Bakara, 2/132.

[7] Lukman, 31/16.

[8] Abdurrezzak, Musannef, VI. 34.

[9] A.g.e. IV. 48.

[10] A.g.e. VI. 50.

[11] A.g.e. VI. 123.

[12] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 85-88.

[13] Hadisi Hâkim rivayet etmiştir.

[14] Hadisi Abdurrezzak rivayet etmiştir.

[15] Isra, 17/111.

[16] İhsan, 76/13.

[17] Abdusselâm Hâşim Hafız, Sîretü Nebiyyü'l-Hüdâ ve'r-Rahme, s. 81.

[18] İbnu's-Salâh (bkz. "Mukaddime, s. 150) şunları söyler: "Şöyle demek daha uy gündür: Hür erkeklerden ilk müsluman olan Ebû Bekir, çocuklardan Ali, kadınlardan Hatice mevaliden Zeyd b. Sabit ve kölelerden Bilal'dir."

[19] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 88-90

[20] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 90.

[21] Hadis sahihtir. Ahmed, Hâkim, Taberanî, Ibnu's-Sünnî, Âcurrî ve Zİyâ rivayet etmişlerdir. Bkz. Sahihu'l-Cami', Hadis No: 7957.

[22] Ibn Receb, Carniu'l-Ulûm vel-Hikem, s. 196. Ayet için bkz. Talâk, 65/2-3.

[23] Hâkim, Müstedrek, II. 494. Zehebî, Ibn Ebi'd-Dünya'nm da rivayet ettiği bu had­isin sahih olduğunu söylemiştir.

[24] Ahmed b. Hanbel'in rivayet ettiği bu hadis için bkz. Tİrmizî, Kader, 17. "Rr-mizî'nin rivayeti biraz farklıdır. Müellif, Tirmizî'nin hadis için "hasen-sahih-ğarib" dediğini nak­leder. Ancak biz elimizdeki aslıyla karşılaştırdığımızda Tirmizî'nin sadece "rivayet bu tarikten ğarib bir hadistir" dediğini görebildik. (Çev.) Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 91-93.

[25] İbnu'l-Adîm, Tezkiratu'l-Âbâ ve Teslİyetö'l-Ebnâ, s. 61.

[26] er-Risaletü'l-Kuşeyriyye, s. 147.

[27] A.g.e. Aynı yer.

[28] İbn Zafer el-Mağribî, Enbâü Nücebâi'l-Ebnâ, s. 148.

[29] Ibn Zafer el-Mağribî, A.g.e., s. 156.

[30] Ebu'i-Hasen en-Nedvî, Ricalül-Fikr ve'd-DaVe, s. 105. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 93-96.

[31] Taberanî, Ibnü'n-Neccar ve Deyiemî'nin rivayet ettiği bu hadis için Münâvî zayıf demiştir.

[32] Buharı, Edeb, 95; Müslim, Birr, 163; Tirrnizî, Zühd, 50; Ahmed, Müsned, İH.

[33] Buharî, Vudû’, 10.

[34] Buharî, Vudû', 17; Müslim, Taharet, 70.

[35] Yeni doğan çocuğun damağına hurma gibi tadı bir madde sürmek mânâsında kullanılan "tahnîk" hakkında daha önce geçen 146. dibnotlu sayfaya bakınız. (Çev.)

[36] Müslim, Adab, 25.

[37] Nevevî, Şerhu Sahih-i Müslim, XIV. 179.

[38] Ibn Zafer el-Mekkî, Enbâü Nücebâil-Ebna, s. 81.

[39] Buharî, Humus, 18; Müsüm, Cihad, 42; Ahmed, Müsned, 1.193.

[40] Şihabüddin el-Ebşehî, el-Müstatraf fi Külli Fenn Müstazraf, li. 34. Ayrıca bkz. Ibn Abidin, Reddu'l-Muhtar, IV. 213.

[41] Münafikun, 63/8.

[42] Benî Mustatik gazvesi sona erdikten ve Medine-i Münevvere'ye dönmeye hazırlandıktan sonra.

[43] Buharî, Et'ime, 4; Müslim, Eşribe, 144; Tirmizî, Et'İme, 41; Ebu Davud, Et'ime, 21; Ahmed, Müsned, VI. 195.

[44] Buharî, İlim, 18.                                                     

[45] Nesaî, Ahmed ve daha başka hadis imamlarının rivayet ettiği bu hadisin isnadı sahihtir. Bkz. Ibn Huzeyme, Sahih, İli. 103; Hâkim, Müstedrek, II. 13, IV. 99; Camiu'l-UsOl, VI. 443.

[46] Buharî, Deavât, 9; Müslim, Müsafirîn, 181; Ebu Davud, Tetavvu', 26; Tirmızî, Oeavât, 30; Ahmed, Müsned, I. 284; Ibh Huzeyme, Sahih, I. 229.

[47] Müslim, Safât, 249; Ahmed, Müsned, IV. 309; Ebu Yala, Müsned, II. 188. Buharî ve diğer

 muhaddislerin rivayeti de şöyledir: "Peygamber (s.a.v.) öğle vaktinde abdest aldı. Orada bulunanlar hemen Rasûlullah'ın (s.a.v.) abdest suyundan arta kalanı almaya başladılar. Sonra öğleyi iki rek'at, ikindiyi de iki rek'at olarak kıldı. Önünde de (dikili) bir harbe vardı."

[48] Iktizâu's-Sıratıl-Müstakîm mukaddimesinden.

[49] Benim babam da bu usûlu takip ederek, Nevevî'nin Kırk Hadis'inden her bir ha­disi ezberleme karşılığında bana 10 Suriye kuruşu verirdi. Allah ondan razı olsun; onu hayırla mükafatlandırsın.

[50] Muhammed el-Accâc el-Hatib, Usûlü'l-Hadis, s. 100; Hatib el-Bağdadî, Şerefü Ashabi'l-Hadis, s. 10.

[51] el-Muhaddisü'l-Fasıl müellifi Râmehürmüzî'nin naklettiği bu rivayet için bkz. Muhammed el-Accâc, a.g.e., s. 16

[52] Yazar "Muaviye" olarak vermekte ise de, bizzat kendisinin kaynak olarak kul­landığı er-Rıhle'de "Ebu Muâvİye" şeklinde geçmektedir. (Çev.)

[53] Husayn bir köle idi. Bütün zamanını ilme ayırmak düşüncesiyle azad olmak İçin efendisine para ödüyordu. Bunun için çalışması gerekiyordu. Meşguliyeti fazla olduğu için de Ibn Abbas'ı ziyaret edemiyordu." Borcunu yedi veya dokuz dirheme indirmişti. Hürriyete kavuşacağı günler yaklaşmıştı ama Ibn Abbas vefat etmişti. Bkz. Hatîb el-Bağdadî, er-Rıhle fî Talebi'l-Hadis, s. 175. {Çev.)

[54] Hatîb el-Bağdadî, a.g.e. s. 173-175.

[55] Ibn   Ferhûn  el-Malikî'nin  ed-Dîbâc   el-Müzehheb  fî  A'yâni   Ulemâi'l-Mezheb'inden.

[56] Hadis fıkhı (fıkhu'f-hadis) tabiri, hadisin kühnüne vâkıf olmak, ifade ettiği hüküm, mânâ ve maksadı anlamak veya rnurâd-ı nebeviyi tesbit etmek mânâsında kul­lanılmaktadır. (Çev.)

[57] Hatîb el-Bağdadî, el-Kifâye ti Ilmi'r-Rivaye, s. 205,

[58] Muhammed Rıza, Muhammedün RasûluHah, s. 151.

[59] Muhammed Rıza, a.g.e., aynı yer.

[60] Bu biraderim, babamın vefatından sonra benim eğitimimi üzerine almıştı. Do­kuz yaşımda iken de o vefat etmişti.

[61] Büyük davetçi Ebu'l-Hasen en-Nedvı'nin "Çocuklar İçin Peygamberlerin Kıssaları" dizisi ile Siyer-i Nebî konusunda bir kitabı çıkmış bulunmaktadır.

[62] Müslim, Fedaii, 84; Ahmed, Müsned, III. 221.

[63] Buhârî, Manakıb, 23; Ebu Yala, Müsned, ti. 183.

[64] EbuYa'lâ.a.g.e.,11,194.

[65] "Vassar bir şeyi açıklama ve tanımlama konusunda bilgili, etkili ve yetkili insan mânâsına gelmektedir. (Çev.)

[66] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 96-111.

[67] Abdullah Siracuddih'in Tilavetü'l-Kur'an el-Mecîd'inden.

[68] İbn Haldun, Mukaddime, s. 397.

[69] Taberânî ve Ibnu'n-Neccâr'm rivayet ettiği bu hadis için bkz. Münâvî, Feydu'l-Kadir, I. 226. Münâvî, hadisin zayıf olduğunu söylemektedir.

