Temizlik By: neslinur Date: 05 Mayýs 2010, 11:52:10
Nuru´l-Ýzah / Temizlik
Kendisiyle Temizlik Yapýlabilen Sular
Su Çeþitleri ve Suyun Vasýflarý
Su Ne Zaman ´Kullanýlmýþ" Sayýlýr?.
Hangi Suyla Abdest Alýnmaz?.
Ne Zaman Galebe (Baskýnlýk) Meydana Gelir?.
Temiz Kaplar ile Pis Kaplar
Yahut Temiz Elbiseler ile Pis Elbiseler Birbirine Karýþmýþsa.
Kuyular ve Bunlarýn Temizlenme Yollarý
Taharetlenme1 ve Abdestten Önce Yapýlmasý Gereken Þeyler
Taharetlenme (Ýstincâ) ile Ýlgili Hükümler
Nasýl Taharetlenilir?.
Kendisiyle Taharetlenmek Uygun Olan ve Olmayan Þeyler
Def-i Hacet Sýrasýnda Yapýlmasý Mekruh Olan Þeyler
Hangi Þeylerle Taharetlenmek Uygundur, Hangileriyle Deðildir?.
Def-i Hacet Yapmanýn Usûl ve Âdabý
Geçmiþ Konularla Ýlgili Sorular
TEMÝZLÝK[1]
Kendisiyle Temizlik Yapýlabilen Sular
Yedi türlü su ile temizlik yapýlabilir ki bunlar: Ý) Gökten inen (yaðmur) suyu,[2] 2) deniz suyu[3], 3) ýrmak suyu, [4]) kuyu suyu, 5) kar suyu,4 6) dolu suyu,5 7) kaynak suyudur.[5]
Su Çeþitleri ve Suyun Vasýflarý
Sular beþ türlüdür:
1) Hem temiz hem de temizleyici olan ve mekruh olmayan
sulardýr ki, bunlara "mutlak sular" denir.
2) Temiz ve temizleyici olduðu halde mekruh[6] olan sulardýr. Bunlar da kedi ve benzeri [7]hayvanlarýn üzerinden içtiði, az (kabul edilen) sulardýr.
3) Temiz olduðu halde temizleyici olmayan sular. Bunlar abdest için (veya cünüplüðü gidermek için) kullanýlan sular yahut da abdest niyetiyle abdestlinin yeniden aldýðý abdestin suyudur.[8]
Su Ne Zaman ´Kullanýlmýþ" Sayýlýr?
Su vücuddan ayrýlmakla "kullanýlmýþ" sayýlýr.
Hangi Suyla Abdest Alýnmaz?
Sýkmaksýzm kendi kendine çýksa dahi, aðaç ve meyve suyu ile abdest alýnamayacaðý gibi, ki en doðrusu da budur,[9] kaynatma neticesinde veya baþka maddelerin suya galebesi (özelliðini bozacak þekilde suya karýþmasý) sonucunda tabiî özelliðini yitiren su ile de abdest alýnmaz.
Ne Zaman Galebe (Baskýnlýk) Meydana Gelir?
Katý maddelerin suya karýþarak sudaki incelik (yumuþaklýk) ve akýcýlýðý gidermesi neticesinde galebe (baskýnlýk) meydana gelir.
Safran, meyve ve aðaç yapraðý gibi katý maddelerle suyun bütün vasýflarýnýn deðiþmesinin bir zararý yoktur.
Bir de, süt gibi kokusu olmayýp yalnýzca rengi ve tadý bulunan mavilerin bir tek vasfýnýn su üzerinde belirmesi ve sirke gibi üç özelliðe sahip olan mavilerin iki vasfýnýn suda belirmesi ile galebe meydana gelir.
Kullanýlmýþ su ve kokusu gitmiþ gül suyu gibi herhangi bir vasiî bulunmayan maddelerde galebenin olup olmadýðý tartýyla belirlenir. Eðer bir ntýl[10] mutlak suya, iki rýtýl kullanýlmýþ su karýþmýþsa bu suyla abdest alýnmaz, aksi halde alýnýr.
