Sevmeyi Bilmek Sevgi ve Model By: sumeyye Date: 13 Temmuz 2010, 17:33:41
SEVGÝ VE MODEL
Ýnsanoðlu, yaratýlýþý icabý birlik tutkunudur Birliðe götüren sebeplerin en güçlüsü ise sevgidir Nehir ve dere suyundaki birlik tutkusu, onlarý denize, oradan da okyanusa taþýr Kâinatýn her zerresi tutku ile birbirine koþar Evrendeki çekim kanununun en temel vasfý sevgi ve cazibedirBu yüzden Allah Teâlâ kendisine duyulan aþk ve sevginin Peygamber sevgisiyle bütünleþip ona tebeiyyette kemâle ermesini istemektedir: "De ki: Siz gerçekten Allah'ý seviyorsanýz bana uyun ki, Allah da sizi sevsin ve suçlarýnýzý baðýþlasýn" (Âli Ýmran, 3/31)
Ýttibâ, bir iktidâ olayýdýr Ýktidâ, sevgi ile ve gönülden istekle onun izine basarak yürümek demektir Kur'an Hz Peygamber (sa) için sýcak bir sevgiyle tam bir baðlýlýk istiyor Çünkü Kur'an Hz Peygamber'i bir model þahsiyet olarak sunuyor:
"Allah'ýn Rasûlü'nde sizin için Allah'ý ve ahiret gü-nünü umanlar ve Allah'ý çokça ananlar için güzel bir örnek (üsve-i hesene =model þahsiyet) vardýr” (el-Ahzâb 33/21) buyurmaktadýr Kur'an Hz Peygamber'den baþka Ýbrahim ve diðer peygamberler hakkýnda bu tabiri kullanmaktadýr (bkel-Mümtehýne, 60/4,6)
Üsve veya Ýsve, Raðýb el-Isfahânî'nin beyânýna göre; iyi kötü, üzüntü veya sevinç veren, baþkalarýna örnek teþkil edecek haslet demektirTeessî: Örnek veya model kiþiye uymak ve onun ardýnca gitmektir Peygamberler ve Hz Peygamber sâdece dünya ve dünya süsünü arayanlarla Allah'ý ve ahiret gününü düþünmeyenlere rehber olmak üzere deðil, ayný zamanda Allah'ý ve âhireti gözleyen, Allah'ý çokça ananlar için de en güzel örnek olmak üzere gönderilmiþtir Çünkü kendilerini ibâdete verip ibadet ve riyâzatta müslümanlýktan ve Hz Peygam-ber'den daha fazla olmak iddiasýnda bulunabilecek kimselere de o modelin itidal çizgisi örnek olarak sunulmuþtur Nitekim asr-ý saadette Hz Peygamber'in ibâdet hayatýný öðrenip adetâ onu azýmsayarak devamlý oruç tutmaya, sürekli namaz kýlmaya ve hiç evlenmemeye azmeden kimselere yine onun yaptýðý uyarý bunu ortaya koymaktadýr, (bk, Buhârî, nikâh, 1)
Allah Rasûlü'nü ümmete model olarak sunan, "Peygamber size neyi verdiyse alýn, neyi yasakladýysa ondan sakýnýn" (el-Haþr 59/7) ayeti, O'nun yalnýz sözleriyle deðil, fiil ve hareketleriyle dahi delil ve kendisine uyulan bir rehber olduðunu hükme baðlamaktadýr
Allah Rasûlü'ndeki örnek þahsiyeti ortaya koyan ayet, aslýnda insanlarýn ahlakî eðitim sürecinde model arayýþý özelliðini gündeme getirmektedirÝnsanlar kurallarý öðrenip uygulamak-tan çok, onlarý uygulayan örneklerle bütünleþmeyi arzularlar Model þahsiyet ahlak boyutunda insanlarýn iþini kolaylaþtýran müþahhas ve pratik bir numûnedir Ýnsanlardaki etkileþim özelliði, hallerin ve duygularýn yansýma etkisi, eðitimde modeli gerekli kýlmaktadýr