[70] İbnü's-Sûnni, Amelü'1-Yevm ve'l-Leyle, Hadis No: G85.

[71] Ahmed b. Hanbel'in rivayet ettiği bu hadis için bkz. Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, II, 270. Hadisin ravileri arasında, tenkid konusu yapılan Ibn Lehia bulunmaktadır.

[72] Ebu Ya'lâ, Müsned, II. 136. Ebu Ya'lâ, zayıf bir sened ile rivayet etmiştir. Ancak hadisin metni Ahmed, Buhârî, Ebu Dâvud, Tirmizî, Îbn Mâce ve Dârimî tarafından rivayet edilmiş sahih bir hadistir.

[73] Ebu'ş-Şeyh, hasen bir isnad i!e Peygamber'den (s.a.v.) "Tebareke sûresi kabir azabına mani olur" hadisini, Tirmizî de hasen-sahih sened İle Tebareke sûresi, kabir azabına manidir ve kabir azabından kurtarır" hadisini rivayet etmiştir. Bkz. Silsiletu'l-Ehadis es-Sahiha, hadis no: 1140.

[74] Hadisin ravileri sikadır. Bkz. Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, VII. 172.

[75] Râzî, et-Tefsirul-Kebîr, 1.178.

[76] Selef zamanında "ilim" kelimesiyle daha ziyade "hadis" kasdedilirdi. (Çev.)

[77] Hâkim, Müstedrek, 1.568.

[78] Hadisi Ahmed (Müsned, III. 440) hasen senedle, Ebu. Ya'lâ (Müsned, III.65) zayıf senedle rivayet etmiştir.

[79] İbn Kesir, Tefeir, II. 497.

[80] Camiul Ulûm vel-Hikem, II. 194.

[81] Maun, 107/5.

[82] Ebu Ya'lâ, Müsned, II. 63. Rivayetin senedi hasendir.

[83] Râfiî, Tarîhu Âdâbil-Arab, II. 206.

[84] Isra, 17/82.

[85] Sin, Ze ve Sat harfleri Hurûf-i Safîr adını almaktadır. (Çev.)

[86] Hâkim, Mûstedrek, II. 351. Hâkim, Buhârî ile Müslim'in tahriç etmediği bu rivay­etin isnadının sahih olduğunu söylemiş, Zehebî de onu benimsemiştir. Ayet için bkz. İbrahim, 14/14.

[87] Şûra, 42/11.

[88] Suyûtî, Tabakatû'l-Huffaz, s. 154.

[89] Gazzâlî, İhya, III. 72.

[90] Ebu Ğudde'nİn Safahat min Sabri'l-Ulema'sından.

[91] İbnü's-Sûbkî, et-Tabakatü'l-Kübra, VIII. 396.

[92] Tabakatü'l-Kurra, II. 247.

[93] İbn Abidîn'in Reddü'l-Muhtâr'ından.

[94] Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifaye, s. 116-117.

[95] Hatîb el-Bağdâdî, a.g.e., aynı yer.

[96] Hatîb el-Bağdâdî, a.g.e., aynı yer.

[97] Fethu Bâbi'l-lnâye, s.. 19.

[98] en-Nevâdir es-Sultâniyye, s. 9.

[99] Muhammed Accâc el-Hatfb, Usûlü'!-Hadis, s. 145.

[100] İbn Haldun, Mukaddime, s. 397.

[101] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 111-121.

[102] Abdurrezzak'ın rivayetinde "aslan" şeklindedir.

[103] Abdurrezzak'ın rivayetinde şu ziyade vardır: Halk, "Bu çocuk hiçbir kimsenin bilmediğini bilmektedir" dedi.

 

[104] Müslim, Zühd, 73.

[105] Bürûc, 85/4-5.

[106] İbn Sa'd, İbn Huzeyme ve Taberâninin bu rivayeti için bkz. Sahihu'l-Gâmi", Ha­dis No: 7853.

arasında bulunmayı temenni ettim. Derken onlardan birisi beni dürterek:

[107] Buharı, Humus, 18; Mûslim, Cihad, 42; Ahmed, Mûsned, 1.193.

[108] Hâkim, Müstedrek, III, 88; Kenzül-Ummâl, V. 270.

[109] İbn Hacerin el-lsabe"sinden.

[110] Hâkim, a.g.e., II. 59. Hâkim, rivayetin İsnadının sahih olduğunu söylemiş, Ze-hebî de bunu kabul etmiştir.

[111] Müslim, İmaret, 134; Ebu Dâvud, Cihad, 165.

[112] Bkz. Zebîdi, Ukudul-Cevahir el-Münîfe, fi. 97.

[113] Buhârî, Meğazt, 8; Fedaifu Ashabİ'n-Nebî, 13.

[114] Bkz. Müslim, Fedailu's-Sahabe, 49; Ahmed, Mûsned, 1.164; İbn Sa'd, Tabakat, III. 106; İbn Cerîr, Tehzibul-Âsâr, 1. 94; Ebu Ya'iâ, Müsned, II. 35; İbn Kesir, Bidâye, IV. 107.

[115] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 121-127.

[116] Tâhâ, 20/132.

[117] Said Ramazan el-Bûtî, Tecribetü't-Terbiye el-islâmiyye, s. 40.

[118] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[119] İbn Abdilberr'in et-Temhîd'inde rivayet ettiği bu hadis için bkz. Ibn Ferhûn el-Malikî, Fethu'l-Aliyy el-Mâlik fi'l-Fetva alâ Mezhebi'l-lmam Malik, 1; 88.

[120] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 128.

[121] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[122] Ebu Dâvud, Salât, 26. Hadis zayıftır. Bkz. Elbanî, Zaîful-Câmi', Hadis No: 693. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 129.

[123] Ebu Davud, Salât, 26.

[124] Tirmizî, Mevâkît, 182. Hadisin isnadı hasendir. Bkz. Câmiu'l-Usûl, V. 187; Bey-hakî, Sünen, III. 84; Hâkim, Mûstedrek, I. 258. Hâkim hadisjn Müslim'in şartına göre sahih olduğunu söylemiştir; Ibn Huzeyme, Sahih, II. 102. Değişik lafızlarla aynı mânâdaki hadisler için bkz. Ahmed, Müsned, III. 404; Dârekutnî, Sünen, 1.230.

[125] Tirmizî, Vitir, 338; İbn Huzeyme, Sahih, II. 152. Mustafa el-A'zamî, hadisin is­nadının sahih olduğunu söylemiştir. Ahmed b. Hanbel (bkz. Müsned, I. 200) bu hadisi Şu'be vasıtasıyla rivayet etmiştir.

[126] Tirmizî, Salât, 163.

[127] Ahmed, Müsned, III. 408; Dârekutnî, Sünen, 1.235.

[128] Müslim, Salât, 122.

[129] Tîrmizî, Cum'a, 60.

[130] Nesâî, Taharet, 78.

[131] Abdurrezzak, Musannef, 1.18.

[132] Ebu Ya'lâ, Müsned, II. 72. Hadis sahihtir.

[133] Hadisi Taberanî rivayet etmiştir.

[134] Dayakla ilgili ayrıntılı bilgi altıncı bölümde gelecektir.

[135] Ebu Davud, Salât, 26. Hadisin isnadı hasendir. Bkz. Camiu'l-Usûl, V. 187.

[136] Dihlevî, Huccetullahi'l-Baliğa, I. 186. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi:

132-133.

[137] Dârekutnî, Sünen, II. 3. Târik b. Şihâb'ın Rasulüllah'tan (s.a.v.) yaptığı rivayet de şöyledir: "Cemaatle Cum'a namazı kılmak her müslümana farzdır. Dört kişi; köle, kadın, çocuk ve hasta bundan müstesnadır." Ebu Dâvud, Salât, 215; Dârekutnî, Sönen, aynı yer.

[138] Kâsânî, Bedâr, I. 259.

[139] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 134.

[140] Namazın beş rekat oluşu, iki rekat nafilenin yanında ûç rekat vitir namazının kılınmasından dolayıdır. (Çev.)

[141] Buhari, İlim, 41. Hadisin bazı rivayetlerinde "...Peygamber'in (s.a.v.) namaz kıldığını gözetledim..." ifadesi vardır. Hadis için ayrıca bkz. Müslim, Müsafirîn, 187; İbn Hu-zeyme, Sahîh, 111.17.

[142] Hadis, Ahmed b. Hanbet ve Şafiî tarafından rivayet edilmiştir.

[143] Enbâü Nücebâi'l-Ebnâ, s. 150.

[144] Müzzemmil, 73/1-2.

424 Müzzemmil, 73/20.

[145] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 135-136.

[146] İbnü's-Sünnî, Amelü'l-Yevm vel-Leyle, Hadis No: 603. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 136.

[147] Ibn Huzeyme, Sahih, il. 343. Mustafa el-A'zamî, hadisin isnadının zayıf olduğunu söylemiştir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 136.