4) Pis su: Ýçine pislik düþen az ve durgun su pistir. :
Eðer su, ona on (10x10) zirâin altýnda [11]ise az sayýlýr ve içine
5) Üzerinden eþek ve katýrýn içtiði su ki, bu suyun temiz olup olmadýðý þüphelidir.
Artýk Sular[12] .
Az[13] (kabul edilen) ve canlý artýðý bulunan sular dört kýsýmda mütâlâa edilir:
Birincisi, temiz ve temizleyicidir. Bunlar, insan, at ve eti yenilen hayvanlarýn [14]artýklarýdýr.
Ýkincisi, pis olup kullanýlmasý caiz deðildir ki bunlar
ý köpek[15], domuz ya da kaplan ve kurt gibi yýrtýcý hayvanlarýn[16] artýklarý olan sulardýr.
Üçüncüsü, baþkasý varken[17] kullanýlmasý mekruh olan kedi,[18] baþý boþ tavuk;[19] doðan, atmaca, þahin, çaylak[20] gibi yýrtýcý kuþlar ve akrep hariç, fare gibi ev hayvanlarýnýn artýklarýdýr.
Dördüncüsü, katýr[21] ve eþeðin artýðý olup bunun temizliði üpheÝidir; eðer baþka su yoksa bununla abdest alýnýr ve ardýndan yemmüm[22] edilerek namaz kýlýnýr.
Temiz Kaplar ile Pis Kaplar
.
Yahut Temiz Elbiseler ile Pis Elbiseler Birbirine Karýþmýþsa
Çoðu temiz olan kaplarýn içine pisleri karýþmýþsa, abdest al-ak ve içmek için bunlar arasýndan temiz olaný araþtýrýlýr.[23] Eðer drbirine kansan kaplarýn çoðunun pis olduðu biliniyorsa, sadece içmek[24] için araþtýrma yapýlýr.
Temiz ve pis elbiselerin birbirine karýþmasý durumunda , Ýralarýndan temizini bulmak için mutlaka araþtýrma yapýlýr. Elbisenin çoðu temiz ya da çoðu pis olmuþ farketmez.
,
Kuyular ve Bunlarýn Temizlenme Yollarý
Ýçerisine týrnaklý hayvanlarýn pisliklerinin dýþýnda, az da olsa, kan veya þarap gibi pislik düþen küçük kuyularýn[25] suyu boþaltýlýr. Eðer böyle bir kuyuya domuz düþer de aðzý suya temas etmeden diri olarak çýkarýlýrsa veya kuyuda köpek, koyun ya da insan ölürse yahut küçük de olsa düþen hayvan kuyuda þiþer ise yine kuyunun suyu boþaltýlýr. Tamamen boþaltýlmasý mümkün deðilse, içerisinden iki yüz kova su çýkartýlýr.
Eðer içerisinde tavuk, kedi ve benzeri þeyler ölmüþse kuyudan kýrk kova su; fare ve benzeri hayvanlarýn ölmesi halindeyse yirmi kova su çýkarýlmalýdýr. Kuyunun, kova ve kovanýn sarkýtýldý-ðý ipin, su çýkarýcýnýn elinin temizliðini temin için (bu uygulama) yapýlýr.
Kuyu; koyun ve deve gibi hayvanlarýn gübresiyle, at, katýr ve eþek gibi hayvanlarýn yahut da sýðýr ve benzeri hayvanlarýn gübrelerinin düþmesiyle pislenmez. Ancak gübre, bakýlýnca göze çok geliyor, ya da kova sarkýtýldýðý zaman kuyunun her tarafýnda gübreye deðiyor ise kuyu pislenmiþ olur.