Ýnsanlýk tarihine bakýldýðý zaman, nesilleri için sunulabilecek kahramanlarý ve kitlenin model þahsiyetleri bulunan toplumlar, sosyal geliþmelerde ve onlarýn yönlendirilmesinde çok daha baþarýlý olmaktadýr Gençlerin gönüllerine zerk edilen modeller, onlarý yeni ufuklara taþýr Gençlere sunulacak modeli bulunmayan toplumlar tükenmeye ve varlýk heyecanýný bitirmeye mahkûmdur
XX Yüzyýlýn baþýnda Batý'da geliþen kültür deðiþimi ile birlikte topluma sunulacak modeller de deðiþti Batýlý ilim ve fikir adamlarý sinema, tiyatro ve TV aracýlýðý ile Batý insanýna yeni kahramanlar üretmeye soyundular Ve yeni deðer ölçülerine göre tarihten bir takým modeller sunarak XXyüzyýl Batý insanýnýn kiþiliðini dokudular Kültürel etkileþim Ýslâm toplumlarýna ayný modelleri birlikte taþýdý Bu yüzden bizim toplumumuzun gençleri de son yarým yüzyýlda Batý ve Amerikan toplumlarýnýn model gibi sunduðu film kahramanlarý ile bütünleþti Kendisini on-larla aynileþme yoluna soktu
Model arayýþlarý çok mühim Son birkaç yýldýr, Ýslâm dünyasýnda ve ülkemizde Hz Peygamber baþta olmak üzere Ýslâm büyüklerini tanýtmaya yönelik çabalar önem arzetmektedir Çünkü kendi gönül dünyasýna uygun model bulamayanlar, kendilerine takdim edilen diðer modellere takýlýr kalýrlar
Bu noktada en önemli mes’ele, model ile modele ulaþacak insanlar arasýnda kurulacak sevgi köprüsüdür Bu köprü kurulmadan yapýlacak bilgilendirme yetersiz kalmaya mahkûmdur
Bugün Ýslâm dünyasýnýn dýþýnda, yaptýðý inkýlâb sayesinde Batýda da en etkili 100 insan arasýnda ilk sýraya yerleþen; hatta Hristiyanlýðýn peygamberi Hazreti Ýsa'dan öne geçen Hz Peygamber'i tanýmak ve sevmek en önemli meselemiz Çünkü marifet ve muhabbet birbirine baðlý þeylerdir Ýnsan önce tanýr, sonra sever ve ardýndan sevdiði gibi olmak ister Ýþte bütün me-sele de burdadýr
Yazýmýzýn baþýndaki “ittibâ” âyeti ile ardýndan zikrettiðimiz “üsve” âyeti marifet, muhabbet ve ittibâ sürecine ýþýk tuttuðu gibi Sevgili Peygamberimiz'in: "Ýman, Allah ve Rasulü'nün sa-na herþeyden daha sevgili olmasýdýr: (Ýbn Hanbel Müsned IV 11) hadisiyle, "Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki hiçbiriniz, ben kendisine ebeveyninden, çocuðundan ve bütün insanlardan daha sevgili olmadýkça, iman etmiþ olamaz" (bk Müslim, îman, 69 - 70; Buhârî, îman, 8) hadisi O'nu sevmenin îmân'da kemâle ermek demek olduðunu göstermektedir
Ümmetten istenen bu sevginin Allah Rasûlü’nün gönlünde nasýl mukabele gördüðü Kur'an lisanýyla þöyle anlatýlmaktadýr: "O Peygamber müminlere nefislerinden daha yakýn ve müþfiktir Onun eþleri onlarýn analarýdýr" (el-Ahzâb, 33/6)
"Andolsun size içinizden öyle bir peygamber gelmiþtir ki sizin sýkýntýya uðramanýz ona çok aðýr gelir O size çok düþkündür Üstünüze titrerMüminlere karþý çok esirgeyici ve baðýþlayýcýdýr" (et-Tevbe, 9/128)
Bu ayette Allah, Peygamberinin müminlere karsý olan þefkat ve merhametini kendisine aid olan Rauf ve Rahim isimleriyle tescil etmiþtirDoðrusu âlemlere rahmet bir peygambere yakýþan da budur O’nun þefkat ve merhamet örnekleri siyer ve hadis kitaplarýnda uzun uzun anlatýlmýþtýr Ama bu þefkat ve merhametin hedefi bellidir: Muhabbet