[148] Müslim, Fedail, 80.                                                           

[149] Bkz. et-Terbiye fi'l-lslam, s. 282.

[150] Buhârî, İlim, 28; Müslim, Salât, 183; Tirmizî, Salât, 61; Nesaî, İmamet, 35; Ibn Mâce, İkamet, 48; Dârîmî, Salât, 46; Muvatta', Cemaat, 13; Ahmed, Müsned, II. 256.

[151] Buhârî, Sslât, 31; Müslim, Mesacid, 92; Ebu Dâvud, Salât, 189; Nesaî, Sehv, 25; Ibn Mâce, İkamet, 129; Ahmed, Müsned, I. 379; Ibn Huzeyme, Sahih, II. 133.

[152] Ahmed b. Hanbel, V. 344.

[153] Ebu Dâvud, Salât, 97.

[154] Buhârî, Ezan, 78; Ibn Huzeyme, Sahih, III. 19; Nesaî, İmamet, 62; Ahmed, Müsned, III. 110.

[155] Müslim, Salât, 123; Ibn Huzeyme, Sahih, III. 32; Hâkim, Müstedrek, ti. 8

[156] Ibn Huzeyme, Sahih, III. 67. Rivayetin senedi hasendir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 137-139.

[157] Mu'temer Buhûsi Risaİeti'l-Mescid, s. 446 (1975'de Mekke'de gerçekleştirilen "Risaletü'l-Mescid" sempozyumunda Şeyh Muhammed eş-Şâzelî'nin sunduğu tebliğden).

[158] Ebu Abdillah Muhammed b. Ebî Zeyd el-Kayrevânî, Risale, 1.23.

[159] Keşmirî, Feydu'l-Bârî, I. 230.

[160] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 139-140.

[161] İbn Hacer, FethuI-Bârî, V. 103.

[162] Buharı, Savm, 47; Müslim, Siyam, 136.

[163] İbn Hacer, a.g.e., V. 104,105.

[164] Bkz. Kâsânî, Bedaî', II. 442; Hâkim, Müstedrek, 1.481.

[165] İbn Hacer, a.g.e., IV. 442; Sehârenfûri, Bezlû'l-Mechûd, VIII. 319. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 140-142.

[166] Hâkim, a.g.e., III, 597. Hâkim, rivayetin senedi hakkında sükût etmiştir.

[167] Kâsânî, a.g.e., it. 120.

[168] Hâkim, a.g.e., I. 481. Hâkim, hadisin Buharî ve Müslim'in şartlarına göre sahih olduğunu söylemiş, Zehebî de ona muvafakat etmiştir.

[169] Kenzü'l-Ummâl, V. 99. Hadis sahihtir. Bkz. Sahİhu't-Câmİ', Hadis No: 2729.

[170] İbn Adiyy'in el-Kâmil'de, Beyhaki’nin Cemu'l-Cevami'de rivayet ettikleri bu hadis için bkz. Kenzu'l-Ummâl, V. 45.

[171] Kenzu'l-Ummâl, V. 68.

[172] Kenzu'l-Ummâl, aynı yer.

[173] Tûr, 52/21.

[174] Bkz. Beyhakî, Kitabu'l-I'tikad, s. 76.

[175] Ravhâ, Medine-i Münevvere'ye yakın bir yerdir.

[176] Müslim, Hac, 409;Ebu Davud, Menâsik, 7; Nesâî, Menasik, 15; Muvatta', Hac, 79.

[177] Ahmed b. Hanbel, lif. 449.

[178] Nesâî, Hac, 4.     .

[179] Sehârenfûrî, Bezlü'l-Mechûd, VIII. 319. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 142-145.

[180] Şafiîler  çocuklara  zekatın  farz  olduğu, görüşündedirler. Bkz. Kâsânî, Bedâi', II. 4-5.

[181] Ebu Dâvud, Zekat, 4; Nesaî, Zekat, 19.

[182] Buhâfi, Zekat, 70; Müslim, Zekat, 13; Ebu Dâvud, Zekat, 20; Darekutnî, Sünen,

[183] Tevbe, 9/103. "Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 145-146.

[184] Buhârî, Isti'zan, 15; Müslim, Selam, 15; Ebu Dâvud, Edeb, 136; Tîrmizî, Isti'zan, 8; Ibn Mâce, Edeb, 14; Dârimî, Isti'zan, 8. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 147.

[185] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 147.

[186] Bkz. Buhârî, İlim, 4; Müslim, Münafıkîn, 63; Tirrnizî, Edeb, 79; Ahmed b. Han-bel, 11, 12. Başka bir rivayette "gördüm ki cemaatin en küçüğü benim, bundan dolayı da sustum" cümlesi vardır.

[187] Ahmed b. Hanbel, 111/119.

[188] Nasr, 110/1-3.

[189] İbn Kesir, Tefsir, VII, 395.

[190] Müstedrek, III, 540.

[191] Mutayyebîn" adı verilen ve hılfü'l-fudûl türü bir fonksiyon icra eden bu and-laşmaiçin bkz. Ibn Hişam, es-Sîratu'n-Nebeviyye, 1,138-139. (Çev.)

[192] Ahmed b. Hanbel, 1,190; Ebu Ya'la, Müsned, II, 157. Hadisin senedi sahihtir.

[193] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[194] Abdurrezzak, Musannef, VI, 156.

[195] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi:  147-150.

[196] Müslim, Fedailu's-Sahabe, 145; Ahmed b. Hanbel, III, 195.

[197] Beybakî, Sünen, t, 458.

[198] Ebu Ya'la, Mûsned, 1,305. Ayrıca bkz. Tirmizî, Ahkâm, 5; Abmed b. Hanbel, 1,90.

Muhammed Nûr Süveyc

[199] Müslim, Birr, 96; Ahmed b. HanbelJ, 241.

[200] Buhârî, Vudû", 17; Müslim, Taharet, 70.

[201] Buhârî, Enbiya, 54; Müslim, Müsâkât, 31; Ahmed b. Hanbel, II, 263.

[202] Müslim, Müsâkât, 30; Ahmed b. Hanbel, IV, 120.

[203] Hâkim, Müstedrek, MI, 534. Hâkim, hadisin senedinin sahih olduğunu söylemiş, Zehebî de ona muvafakat etmiştir.

[204] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 150-152.

[205] Buhârî, Isti'zân, 15; Müslim, Selam, 15; Ebû Dâvûd, Edeb, 136; Tirmizî, Isti'zân, 8; ibn Mâce, Edeb, 14; Dârimî, Isti'zân, 8.

[206] Nesaî, Ibn Hibban, Ebü Nuaym ve Hatib'in rivayet ettikleri bu sahih hadis için

bkz. Sahihu'l-Cami', Hadis No: 4947,

[207] Ibn Hacer, Fethu'l-Barî, XIII, 270.

[208] Tirmizî, Isti'zan, 10. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 153-154.

[209] Buhârî, Cenaiz, 79; Ahmed b. Hanbel, III, 175.

[210] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 154.

[211] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 155.

[212] Hadisi Ebu Ya'la ve Taberânî rivayet etmiştir.

[213] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 155-156.

[214] Bubârî, Nikah, 75.

[215] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 156.

[216] Hadisin kaynakları için bkz.

[217] Müslim, Müsafirîn, 182; Ibn Huzeyme, Sahih, III, 89. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 156-157.

[218] Buhârî, Edeb, 112.

[219] İbn Hacer, Fethu-l-Barî, XIII, 205-208.

[220] Biz bu maddelerden sadece eğitimle ilgili olanları sıralamak istiyoruz.

[221] Tahnik için bkz. Dn. 145 vd.

[222] Muhammed Nûr Süveyd , Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 157-159.

[223] Nasîhatül-Mülûk, s. 172., Muhammed Nûr Süveyd , Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi  ,Uysal Kitabevi: 160.

[224] İbn Nüceym el-Hanefî, Fethü'l-Gaffâr bi Şerhi'İ-Menâr,I, 7. Kitap, Hanefî mezhe­bine göre yazılmış bir fıkıh usûlüdür.                     

[225] Muhammed Hıdır Hüseyin, es-Seâdetü'1-Uzmâ, s. 60.

[226] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi ,Uysal Kitabevi: 160-161.

[227] İbn Hacer, Fethu'l-Barî, XIII, 2.

[228] Şa'ranî, Tenbihu'l-Muğterrîn, s. 41.

[229] İbn Abdilberr, Camiu Beyâni'l-llm ve Fadlih, 1,86.

[230] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 161.

[231] Hadis zayıftır. Bkz. Elbânî, Daîfu'l-Câmi', Hadis No: 4645; Silsiletûl-Ehâdis ed-Daîfe, Hadis No: 1887. Tirmizî de "garib hadis" olduğunu, raviferinden Kûfe'li Nâsıh b. Alâ'nın hadisçilere göre kuvvetli olmadığını ve bu hadisin sadece bu tarik ile maruf olduğunu söylemiştir. Bkz. Câmiu'l-Usûl, 1,416.