Güvercin, serçe pisliðiyle ve balýk, kurbaða yahut suda yaþayan bir hayvanýn yahut da böcek, sinek, an ve akrep gibi kansýz haþeratm suda ölmesiyle yahut, üzerinde pislik bulunmayan insan ya da eti yenen bir hayvanýn suya düþüp ölmeden çýkarýlmasýyla yahut katýr, eþek, yýrtýcý kuþ ve maymun vs. gibi yabani hayvanlarýn düþmesiyle su pislenmez. Düþen hayvanýn salyasýnýn suya karýþmasý halinde hayvanýn durumuna göre deðerlendirme yapýlýr.
Kuyuya ne zaman düþtüðü bilinmeyen bir hayvan ölüsü, kuyuyu, bir gün bir geceden itibaren; eðer hayvan þiþmiþ halde ise, üç gün üç geceden itibaren kirletmiþ sayýlýr.
Taharetlenme1 ve Abdestten Önce Yapýlmasý Gereken Þeyler
Bir erkeðin, sidik belirtisi kalmayýncaya kadar ve yürümek,
1 Taharetlenme; necasetin (pisliðin) çýkýþ yerinin silinmesi veya yýkanmasýdýr. Fýkýh ulemasýna göre ise pisliðin, sn ve benzeri þeylerle giderilmesidir.
öksürmek, sað veya sol yana yatmak ve alýþýk olduðu birtakým hareketleri yapmak suretiyle kalbi tatmin oluncaya kadar istibrâ[26] yapmasý gerekir. Sidik yaþlýðýnýn tamamen ortadan kalktýðýna iyice kanaat getirilmeden abdeste baþlamak doðru deðildir.
Taharetlenme (Ýstincâ) ile Ýlgili Hükümler
Ön ve arkadan çýkan pisliði, çýkýþ yerinin dýþýna sirayet etmediði sürece, temizlemek sünnettir. Eðer pislik, çýkýþ yerinin dýþýna bir dirhem[27] miktarý kadar sirayet etmiþse bunun temizlenmesi vacip, bir dirhemi geçmiþ ise farzdýr.[28]
Cünüplükten, hayýz ve nifastan kurtulmak için yýkanýrken, çýkýþ yerindeki pisliði, isterse az olsun, yýkamak farzdýr.
Temizlenmeye elveriþli bulunan taþ ve benzeri þeylerle taharetlenmek sünnet olup suyla taharetlenmek daha iyidir. En iyisi hem taþ hem de su ile taharetlenmektir. Önce taþla silinilir, sonra suyla yýkanýlýr. Sadece su veya sadece taþla da taharetlenilebilir.
Taharetlenilecek yerin temizlenmesi sünnet, birden fazla taþla temizlenmek ise menduptur, müekked sünnet deðildir. Daha az taþla temizlik temin edilse bile üç adet taþla taharetlenmek menduptur.
Nasýl Taharetlenilir?
Taþla taharetlenilirken, eðer husye sarkýksa, pislik mahallim evvelâ önden arkaya doðru silmeli, ikincisinde arkadan öne, üçüncüsünde de önden arkaya doðru silmelidir. Sarkýk deðilse silmeye arka taraftan baþlanýlýr. Kadýnlar, tenasül uzuvlarýnýn kirlenmemesi için silmeye önden baþlamalýdýrlar.
Daha sonra eller su ile yýkanýr. Bunun ardýndan erkekler, bir jveya iki, ya da duruma göre, üç parmaklarýnýn iç kýsýmlarýný, ^baþlangýçta orta parmaklarýný, daha sonra da yüzük parmaklarým 1 diðerlerinden ileri çýkararak taharet mahallini suyla oðuþturmak suretiyle yýkarlar. Sadece tek parmakla yýkamamalýdýr. Kadýnlar, (lezzet meydana gelmemesi için, baþlangýçta orta parmaklarýný iyüzük parmaklarýyla birlikte öne çýkarýrlar. Pis koku gidinceye ka-jjdar yýkamaya devam etmeli ve eðer taharet yapan oruçlu deðilse jmakatmý gevþetmek suretiyle yýkamalý, oruçluysa kalkmadan önce (makatýný kurul amalidir. Taharetlenme iþi bitince, elleri tekrar fyýkamak gerekir.