Muhabbetten oldu Muhammed hâsýl
Muhammedsiz muhabbetten ne hâsýl
sözü de bu gerçeði çok özlü biçimde ifade etmektedir
Her Peygamberin kabule þayeste bir duasý vardýr Hz Peygamberin bu duayý âhirette ümmetine þefaat için saklamýþ olmasý, bunun bir baþka delilidir Ayrýca ona duyulan sevgi kýyamette baþlý baþýna bir kurtuluþ teminâtýdýr Nitekim bir hadîs-i þerif bunu þöyle anlatýr: Bir sahâbi gelir ve Allah Rasûlü’ne: "Kýyamet ne zaman kopacak?" diye sorar O da: "Kýyamet için ne hazýrladýn?" buyurur Sahâbi: "Öyle çok fazla amelim yok Lâkin Allah ve Rasûlünü seviyorum" deyince Allah Rasulü: "Kiþi sevdiðiyle beraberdir" buyurur, (bk Buhârî Edeb 96; Müslim 165; Tirmizi Zühd 50) Hadisin ravisi Enes b Mâlik der ki: "Ýslâmiyet geldikten beri müslümanlarýn bir baþka þeye bu kadar sevindiklerini görmedim"
Ýslâm düþmanlýðý ve Hz Peygamber'e ve ilk müslümanlara yaptýðý kötülük ve iþkencelerle mâruf olan Ebû Leheb ölümünden bir süre sonra ailesinden biri tarafýndan rüyada görüldü ve kendisine ne halde olduðu soruldu Ebû Leheb: "Muhammed'i emziren cariyem Süveybe'yi azad ettiðim için bana su ikram ediliyor" diye cevap verdi
Hz Peygamber'e duyulan sevgi, ilâhî aþkýn hem baþý, hem de sonudur Bu da baþta Hz Peygamber modeline uyma þeklinde ortaya çýkar Sonunda bu sevgide istiðraka erip Allah’ta fanî olmak þeklinde gerçekleþir Ýlâhî aþk, sabýr ve sebat ile Hz Peygamber'in davranýþlarýný taklide baðlýdýrTaklid ile baþlayaný bu iletiþim, îlâhi sýrlarýn kapýlarýný açar Ardýndan taklid, tahkîk vadisine erer Yâni ibadet, aþk ve birlik haline gelince de Allah'ý sevmekle Rasulü sevmenin ayný þey olduðu ortaya çýkar Nitekim þu ifade bunu anlatýr:
Zâtýma mir'ât edindim zâtýný
Bile yazdým adým ile adýný
Baþlangýç dönemini teþkil eden model ile bütünleþmenin saðlanmasý amacýna yönelik ibadet ve riyazatla ittiba dönemi nefse çok aðýr gelir Nefs ittiba kaydýndan sýyrýlma yollarýný arar Ýlâhi aþk ve cemalden uzaklaþtýracak fani sevgilere, geçici cazibelere meyleder Hatta daha ileri gidip bazan bu fânî meyil ve hevesleri gerçek aþk sanabilir, iþte bu ortamda ýsrarla "ittiba" iþine aðýrlýk verilmelidir Nefsin güzel görüp hoþ gösterdiklerinden kaçmak; aðýr görüp kaçmak istediklerine koþmak bu dönem için en etkili perhizdir
Fâni olanlardan büsbütün geçip ebedî olana varmak kolay iþ deðildir þüphesiz Bunun yolu da sevgiye kanat açmak ve bu sevgiyle dolu olanlarý sevmektir Nitekim þu duâ bunu tâlim et-mektedir
"Allahým, bana seni sevmeyi, seni sevenleri sevmeyi, senin sevgine yaklaþtýran þeyleri sevenleri sevmeyi nasib et!"
Demek ki: Sadece model ve sadece kural yetmiyor Model ile kuralý birleþtiren ve onlara insaný monte eden sevgiye ihtiyaç var
Prof Dr Hasan Kamil YILMAZ*