[232] Hadisin senedinde meçhul ve zayıf bir ravi vardır. Hâkim bu hadisin sahih olduğunu söylemiş ama Zehebî bunu kabul etmemiş; mursel ve zayıf olduğunu ifade etmiştir. Tirmizî de garib ve mursel olduğunu söylemiştir. Zira râvilerden Amr b. Saîd b. el-Âs, Peygamber'e (s.a.v.) yetişememiştir, tâbiîndendir. Bkz. Camiul-Usûl, 1, 416.

[233] Şa'rânî, Tenbihul-Muğterrin, s. 41.

[234] İbn Mâce, Edeb, 3.

[235] İbnu'l-Kayyim, Ahkâmu'l-Mevlûd, s. 225.

[236] Mâverdi, Nasihatü'l-Mülûk, s. 173.

[237] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 162-163.

[238] Karâfî, Furûk, Uf, 96; Muhasibî, Risaletü'l-Müsterşidîn, s. 31 (Ebu Gudde'nin notu).

[239] Hâtîb, el-Câmiu li AhlâkTr-Ravî, 1,17.

[240] Hâtîb, a.g.e., 1,17

[241] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 163-164.

[242] İmam Nevevî, Rİyazü's-Salihîn adlı eserinde konu hakkında "Kitabu'l-Edeb" başlığrile müstakil bir bolüm ayırmıştır. Orada her mûslümanın bilmesi gereken birçok âdabı zikretmektedir. Burada biz sadece çocuklarla ilgili olan rivayetleri sözkonusu etmekle yeti­neceğiz.

[243] Nevevî, Ezkâr, s. 257-258 (lbnu's-Sünnî'den naklen).

[244] Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, VIII, 137. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 164-165.

[245] Isra, 17/23.

[246] Râzî, Tefsir, XX, 190; Kurtubî, Tefsir, X, 243.

[247] Râzî, a.g.e., aynı yer.

[248] Muhasibi, a.g.e., s. 125. (Ebu Gudde'nİn notu).

[249] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 165.

[250] Taberâninin rivayet ettiği bu hadisin senedi hasendir. Bkz. Heysemî, a.g.e,, VIII, 156.

[251] Münavî, Feydu'l-Kadîr, V, 483.

[252] Buhârî, el-Edebul-Müfred, I, 731.

[253] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 165-166.

[254] Gazzâlî, İhya, 1,11.

[255] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 166.

[256] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[257] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[258] Tirmizî, Birr, 73; Ahmed b. Hanbel, V, 323. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 167.

[259] Sem'ânî, Edebul-lmlâ ve'l-lstimiâ, s. 36.

[260] Dipnotta yazar, konu hakkında bir rivayete dayanarak Rasûlüllah'ın (s.a.v.) vefat ettiği sırada Ibn Abbas'ın 10 (on) yaşında olduğunu söylüyorsa da, kaynaklar onun, o esnada 13 (onüç) veya 15 (onbeş) yaşında bulunduğunu bildiren rivayetlerin daha sahih olduğu ifade edilmektedir. Bkz. İbn Kesir, el Bidaye ve’n–Nihaye, VIII, 296; Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1,373 (Çeviren)

[261] Ebû Gudde, Safahat, s. 37.

[262] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 167-168.

[263] Tirmizî, Birr, 15. Ahmed ve Taberânî'nin de Ibn Abbastan rivayet ettiği hadis sa­hihtir. Bkz. Sahîhu'l-Câmi', Hadis No: 5445.

[264] Tirmizî, Birr, 15. Ahmed ve Hâkim'in de rivayet ettiği hadis sahihtir. Bkz. Sahîhu'l-Câmi1, Hadis No: 5444.

[265] Ahmed, Tirmizî ve Hâkim'in rivayet ettiği bu hadis hasendir. Bkz. Sahihu'l-Câmi',

Hadis No: 5443.

[266] Ebû Dâvûd, Edeb, 20.

[267] Buhârî, Vudû1, 74; MOslim, Zühd, 70,

[268] Buhârî, Cizye, 12, Diyât, 22; Nesaî, Kasâme, 4.

[269] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 168-169.

[270] Müslim, Birr, 125; Tirmizî, Rten, 4; Ahmed b. Hanbei, II, 256.

[271] Taberânînin rivayet ettiği bu hadisin senedinde bulunan el-Vâkıdî zayıf bir râvîdir. Bkz. Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, VIII, 149.

[272] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 169-170.

[273] Hadisi Harâitî ve Taberânî rivayet etmiştir.

[274] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 170-171.

[275] Buhârî, el-Edebul-Müfred, Hadis No: 1065.

[276] Nûr, 24/58.

[277] Nûr, 24/59.

[278] Ahmed b. Hanbel, IV, 189.

[279] Buhârî,  Eşribtf, 19; Müslim, Eşribe, 127; Muratta', Sıfetû'n-Nebî, 18; Ahmed b. Hanbel, I, 284. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 171-173.

[280] Buhârî, Efıme, 2; Müslim, Eşribe, 108; Ibn Mâce, Et’ıme, 8; Ahmed b. Hanbel, IV, 26.

[281] Ibn Mâce, Etime, 26; Ahmed b. Hanbel, III, 108.

[282] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[283] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 173-175.

[284] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 175.

[285] Ebû Dâvûd, Tereccül, 14.

[286] Buhârî, Libas, 72; Müslim, Libas, 72; Ebû Dâvûd, Tereccül, 14; Nesaî, Zinet, 5; Ibn Mâce, Libas, 38; Ahmed b. Manbel, II, 39. Hadisi İmam Ebu Hanife de rivayet etmiştir. Bkz. Zebîdî, Ukûdu'l-Cevâhir, II, 156

[287] Ebu Dâvûd, Tereccül, 13; Nesâî, Zinet, 57; Ahmed b. Hanbel, I, 204.

[288] Buhârî, Libas, 85; Müslim, Libas, 115; Ebû Dâvûd, Tereccül, 5; Tirmizî, Libas, 25; Nesaî, Zinet, 22-24; Ibn Mâce, Nikah, 52; Ahmed b. Hanbel, II, 21.

[289] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 175-176.

[290] Müslim, Libas, 28.

[291] Müslim, Libas, 27. Konuyla alâkalı diğer hadis ve uygulamaları dikkate alan İmam Ebu Hanife'nin de içinde bulunduğu ekser ulema böyle bir elbise giymeyi mubah kabul etmiştir. (Çev.)

[292] Taberânfnİn rivayet ettiği bu hadisin senedi Sahîh'in ricalinden oluşmaktadır. Bkz. Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, V, 144.

[293] Kâsânî, Bedâiuls-Sanai', V, 131.

[294] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 176-177.

[295] A'raf, 7/204.

[296] İbn Cübeyr'in bu rivayeti için bkz. Ibn Kesir, Tefsir, II, 260. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 177.

[297] Ebû Dâvûd, Edeb, 80; Ahmed b. Hanbel, IH, 447.

[298] Ahmed b. Hanbel, il, 452.

[299] Tirmizî, Sıfatu'l-Ktyame, 60.

[300] Sem'ânî, Edebu'l-lmlâ ve'l-lstimla, s. 40.

[301] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 177-178.

[302] Müslim, Hayz, 79; Ebû Dâvûd, Cihad, 44; İbn Mâce, Taharet, 23; Darimî, Vudu1, 5;Ahmedb. Manbef, 1,204.

[303] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 179.

[304] Bu konuda Ibn Teymiyye'nin es-Siyaşetü'ş-Şerlyye adlı eserine bakınız.

[305] Nevevî, Ezkâr. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 179-180.

[306] Tirmizî, İlim, 16.

[307] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 180.

[308] Müslim, Fedail, 51; Ebû Dâvûd, Edeb, 1; Dârimî, Mukaddime, 10.

[309] Müslim, Fedail, 54.

[310] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 181-182.

[311] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 183.

[312] Müslim, Fedail.64; Ibn Mâce, Edeb, 3; Ahmed b. Hanbel, VI, 70. {504) Buhârî, Edeb, 18, 27; Müslim, Fedail, 65; Ebû Dâvûd, Edeb, 145; Tirmizî, Birr, 12; Ahmed b. Hanbel, II, 228.

[313] Buhari Edeb, 18,27; Müslim, Fedail, 65; Ebü Dâvud, Edeb, 145; Tırmizi, Birr, 12; Ahmed b. Hanbel, II, 228.

[314] Müslim ve Ebu'ş-Şeyh'in rivayet ettiği bu hadis sahihtir. Bkz. Sahîhul-Câmİ', Hadis No: 4797.

[315] Buhâri, el-Edebu'l-Müfred, Hadis No: 89.