Kendisiyle Taharetlenmek Uygun Olan ve Olmayan Þeyler
Taharetlenmek için avret mahallini açmak doðru deðildir. Eðer pislik, çýkýþ yerinin dýþýna sirayet eder ve sirayet eden bu miktar bir dirhemi geçerse, o vaziyette namaz kýlmak doðru ve makbul olmaz. Pisliði giderecek birþey varsa ve kendisi de tenhâ bir yerde deðilse, pisliði avret mahallini açmaksýzýn temizler.
Def-i Hacet Sýrasýnda Yapýlmasý Mekruh Olan Þeyler
Taharetlenmek için avret mahallini açmak doðru deðildir. Pisliði temizleyecek birþey varsa ve bulunulan yer de tenhâ deðilse, avret mahallini açmaksýzýn pislik giderilmeye çalýþýlýr. Eðer pislik, çýkýþ yerinin dýþýna bir dirhemden fazla sirayet etmiþse, o vaziyette namaz kýlmak doðru ve makbul olmaz.[29]
Hangi Þeylerle Taharetlenmek Uygundur, Hangileriyle Deðildir?
Kemikle, insan ve hayvanlarýn yemesine elveriþli þeylerle; kiremit, porselen, kömür, cam, kireç, kýymetli ipek [30]ve pamuklu kumaþ parçalarýyla, bir de özürsüz olarak1 sað elle taharetlenmek mekruhtur.
Def-i Hacet Yapmanýn Usûl ve Âdabý
Helaya girmeden önce «Eûzü billahi mineþþeytânirracîm» denilir ve sol ayakla girilir. Otururken sol tarafýna dayanýlýr ve mecbur kalmadýkça konuþulmaz.
Bina içinde de olsa, def-i hacet sýrasýnda kýbleye dönmek, arkasýný kýbleye vermek, kapalý olmayan yerlerde güneþe, aya ve rüzgârýn estiði tarafa dönmek tahrîmen mekruhtur.
Öte yandan suya, gölgeli bir yere, yerdeki bir deliðe veya yarýða, yola, meyveli bir aðacýn altýna iþemek ya da büyük abdest yapmak ve özürsüz olarak ayakta iþemek de mekruhtur. ´..
Heladan sað ayakla çýkýlýr ve:
«El-hamdü lillahillezý ezhebe anni´l-eza ve âfânî=Bendeki sýkýntýyý giderip bana rahatlýk veren Allah´a hamdolsun» diye dua edilir.
1 Sað elle taharetlenmenin mekruh oluþu, bu elin þanýný yüceltme isteðinden kaynaklanmaktadýr. Çünkü insan sað eliyle yer (içer). Sað elin yemek esnasýnda taharette kullanýldýðý hatýra gelip de tiksinti vermesin diye de bu el taharette kullanýlmamalýdýr.
Geçmiþ Konularla Ýlgili Sorular
Temizlik nedir, fikhî yönden temizlik ne demektir?
Temizliði, fýkýh ulemasýna göre ýstýlah yönünden açýklayýnýz ve temizlenmesine hükmolunan yerlerle nerelerin ve "su benzeri" ile hangi þeyin kasdolunduðunu belirtiniz.
Kendisiyle temizlenilmesi caiz olan sular hangileridir?
. Gökten inen su ile kasdolunan, deniz suyuyla, ýrmak suyuyla, dolu ve kaynak sdyýiyla kasdolunan þey nedir?
Sular kaç kýsma ayrýlýrlar? Mutlak suyun hükmü nedir?
Kedi ve benzeri hayvanlarýn içtiði az kabul edilen suyun hükmü nedir? Kediye sdnzer hayvanlar nelerdir?
Kullanýlmýþ su ve bununla ilgili hükümler nelerdir? Su ne zaman "kullanýlmýþ" sayýlýr?
| Abdest alýnmasý caiz olmayan sular hangileridir? Aðaç ve meyvelerden [kendiliðinden çýkan su ile bunlardan insanlarýn sýkmasý sonucu elde edilen su için verilecek hüküm ayný mýdýr?