[316] Buhârî, Ezan, 65; Ebû Dâvûd, Salât, 123; Ibn Mâce, İkamet, 49; Ahmed b. Hanbel, III, 205; Ibn Huzeyme, a.g.e. III, 50.

[317] Buhârî, Salât, 106; Müslim, Mosatid, 41; Ebû Dâvûd, Salât, 165; Nesâî, Sehv, 13; Muvatta', Sefer, 81; Ibn Huzeyme, Sahh, I, 383; II, 41.

[318] Râzî, Tefsîr, XXII, 13.

[319] Buhârî, Enbiya,'40; Müslim, Akdiye, 20; Nesaî, Kudât, 14; Ahmed b. Hanbel, 11,

322.

[320] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 183-186.

[321] İbn Mâce, Mukaddime, 11; Tîrmizî, Menakıb, 30; Ahmed b. Hanbel, IV, 172. Hasen olan bu hadisi Taberânî ve Hâkim de rivayet etmiştir. Bkz. Sahîhu'l-Câmi', Hadis No: 3146.

[322] Buhârî, el-Edebu'l-Mûfred, Hadis No: 249. Bazı rivayetlerde RasuluIlah'ın (s.a.v.) "çelimsiz, minik gözlü" diyerek torunlarım sevdiği ifade edilmektedir. Bkz. Abdullah Siracuddin, Seyyidünâ Muhammed Rasûlüllah, s. 157.

[323] Hz. Peygamberin çocuklarla şakalaştığına dair pratik bir örnek özelliğini taşıyan bu rivayetin başka varyantı ve açıklaması için 431 nolu dipnot metni v.d. (Çev.)

[324] Ebû Dâvûd, Edeb, 84;Tirmizî, Menakıb, 45; Ahmed b. Hanbel, III, 117.

[325] Tirmizî, Menakıb, 45; Ahmed b. Hanbel, İli, 127. Hadisin İsnadı zayıftır. Bkz.

Camiu'l-Usûl, IX, 91.

[326] Buharı, Umre, 13, Libas, 99; Nesâî, Menâsik, 121.

[327] Buhârî, Hacc, 22, 101; Ebû Dâvûd, Menasik, 63; Nesaî, Hacc, 216; Ahmed b.

Hanbel, 1,210.

[328] Nesaî, Tatbik, 82. Hâkim, hadisin Buhârî ile Müslim'in şartına göre sahih

olduğunu söylemiştir. Bkz. İhya, II, 218.

[329] Deylemî ve Ibn Asâkir'in rivayet ettiği bu hadisin senedi zayıftır. Bkz. Daîfu'l-Câmi', Hadis No: 5812.

[330] İbn Ebİ'd-Dünya, Dîneverî ve Abdurrezzak'ın bu rivayeti için bkz. Kenzü'i-Ummal, XVI, 573.

[331] Dîneveri’nin bu rivayeti için bkz. Kenzû'l-Ummal, XVI, 583.

[332] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 186-188.

[333] Taberânî'nin rivayet ettiği bu hadis için bkz. Sehâvî, el-Makâsıdu"l-Hasene, Ha­dis No: 352.

[334] Müslim, Hacc, 474.

[335] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[336] Ebû Dâvûd, Hâtem, 8. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 189-190.

[337] Nesaî'nin rivayet ettiği bu badis sahihtir. Bkz. Sahihu'l-Câmi', Hadis No: 4947.

[338] Hâkim, Müstedrek, III, 379.

[339] Hâkim, a.g.e., I, 372

[340] Müslim, Fedail, 80.

[341] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 190.

[342] Müslim, Fedailu's-Sahabe, 66. Ayrıca bkz. Sahîhu'i-Cami', Hadis No: 4765. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 191.

[343] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[344] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 191-192.

[345] Ibn Mâce, Edeb, 6; Ahmed b. Hanbel, II, 439. Hadis Ibn Hibban, Hâkim ve Bey-hakt tarafından da rivayet edilmiştir.

[346] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 193-194.

[347] Encau'l-Vesâit risalesi.

[348] Nahl, 16/58-59.

[349] Tekvir, 81/8-9.

[350] Taberâninin Ma'kıl b. Yesar'dan yaptığı bu rivayet için bkz. Heysemî, Mec-mau'z-Zevaid, VIII, 147.

[351] Buhârî, el-Edebü'l-Müfred, 1,158.

[352] Ahmed b. Hanbef, IV, 151. Ukbe b. Âmir'den rivayet edilen bu hadisi Taberânî de rivayet etmiştir,

[353] Şûra, 42/49-50.

[354] Nisa, 4/19.

[355] Ibnu'l-Kayyim, Ahkâmu'f-Mevlûd, s. 20.

[356] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 194-196.

[357] Ebû Dâvûd, Edeb, 121; Ahmed b. Hanbel, 1,223.

[358] Ebû Dâvûd, Edeb, 130. Bezzar'ın rivayet ettiği bu hadis için ayrıca bkz. Hey-semî, Mecmau'z-Zevaid, VIII, 156.

[359] Müslim, Birr, 149;Tirmizî, Birr, 14.

[360] Buhârî, Edeb, 18; Müslim, Birr, 147; Tirmizî, Birr, 13; Ahmed b. Hanbel, VI, 33. Müslim'in başka bir rivayetinde "...Şüphesiz Allah bu hurma sebebiyle ona cenneti vacip kılmıştır veya onu cehennemden azad etmiştir" seklindedir.

[361] Tirmizî, Birr, 13; Ebû Dâvûd, Edeb, 122; Ahmed b. Hanbel, III, 42. Ebû Davud'un rivayetinde "...onları terbiye eder, İyi davranır ve evlendirirse cennete girer" şeklindedir. Başka bir rivayette de "...onlara sabır ve tahammül gösterirse..." şeklinde ifade edilmiştir.

[362] Ahmed b. Hanbel, II, 336.

[363] İbn Mâce, Edeb, 3. Hadis sahihtir. Bkz. Sahîhul-Cami', Hadis No: 6488

[364] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 197-198.

[365] Ebu Hanife'nin rivayet ettiği bu hadis için bkz. Zebidî, Ukûdu'l-Cevahrr, II, 94. Hadis Hz. Ali'den de rivayet edilmiştir. Bkz. Ebû Dâvûd

[366] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 199.

[367] Çünkü az önce geçtiği üzere Peygamber (s.a.v.) "buluğdan sonra yetimlik yok­tur" buyurmuştur.

[368] Buhârî, Edeb, 24.

[369] Hadisi Beyhakî rivayet etmiştir. (552) İbn Mâce, Edeb, 6.

[370] İbn Mace, Edeb, 6.

[371] Taberânî'nin rivayet ettiği bu hadis sahihtir. Bkz. Sahîhu'l-Câmi", Hadis No: 80.

[372] Buhârî, el-Edebu'l-Müfred, HadisNo: 140.

[373] Buhârî, a.g.e., Hadis No: 142.

[374] Ahmed b. Hanbel, VI, 370. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 199-200.

[375] İbn Mâce, Edeb, 6; Ahmed b. Hanbel, II, 439.

[376] Nisa, 4/3.

[377] Buhârî, Tefsir (sûre: 4), 1; Müslim, Tefsir, 9

[378] Nisa, 4/127.

[379] Benzer rivayet için bkz. Müslim, Tefsir, 6.

[380] Nisa, 4/6.

[381] Buhârî, Tefsir (sûre: 4), 2; Müslim, Tefsir, 11.

[382] İsra, 17/34.

[383] Nisa, 4/10.

[384] Bakara, 2/220.

[385] Hâkim, Müstedrek, II, 303. Hâkim, hadisin isnadının sahih olduğunu söylemiştir.

[386] Muvatta', Zekat, 12.

[387] Tirmizî, Zekat, 15. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 201-202.

[388] Buhârî, el-Edebü'l-Müfred, Hadis No: 141. Ebü Dâvûd (bkz. Edeb, 121) ziyade olarak şu rivayeti verir: "Yetimleri büyüyünceye veya ölünceye kadar kendisini onlara vakfed­en, kocasından dul kalan mevki sahibi ve güzel bir kadın.* Böyle bir kadın, sözkonusu hadisin müjdesine muhataptır, demektir. (Çev.)

[389] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 203.

[390] Bkz. es-Seadetu'i-Uzma, s. 10.

[391] Isra, 17/24.

[392] Muhammed Hıdır Hüseyin, a.g.e, s. 90.

[393] Buhârî, İman, 8; Müslim, İman, 69; Nesaî, İman, 19; Ibn Mâce, Mukaddime, 9; Ahmedb.Hanbel.lll, 177.

[394] Teğabün, 64/15.

[395] Tirmizî, Menakıb, 30.

[396] Taberânî ve Hâkim'in rivayet ettiği bu hadis sahihtir. Bkz. Sahîhu'l-Camİ', Hadiî No: 1990.

[397] Tirmizî, Biır, 11; Ahmed b. Hanbel, VI, 409.

[398] Zemahşerî, el-Fâik, I, 185.

[399] Buhârî, Menakıbut-Ensar, 10; Müslim, Eşribe, 172. Ayet için bkz. Haşr, 59/9.

[400] Hâkim, Müstedrek, I, 414. Hâkim hadis için "Müslim'in şartına göre sahihtir" demiş, Zehebî de buna muvafakat etmiştir.

[401] Tirmizî, Zühd, 57. Mâlik'in de benzer bir rivayeti bulunmaktadır.

[402] Ebû Dâvûd, Cenaiz, 1; Ahmed b. Hanbel, V, 272.

[403] Kehf, 18/80-81.

[404] İbn Kesir, Tefeir, IV, 414.

[405] Tirmizî, Cenaiz, 36; Ahmed b. Hanbel, IV, 415.

[406] Buhârî, Cenaiz, 43; Müslim, Fedail, 62; Ibn Mâce, Cenaiz, 53; Ahmed b. Hanbel,III, 237.

[407] İbn Hacer, Fethu'l-Barî, III, 140.

[408] Buhârî, Cenaiz, 6; Ibn Mâce, Cenaiz, 57; Nesaî, Cenaiz, 25; Ahmed b. Hanbel,

[409] Buhârî, Cenaiz, 6; Müslim, Birr, 150; Tirmizî, Cenâle, 64; Ahmed b. Hanbel, II,

Hadiste geçen 'gemini bozmayacak kadar" ifadesini "içinizden oraya (cehenneme) uğramayacak hiçbir kimse yoktur"

[410] Meryem 19/71.

[411] Âyet metninde geçen "hins" kelimesine, "günah, şirk, bulûğ, yemini yerine geti­rememek/bozmak" gibi mânâlar yüklenmektedir. (Çev.)

[412] Vakıa, 56/46.

[413] İbn Hacer, Fethu'l-Bârî, III, 367,418.

[414] Müslim, Birr, 154; Ahmed b. Hanbel, II, 477.

[415] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[416] Ahmed b. Hanbel, IV, 144.

[417] Buhârî, Cenâiz, 32; Müslim, Cenâiz, 11; Ebû Dâvûd, Cenâiz, 24; Nesaî, Ce-naîz, 22; Ibn Mâce, Cenâiz, 53; Ahmed b. Hanbel, V, 204.

[418] Müslim, Birr, 154,155; Ahmed b. Hanbel, II, 419.

[419] Müslim, Birr, 152; Ahmed b. Hanbel, II, 246.

[420] Muvatta', Cenâiz, 6.

[421] Nesaî, Cenâiz, 29; Ahmed b. Hanbel, VI, 355.

[422] Buhârî'nin Sahihinde ravinin adı mutlak olarak "el-Hasan" şeklinde geçtiği halde, yazar bunu "el-Hasen b. A1i b. Ebî Tâlib" (Hz. Ali'nin oğlu Hasan) şeklinde nakletmiştir. Halbuki ravi Hz. Ali'nin oğlu Hasan değil, büyük tabiîlerden ve hicrî 110'da vefat eden Hasan el-Basrî'dir. Bkz. Aynî, Umdetü'l-Kârî, IV, 154. (Çev.)

[423] Buhârî, Cenâiz, 66.

[424] Abdurrezzak, Musannef, VI, 159; Ahmed b. Hanbel, II, 326.

[425] "Bırakın" emri "boşayın" mânâsında kesinlikle anlaşılmamalıdır. Bu durumun Allah'ın irade ve takdirinin gereği olduğu Kur'an tarafından ifade edilmektedir. Hadis, güzelliğine rağmen "kalbin meyvesi" olan çocuk yapma özelliğine sahip olmayan kadının, ev­lilikte tercih sebebi olarak görülmemesi gerektiği mesajını vermektedir. (Çev.)

[426] Abdurrezzak, a.g.e., VI, 160.

[427] Abdurrezzak, a.g.e., VI, 160.

[428] Müslim, Fedail, 63; Ahmed b. Hanbel, III, 112.

[429] Yazar "ana-baba" (vâlideyn) şeklinde nakietmişse de, kaynaklarda "çocuklar" (vildân) şeklinde geçmektedir. Cümlenin gelişi de bunun doğru olduğunu göstermektedir. (Çev.)

[430] Ahmed b. Hanbel'İn rivayet ettiği bu hadisin ravileri sikadır. Bkz. Heysemî, Mec-mau'z-Zevaid, 111,11 ;X, 383.

[431] Başka bir rivayette {bkz. Ahmed b. Hanbel, IH, 287) "Kadın kocası EbuTaihaya sofra hazırladı ve yemeğini yedi. Sonra kadın koku süründü ve kocasıyla yaptığı ilişki netice­sinde bir çocuğa hamile kaldı" şeklinde detay bulunmaktadır.

[432] Buhârî, Cenaiz, 42, Edeb, 116. {615) Nevevî, Bustânu'l-Âriffn, s. 55-56. (616) Ibnu'l-Kayyim, Ahkâmul-Mevlûd, s. 14.

[433] İbnu’l-Kayyim, Ahkamu’l-Mevlüd,s. 14. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 203-215.

[434] Taberânî'nin rivayet ettiği bu söz için bkz. Kenzü'l-Ummâl, XVI, 585.

[435] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 216.

[436] Taberânî'nin rivayet ettiği bu söz için bkz. Kenzü'l-Ummâl, XVI, 585. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 216-217.

[437] Çocukluk yıllarında Peygamber'in (s.a.v.) oyun oynadığına dair bkz. Ahmed b. Hanbel, 111,288.

[438] Buhârî, Cİhad, 80; Müslim, Fedailü's-Sahabe, 41; Tirmizî, Menakıb, 26; İbn Mâce, Mukaddime, 11; Ahmed b. Hanbel, I, 92; ibn Cerîr, Kitabu'l-Âsâr, t, 92.

[439] Saîd b. Mansûr, Sünen, II, 59. Hadis sahihtir. Bkz. Sahîhu'l-Câmi', Hadis No: 3520.

[440] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 217.

[441] Ahmed b. Hanbel, I, 214.

[442] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 218.

[443] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir. Ayrıca hadis Bez2âr tarafından Sa'd b. Ebî Vakkas'tan da rivayet edilmiştir.

[444] Ebu Ya'lâ'nın bu rivayeti için bkz. Heysemî, Mecmau'z-Zevaid, IX, 182; Kenzü'i-Ummâl, VM, 106.

[445] Taberânî’nin bu rivayeti için bkz. Heysemî, a.g.e. İX, 182. Hadisin isnadı hasendir.

[446] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[447] Buhârî, Nikah, 83; Müslim, îdeyn, 17; Nesaî, Salâtü'l-îdeyn, 34, 35; Ahmed b. Hanbel, VI, 84. Nesaî'nİn diğer rivayeti şöyledir: "Bayram günü Sudanlılar gelerek Peygam­ber'in (s.a.v.) önünde oyun oynuyorlardı. Rasûlüllah (s.a.v.) beni de çağırdı. Omuzunun üzerinden onları seyrediyordum. Böylece bakmaya devam ettim. Nihayet seyretmeyi bırakan ben oldum."

[448] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 218-220.

[449] Hadisin kaynakları için bkz. s.

[450] Bkz. Ahmed b. Hanbel, III, 288.

[451] Buhârî, Edeb, 81; Müslim, Fedailu's-Sahabe, 81; Ibn Mâce, Nikah, 50.

[452] Buhârî, Zebâih, 25; Müslim, Sayd, 59; Ebû Dâvûd, Edâhî, 11; Nesât. Dahâyâ, 79; Dârimî, Edâhî, 13; Ahmed b. Hanbel, I, 333.

[453] Buhârî, Eşribe, 22; Müslim, Eşribe, 97. Ayrıca bkz. Silsiletül-Ehâdis es-Sahîha, Hadis No: 40.

[454] Ahmed b. Hanbel ve Hâkim'in rivayet ettiği bu hadis sahihtir. Bkz. Silsiletü'l-Ehadis es-Sahîha, Hadis No: 905. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 220-222.

[455] Dr. MuhyiddînTevk'in "Mecelletül-Arabî" deki (sayı: 234) makalesinden. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 222-223.

[456] Kenzü'l-Ummal, XVI, 584. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 224.

[457] Sehâvî, el-Mekâsıdu'l-Hasene'sinde der ki: "Hadisi Beyhakî, eş-Şuab'ında; Hatîb, er-Rıhle'sinde; Ibn Abdilberr, Canıiu Beyani'l-llm'inde rivayet etmişlerdir. Bunların yanisıra Deylemî de rivayet etmiştir. Ibn Hifctban ise hadis hakkında, bâtıl ve aslı yoktur, demiş, Ibnu'l-Cevzî de el-Mevzûafına almıştır. {Doğrusunu bilen Allah'tır.)