I Katý þeylerin karýþmasýyla suda galebe (baskýnlýk) nasýl, sývý þeylerin karýþmasýyla nasýl meydana gelir? Suyun vasýflarýný deðiþtirdiði halde zarar vermeyen þey nedir? Kendisinde iki vasýf bulunan sývýnýn karýþmasýyla, üç vasýf bulunan ve niçbir vasfý olmayan sývýlarýn suya karýþmalarý arasýnda ne gibi farklar vardýr? ´
Pis su nedir? Temizliði þüpheli olan su hangisidir?
Hangi miktardaki su az kabul edilir?
Hangi miktardaki sular çok sayýlýr? "Artýk su" nedir, ýstýlâhî yönden ne demek- Üzerinden nice insan ve hayvan içtiði halde nehir ve deniz sulan neden artýk su sayýlmaz?
Artýk sularla ilgili hükümler kaça ayrýlýr? Az kabul edilen sudan insan ve at içtiði :akdirde bu su Ýçin ne hüküm verilir? Bu sudan aðzý temiz birisi içerse ne hüküm, aðzý 3is olan birisi içerse ne hüküm verilir?
Az kabul edilen sudan köpek, yahut domuz, yahut da yýrtýcý hayvanlardan biri çerse bu su için ne hüküm verilir? Bunlarýn her biri için verilen hükümler hangi delilere dayanýr?
Kedinin yahut baþý boþ dolaþan tavuðun, üzerinden içtiði ve az kabul edilen suyun hükmü nedir ve bu hüküm için delil nedir? Baþka su varken kullanýlmasý mekruh olmak ne demektir?
Baþý boþ tavuk ne demektir? Bunun artýðý niçin mekruhtur? Temizliði þüpheli
artýk hangisidir ve bu þüphenin sebebi nedir?
Kafeste muhafaza olunan tavuðun artýðýyla ilgili hüküm nedir?
Herbirinin eti murdar olduðu halde yýrtýcý kuþlar ile yýrtýcý hayvanlarýn artýklarý neden birbirinden farklýdýr? Þüpheli artýklar için ne hüküm verilir?
Araþtýrma ne demektir? Kaplarýn veya elbiselerin çoðunun temiz olmasýna dair verilen hükümle bunlartn çoðunun pis olmasý hakkýnda verilen hüküm ayný mtdýr? Þayet bu hükümler arasýnda fark varsa, sebebi nedir?
Bir kuyunun küçük veya büyük kabul edilebilmesi için ölçü nedir? Bunlardan herbirinin içine pislik düþtüðünde verilecek hüküm nedir?
Kuyudan ne zaman iki yüz, ne zaman kýrk, ne zaman yirmi kova su çýkarýlýr?
Ýçerisine pislik düþmüþ bir kuyudan çýkarýlmasý gereken suyu çýkarma iþinde kullanýlan kova ve kuyunun duvarlanyla ilgili hükümler nelerdir?
Ýçerisine gübre düþen kuyu ne zaman pis olur? (Düþen) gübre ne zaman çok kabul edilir? Suyun içerisine hangi þey düþünce suyu bozmaz?
Bir kuyuda bulunan hayvan leþinin ne zaman düþtüðü bilinmese ne yapýlmasý, kuyuya ne zaman düþtüðü bilinmeyen þiþmiþ bir hayvan ölüsüne rastlanýrsa ne yapýlmasý gerekir?
Taharetlenme nedir? Fýkýh ulemasýna göre ýstýfâhî bakýmdan taharetlenme nedir?
Ýstibrâ nedir, ne ile yapýlýr, taharetlenme ile ilgili hüküm nedir?
Taharetlenme ne zaman sünnet, ne zaman vacip ve ne zaman farzdýr? Hangi þeyle taharetlenmek sünnettir? Suyla taharetlenme ile taþla taharetlenme ayný mýdýr?