[458] Dr. Ahmed Şelebî'nin Tarihu't-Terbiye el-!slâmiyye" adlı kitabının mukaddime­sinden

[459] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 224-225.

[460] İbn Mâce,   Mukaddime,17 ; Sehavî, a.g.e,, Hadis No: 660. Sehavî, Irakî'nin "hadis alimlerinden bu hadisin bazı tariklerini sahih görenler olmuştur" dediğini, MizzîVıîn de "çeşitli tarikleri hadisi hasen derecesine ulaştırmaktadır" dediğini nakletmektedir.

[461] Sehavî, hadisin senedinin zayıf olduğunu söylemektedir. "Küçük çocuğun ezbe­ri, taşa nakşetmek gibidir" şeklinde rivayet edilen hadisin de zayıf olduğuna dair bkz. Zaîfu'l- Cami', Hadis No: 2726.

[462] İbn Âbidin, Reddu'l-Muhtar, 1,157. Ayrıca bkz. Sehâvî, a.g.e., s. 461.

[463] Sehâvî, a.g.e., aynı yer.

[464] Hadisi Beyhakî, Deylemî ve Hâkim rivayet etmiştir

[465] Hatîb, el-Camiu li Ahlâkı'r-Râvi, I, 245.

[466] Hatîb, a.g.e., I, 42.

[467] Hatîb, el-Kifaye fi llmi'r-Rİvâye, s. 29.

[468] Râmehurmuzî, el-Muhaddisu'l-Fâsıl, s. 3.

[469] Muhammed Hıdır Hüseyin, el-Hidaye el-lslâmiyye, s. 228.

[470] İbn Abdilberr, Camiu Beyani'l-llm, I, 103.

[471] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 225-228.

[472] Keşmirî, Feydu'l-Bârî, I, 33.

[473] Takıyyuddin en-Nedvî'nin Kitabu'l-lmam Ebî Dâvud adlı eserinden.

[474] Mâverdî, Nasîhatûl-Mülûk, s. 172.

[475] Mâverdî, a.g.e., s. 170.

[476] el-Ğâra ale'1-Âlem el-lslâmî'den.

[477] Abdullah et-Tell, Cüzûru'l-Belâ, s. 275.

[478] Saîd Ramazan et-Bûtî'nin Tecribetü't-Terbiye el-lslâmiyye adiı kitabından.

[479] el-Hidayetü'l-lslâmiyye, s. 151.

[480] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 229-234.

[481] İbn Sa'd, Tabakat, II, 14; Ravdul-Unf, II, 92.

[482] Hâkim, Mûstedrek, II, 140. Hadisin senedi sahihtir.

[483] Cümlenin Türkçesi şöyledir: "Ey mü'minlerin emiri! Şüphesiz biz, öğrenmekte olan bir topluluğuz."

[484] Zeynî Dahlân'ın Şerhu Metni'l-Eerûmiyye'sinden.

[485] Yazar yanlışlıkla "Abdullah" şeklinde vermiştir. (Çeviren).

[486] İbn Abdilberr, Câmiu Beyani'l-llm ve Fadlih, I, 86.

[487] Maverdî'nin gayet yerinde olan bu tesbitinden, bizim de Türk dili ve edebiyatını en mükemmel şekilde çocuklara öğretmemiz gerektiği mesajı açıkça anlaşılmaktadır. (Çev.)

[488] Mâverdi, Nasîhatü'i-Mülûk, s. 168. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 234-237.

[489] Başka bir rivayette onyedi gön.

[490] Ebû Dâvûd, İlim, 2; Tirmizî, Isti'zan, 22; Ahmed b. Hanbel, V, 186; Silsiletü'l-Ehadis es-Sahîha, Hadis No: 187. Ebu Ya'la ve Ibn Asâkir'in rivayetlerinde, bazı sahâbilerin, yetenekli gördükleri Zeyd'i alıp Rasûlüllah'a (s.a.v.): "Ya Rasulallah! Necoar oğullarından olan bu çocuk Kur'an'dan onyedi sûre okumaktadır" diyerek takdim ettikleri ve Rasûlüllah'ın {s.a.v.) da Zeyd'i beğenmesi üzerine Süryânîceyi öğrenmesini istediği anlatılmaktadır.

[491] Hâkim ve Ebu Nuaym rivayet etmiştir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 237-238.

[492] Bu anektodda Halil b. Ahrfıed, beytin ikinci mısrasında yer atan "yapabildiğin Şeye geç" sözünü, aruza pek intibak edemeyen öğrencisi Yûnus'a hatırlatmak suretiyle onun sevebileceği başka bir ilim veya sanat dalına geçmesini tavsiye etmektedir. (Çev.)

[493] Bkz. Mecelletü'l-Va'yi'l-Arabî (Yıl: 1, sayı: 1) s. 33. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 238.

[494] Rivayet için Ibn Hacer'in el-lsâbe adlı eserinde, bulunan Bedîl b. Varkâ'nın hal tercümesine bakınız.

[495] İbn Hacer, Tehzîbu't-Tehzib, IV, 336.

[496] Câhız'ın Kitabü'-I-Hayevan'ından,

[497] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 239.

[498] Nisa, 4/94.

[499] Hatîb, el-Kifaye, s. 112.

[500] İbn Ferhûn'un ed-Dîbâcu'l-Mûzehheb adlı kitabının mukaddimesinden.

[501] Ebu Gudde, Safahat, s, 55.

[502] Nur, 24/40.

[503] Demîrî, Hayatü'l-Hayevân el-Kübra, 1,156.

[504] Ebu'l-Hasan en-Nedvî, Ricalü'l-Fikr ve'd-Da’va, s. 105.

[505] Ebu Ğudde'nin Safahat"ından.

[506] Kevserî, Büluğu'l-Emânî fî Sîreti'l-lmam Muhammed b. el-Hasen eş-Şeybânî, s. 12. (Hatib Bağdâdî'den naklen).

[507] Ebu Gudde, Safahat, s. 76.

[508] Euclid , milattan önce 330-275 yılları arasında yaşamış Yunanlı bir ma­tematik bilginidir. (Çev.)

[509] Mecistî, miladî 140'larda Yunan bilim adamı Batlamyus tarafından yazılan ma­tematik ve astronomi ile ilgili en eski ansiklopedi niteliğinde bir eserdir. (Çev.)

[510] A.g.e., s. 43. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 239-245.

[511] Hâkim, Mûstedrek, III, 421. Rivayette yer alan "...17 sûre okuyabilmektedir" cümlesi, Kenzü'l-Ummal'da geçmektedir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 245.

[512] Müslim, Selam, 69.

[513] Ebû Dâvûd, Tıb, 1; Tirmizî, Tıb, 2; Ahmed b. Hanbel, IV, 278.

[514] Tirmtzî, Tıb, 21, Kader,. 12; Ibn Mâce, Tıb, 1; Ahmed b. Hanbel, İli, 421.

[515] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 246-247.

[516] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 247.

[517] Buhârî, Cumua, 8; Müslim, Taharet, 42.

[518] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 247-248.

[519] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 248.

[520] Tirmizî, Zühd, 47; Ibn Mâce, Ef ime, 50; Ahmed b. Hanbel, IV, 122,

[521] Müslim, Eşribe, 123; Ebû Dâvûd, Eşribe, 19; Tirmizî, Eşribe, 13, 16; Ahmed b. Hanbel, IH, 119.

[522] Müslim, Eşribe, 121; Ebû Dâvûd, Eşribe, 20; Tirmizî, Eşribe, 15. Tirmizî'nin rivayetinde "...ve üflemeyi yasaklamıştır" şeklindedir. Nesaî, Taharet, 41; Ahmed b. Hanbel, I, 220.

[523] Müslim, Eşribe, 116. Ayakla su içmenin hükmü hakkında başka rivayetler de bu­lunmaktadır. Bazı hadisler, açık bir şekilde ayakta su inilebileceğini ifade etmektedir. Bunları dikkate alan birçok âlim özetle "ayakta su İçimek caiz olmakla beraber oturarak içmek âdaba uygun ve daha faziletli" neticesine varmıştır. Bkz. Muvatta' (Şeybânîjıüshası) s. 314; Kâmiİ Miras, Tecrîd-i Sarîh Tercemesi, XII, 53. (Çev.) Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 248-249.

[524] Buhârî, Vudû', 75; Müslim, Zikir, 56; Ebû Dâvûd, Edeb, 98; Tîrmizî, Dua, 16; İbr Mâce, Dua, 15; Darimî, Isti'zan, 51; Ahmed b, Hanbel, IV, 285. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 249-250.

[525] Saîd b. Mansur, Taberânî, Ibnü's-Sünnî ve Ebu Nuaym'ın rivayet ettikleri bu ha dis için bkz. Kenzû'l-Ummal, IV, 44. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 250.