Temizlenmeye elveriþli taþla ne kasdolunmaktadýr? Taþtan baþka daha ne gibi þeylerle taharetlenilebilinir?
Taþla taharetlenilmede mendup olan belli bir sayý var mýdýr? Bu sayý ne zaman sndup olur?
Taþla kadýnlar nasýl, erkekler nasýl taharetlenirler? Kendisiyle taharetlenilmesi mekruh olan þeyler nelerdir? Def-i hacetin âdâbýyla ilgili neler biliyorsunuz?
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Temizlik, Kur´an-ý Kerim´in, «Onlarýn mallarýndan sadaka al; bununla onlarý (günahlardan) temizlersin, onlarý arýtýp yüceltirsin» (Tevbe, 103) mealindeki âyet-i celüesi ile,
"Ey Peygamberin ev halký! Þüphesiz, Allah sizden, sadece günahý gidermek ve sizi tertemiz yapmak ister" (Ahzâb, 33) mealindeki âyet-i celîlesinde geçtiði üzere manevî olabileceði gibi maddî de olabilir. Ama Fýkýh ulemasý temizlik deyince, "Temiz su ve (su bulunmadýðý zaman teyemmüm yapýlabilen temiz topraða) benzer þeyleri kullanarak namaz ve namazla alâkalý (insanýn vücudu, elbisesi, namaz kýlýnan yer gibi) þeylerin temizliði"ni kasdetmektedirler.
[2] Yaðmur suyunun temizleyici olduðuna, "Sizi temizlemek için üzerinize gökten su (yaðmur) indiriyordu." (Enfâl, 11) âyet-i celîlesiyle iþaret edilmektedir.
[3] Burada bahsi geçen deniz suyundan maksat tuzlu sudur. Bu suyun temizleyici olduðu, Efendimiz (Aleyhissaîâtü vesselâm)´e deniz suyunun temiz olup olmadýðý sorulduðu zaman söylediði: "Onun suyu temizdir, içinde ölen(in yenmesi) de helâldir" mealindeki hadis-i þerifi gereðince temizdir. Ayrýca, "Deniz suyunun temizlemediðini Allah temizlemesin" diye bir söz de vardýr. Abdullah t>. Ömer b. Hattab (RadýyaÜahu anhüma) gibi bir takým sahabeye göre ise acý olduðu ve kokusu hoþ olmadýðýndan deniz suyuyla temizlenmek doðru deðildir.
[4] Kar ve dolunun erimesi neticesinde meydana gelen su ile de temizlik yapýlabilir.
[5] Yerden çýkarak akýp giden kaynak sularý.
[6] Mutlak su varken böyle bir suyu kullanmak tenzîhen mekruhtur, tahrîmen deðil... Mutlak su bulunmadýðý zaman bu suyun kullanýlmasý aslýnda mekruh olmaz.
[7] Baþý boþ tavuk, yýrtýcý kuþ ve yýlan gibi.
[8] Abdestsiz bir kimsenin abdest aldýðý su ile abdestlinin kurbet niyetiyle abdest almak için kullandýðý su arasýnda bu hususta herhangi bir fark yoktur.
[9] Musannif, kendi kendine çýkan meyve suyu veya aðaç suyu ile abdest alýnamayacaðý görüþünü benimsemiþtir. Ancak el-Hidâye müellifi olup el-Kenz ve et-Tenvîr adlý kitaplarý da þerheden zat, (meyve ya da aðaçtan) kendiliðinden çýkan suyla abdest alýnabileceðini söylemiþlerdir. Sýkma sonucu çýkan suyla abdest alýnamayacaðý hususunda ise herkes müttefiktir.
[10] Rýtýl: SuÝu þeyler için kullanýlan bir ölçü birimi olup, bulunduðu mýntýkaya göre deðiþmekle beraber genellikle bir rýtýl bir okka kabul edilirdi. Bir okka 400 dirhem, bir dirhem ise 3.207 gramdý.