[526] Buhârî, Mevakît, 24; Nesaî, Mevakît, 20; Dârimî, Salât, 19.'

[527] Konu hakkındaki rivayetler için bkz. Tırmizî, Mevâkit, 11; Ibn Mâce, Salât, 12; Hâkim, Müstedrek, IV, 284; Elbânî, SilsiletO'l-Ehadis es-Sahiha, Hadis no: 1752.

[528] Ibnu'l-Kayyim, Zâdu'l-Mead, IH, 169.

[529] Hadisi Beyhakî rivayet etmiştir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 250-251.

[530] Buhârî, Tıb, 53; Müslim, Selam, 104; Ebû Dâvûd, Tıb, 24; Ahmed b. Hanbel, li,406.

[531] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 251-252.

[532] Buhârî, Enbiya, 10; Ebû Dâvûd, Sünnet, 20; Tirmizî, Tıb, 18; Ibn Mâce, Tıb, 36; Ahmed b. Hanbel, I, 236.

[533] Tirmizî, Tıb, 17; Ibn Mâce, Tib, 33; Muvatta', Ayn, 3; Ahmed b. Hanbel, Vf, 438.

[534] Muvatta', Ayn, 2. Hz. Âişe'den hasen senedle rivayet edilen benzer bir rivayet İçin de bkz. Silsiletü'l-Ehadİs es-Sahîha, Hadis No: 1048.

[535] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 252-253.

[536] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 253.

[537] İbn Mâce, Nikah, 49; Ahmed b. Hanbel, VI, 222. Ibn Sa'd'ın da rivayet ettiği bu hadis için ayrıca bkz. Hayâtü's-Sahâbe, II, 446.

[538] Vakıdî ve Ibn Asakir'in rivayet etliği bu hadis için bkz. Hayâtü's-Sahâbe, II, 446.

[539] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 253-254.

[540] Ahmed b. Hanbel, İli, 175.

[541] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 254.

[542] Buhârî, Tıb, 23; Müslim, Selam, 86; Ebû Dâvûd, Tıb, 23; Ahmed b. Hanbel, VI, 355. Aynı manaya gelen benzer rivayetler için ayrıca bkz. Hâkim, Mustedrek, IV, 205; Hey-semî, Mecmau'z-Zevaİd, V, 89; Ibn Hamza, el-Beyan ve't-Ta'rif, III, 9.

[543] et-Tlbbu'n-Nebevî, s. 353.

[544] Kust-ı Arabî adını da alan bu tür, Yemen ve Kuzey Afrika'da yetişmektedir. (Çev.)

[545] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 254-255.

[546] Tirmizî, Tıb, 12; Hâkim, Mustedrek, IV, 209. Tirmizî, hadisin hasen, Hâkim de sahih olduğunu ve Zehebî'nin buna muvafakat ettiğini ifade eder.

[547] Müslim, Selam, 72; Ebû Dâvud, Libas, 32; Ibn Mâce, Tıb, 20; Hâkim, a.g.e., IV, 210. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 255.

[548] Muvatta',Ayn,3.

[549] Buhârî, Merda ve Tıb, 18; Müslim, Fedail, 111; Tİrmizî, Menakıb, 23.

[550] Tirmizî, Tıb, 26; (bn Mâce, Tıb, 37; Ahmed b. Hanbel, 1,300.

[551] Buhârî, Tıb, 38; Müslim, Selam, 54.

[552] Buhârî, Tıb, 38; Müslim, Selam, 46; İbn Mâce, Tıb, 19; Tirmizî, Deavat, 111; Ahmed b. Hanbel, IV, 259.

[553] Buhârî, Meğazî, 83; Müslim, Selam, 51; Ebû Dâvûd, Tıb, 19; Muvatta', Ayn, 10; Ahmed b. Hanbel, VI, 106.

[554] Müslim, Selam, 40; Tirmizî, Cenaiz, 4.

[555] Nâs, 114/4.

[556] Hâkim, Müstedrek, II, 541. Hadis sahihtir. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 255-256.

[557] Ebû Dâvûd, Tıb, 15.

[558] Muvatta', Ayn, 1. Muvatta'ın aynı bölümünde geçen başka bir rivayette ise Amir'e "...şimdi onun için bir yıkan!" yerine "abdest al" buyurulmuştur. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 257-258.

[559] Hâkim, Müstedrek, IV, 218.

[560] Abdürrezzak, Musannef, XI, 208. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 258.

[561] Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 259.

[562] Nûr, 24/58.

[563] Fi Zilali’l-Kur’an.

[564] Buhârî, el-Edebü'l-Müfred, Hadis No: 807.

[565] Nûr, 24/31.

[566] Buhârî, Hacc, 64; Abdürrezzâk, Musannef, V, 67. Musannefde "O zaman ben bir çocuktum" ilavesi vardır. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 259-261.

[567] Nesaî, Menasik, 12; Muvatta', Hac, 97.

[568] Ahmed b. Hanbel, 1,211. Muhammed Nûr Süveyd, Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi, Uysal Kitabevi: 261.

[569] İbn Huzeyme, Sahih, IV, 261; Kenzü’l-Ummal, V, 188, 204.

[570] İbn Huzeyme, Sahih, IV, 261; Kenzü'l-Ummal, V, 204.

[571] Nûr, 24/30.

[572] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 261-262.

[573] Ebû Dâvûd, Salât, 26.

[574] Darekutnî, Sünen, I, 230; Hâkim, Müstedrek, I, 201. Hâkim, hadisin Müslim'in şartına göre sahih olduğunu söylemiş, Zehebî de bunu kabul etmiştir.

[575] Dihlevî, Huccetullahi'l-Baliğa, 1,187.

[576] Necm, 53/3-4.

[577] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 262-263.

[578] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 264.

[579] Kaf, 50/37.

[580] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 264-265.

[581] Mümeyyiz, temyiz çağına gelen, yani, iyiyi kötüden farkeden çocuk demektir ki, ortalama yedi yaştır. (Çev).

[582] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 266.

[583] Câhız, el-Beyan ve't-Tebyîn, II, 92.

[584] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 266-267.

[585] Ahmed b. Hanbel, V. 257. Taberânfrıin de rivayet ettiği bu hadisin isnadı sahih­tir. Bkz. Silsiletü'l-Bıadis es-Sahîha, Hadis No: 370.

[586] Hanefilere göre, muhsan olmayan yani, evlilik içinde eşi ile birleşmemiş olan bekar zaniye tatbik edilecek olan had cezasısadece yüz deynektir. Söz konusu sürgün cezası had değil, şer’i bir siyasettir; devlet başkanı uygun ve gerekli bulduğu taktirde (maslahat icabı) bunu uygular. Bkz. Tahavi, Şerhu Maani’l, Asar, 111, 134-138; Cessas, Ahkamu’l-Kur’an V,95. (Çev.)

[587] Buhârî, Şurût, 9; Müslim, Hudûd, 25; Ebû Dâvûd, Hudûd, 25; Tirmizî, Hudûd, 8; Nesaî, Kudât, 22; Ibn Mâce, Hudûd, 7; Darimî, Hudûd, 12; Muvatta", Hudûd, 6; Ahmed b. Hanbel, III, 115. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 267-269.

[588] Musannef, VI, 162.

[589] Hadis için bkz. Buhârî, Menakıbu'l-Ensar, 44; Müslim, Nikah, 71; Ebû Dâvûd, Ni­kah, 32; Nesaî, Nikah, 29; İbn Mâce, Nikah, 13.

[590] Taberânî, Hâkim ve Beyhakî'nin rivayet ettikleri bu hadis sahihtir. Bkz. Sahîhu'l-Cami1, Hadis No: 4527.

[591] Bu rivayetlerde sözkonusu edilen evlilik hâdiselerinde, hemen karı-koca ilişkileri akla gelmemelidir. Aşağıda, küçük kız çocuğunun evlenme yaşı konusunda müctehid İmamların görüşlerinden de anlaşılacağı üzere bu noktada, biyolojik ve psikolojik faktörler ol­dukça önemlidir. (Çev.)

[592] Bkz. Bezlu'l-Mechûd fi Hall-i Ebî Dâvud, X, 154. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 269-271.

[593] Nûr, 24/59.

[594] Ebû Dâvûd, Vesaya, 9.

[595] Ebû Dâvûd, Hudûd, 18; Ibn Mâce, Hudûd, 4; Tirmizî, Siyer, 29"; Darimî, Siyer, 26; Ahmed b. Hanbel, IV, 310. Tirmizî'nin sahih-hasen dediği bu rivayetin başka varyantı için bkz. Hâkim, Müstedrek, IV, 390.

[596] Tirmizî, Siyer, 28; Ebû Dâvûd, Cihad, 111; Ahmed b. Hanbel, V, 12.

[597] Hadisi Beyhakî "Hılâfiyyât'ta Enes'den rivayet etmiştir. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 271.

---

radyobeyan