[11] Bilinmelidir ki sular, ya kare biçiminde bir mekânda bulunur, ya dâire þeklinde bir yerde veya dikdörtgen þeklinde bir mekân yahut havuz içinde bulunur.
Eðer su, kare þeklinde bir yerde ise ve bir taran da on zira´ veya daha fazla ise içindeki su çok, on zirâ´dan az ise az sayýlýr.
Eðer su, daire þeklinde bir mekânda olup çevresi otuz altý zira´ ise içindeki su çok, otuz altý zirâ´dan küçük ise az sayýlýr.
Havuz her hâl ü kârda, içerisinden su avuçlandýðýnda, dibi belirmeyecek þekilde derin olmalýdýr, en doðru görüþ de budur. i
Zira´: 75.8 cm olan eski bir uzunluk ölçüsü birimidir.
düþen pislik, suya tat, renk ve koku yönünden tesir etmese dahi bu su pistir.
[12] Artýk su; üzerinden insan ya da hayvanýn içtiði az (kabul edilen) suya denir.
[13] Az (sayýlan) su, ona on (10x10) zirâ´dan veya benzeri ölçüden daha küçük yerlerde bulunan sulardýr ki, ýrmak ve deniz sulan bu hükmün dýþýndadýr. Çünkü ýrmak veya denizden ne kadar insan veya ne kadar hayvan içerse içsin "artýk su" kabul edilemez.
[14] Eðer su içen hayvanýn aðzýnda pislik yoksa, su pis olmaz. Þayet bir kimse domuz eti yemiþ veya þarap içmiþ yahut da aðýz dolusu kusmuþ ve aðzýnýn kiriyle de az (sayýlan) sudan içmiþse, bu su pislenir ama, suyu eðer oradan zaman geçtikten ve aðzýna gelen salya veya tükrüðü defalarca evirip çevirip tükürdükten sonra içmiþse pis olmaz. Bu, Ýmam A´zam ve Ebu Yûsuf a göre böyledir. Ýmam Muhammed ise aðzýný yýkamadýkça ne olursa olsun su pis olur demiþtir. -
[15] Köpeðin artýðýnýn pis olduðuna Peygamber (Aleyhissalâtü uesse, hadis-i þerifi delildir:
«Herhangi birinizin kabýndan köpek içerse onu üç kere yýkasýn.»
Bu yýkama emri, pisliði temizlemekten baþka bir maksat için verilmiþ Öeðildir... Bu hadis-i þerifin rivayetinde ihtilâf bulunduðundan, bize göre, bi-] isi toprakla olmak üzere, kabý yedi kere yýkamak menduptur.
Domuzun artýðýnýn, pisliðin ta kendisi olduðu Kur´ân-ý Kerîm´le sabit olup . Ulah Teâlâ þöyle buyuruyor:
«Domuz eti -ki pisliðin ta kendisidir-...» (En´âm, 145)
Yýrtýcý hayvanlarýn salyalarý etlerinden salgýlanýr. Etleri murdar olan bu hayvanlarýn salyalarýnýn da pis olacaðý ve suya intikal eden salyanýn, suyu kirleteceði açýktýr.
[16] Yýrtýcý hayvanlar kaplan, kurt, maymun ve benzeri hayvanlardýr.
[17] Yani mekruh olmayan bir su yoksa, bu suyun kullanýlmasý mekruh deðildir. Hatta bu gibi sular varken teyemmüm yapmak doðru olmaz.
[18] Kedinin ehlî bir hayvan olup sürekli evlere girip çýktýðýna ve insanlarý bazý þeylerden koruduðuna göre, bu hususta biraz kolaylýk göstermek icab etmektedir. Nitekim Rasûlullah (Aleyhissalâtü vesselam) kedinin pis olmadýðýný söylemiþtir. Ancak kedinin, pisliklerden sakýnmadýðý göz önünde bulundurularak artýðý tenzîhen mekruh kabul edilmiþtir. Bu konuda, iki hususu göz önünde bulundurmak gerekir: Birincisi kedinin durumu, ikincisi de onunla haþir-neþir olan insanlarýn durumu. Bu durumlardan yalnýzca biri göz önünde bulundurulmuþ olsaydý eðer, ya kedi artýðýný kullanmanýn haramlýðýna ya da kerâhetsiz hellâlliðine hükmedilebilirdi.
[19] Yani temiz, pis her yerde baþý boþ gezip dolaþan tavuk. Çünkü bunlarýn gagalarýnýn pis mi, temiz mi olduðu þüpheli olduðundan artýklarýný kullanmak mekruhtur. Þayet kafes ve benzeri yerlerde muhafaza edilse de gagasýnýn temiz bulunduðundan emin olunsa, meselâ böylelerinin artýðý þüphesiz temizdir.
[20] Hepsinin eti de murdar olduðu halde, yýrtýcý hayvanlarla yýrtýcý kuþlar arasýnda fark vardýr. Çünkü yýrtýcý hayvanlar suyu, pis salyalarýnýn ýslattýðý dilleriyle içerler. Ama yýrtýcý kuþlar gagalarýyla içerler ki gagalarý kemiktendir ve kemikse temizdir.
[21] Eþeðin artýðýnýn þüpheli oluþunun sebebi, etinin helâl oluþu ya da haram oluþu hakkýndaki delillerin birbiriyle çeliþir durumda olduðundandýr. Hadis-i þeriflerden birinde eþek etinin helâl olduðu ifade edilirken, bir baþkasýnda haram olduðu belirtilmektedir. Dolayýsýyla eþek artýðýnýn teiniz olup olmadýðý hususunda þüpheliyiz... Eþekten doðan katýr da eþek hükmündedir.
[22] En iyisi önce abdest alýp sonra teyemmüm etmektir. Çünkü îmam Züfer, ab-desti teyemmümden önce almanýn vacip olduðunu söylemiþtir.
[23] Araþtýrma: Temiz olaný pisten ayýrmak için olanca gücün harcanmasýdir.
[24] Abdest için araþtýrma yapýlmamasýnýn sebebi, çoðunun pis olmasý, abdest yönünden hepsinin pis olmasý manasýna geldiði içindir, Bir de þu husus vardýr ki, abdest yerine teyemmüm edilebilir; dolayýsýyla kaplarýn tamamýnýn pis olduðunu söylemekle maslahata aykýrý birþey ifade etmiþ deðiliz.
Ýçmeye gelince, insanlar normalde pis suyu içmek istemezler. Ama bu sudan baþka suyun bulunmadýðý ve þiddetli susuzluðun baþgösterdiði bir yerde hayatýn devamý için içmeye öncelik verilir.
Elbiselerde, su kaplarmdakine benzer bir ayýrým yapmadýk. Çünkü na mazda açýk (avret) yerleri kapatmak için elbisenin yerini tutacak baþka ben^ zeri bir þey bulunmadýðý halde, yukarýda da ifade ettiðimiz gibi toprak^ suyun yerini tutabilir.
[25] Kuyular, küçük ve büyük olmak üzere iki türlüdür. Küçük kuyular, ona on (10x10) zirâ´m altýnda olanlardýr. Büyük kuyularsa ona on zira1 ve daha büyük kuyulardýr.
Ýçerisine az da olsa pislik düþen küçük kuyunun boþaltýlmasý vaciptir. Ancak az miktarda deve ya da koyun gübresi ve benzeri þeylerin düþmesi halinde kuyu boþaltýlmaz, çok miktarda düþmüþse boþaltýlýr.
Müellif, büyük kuyularla ilgili görüþlerini, "Ýki yüz kova..." sözleriyle belirtmiþtir. Yani bu tür kuyulara þayet büyük hayvan düþmüþ, yahut düþen hayvan küçük olduðu halde içerisinde þiþmiþ ise (ve kuyunun tamamý boþaltüamýyorsa) iki yüz kova su çýkarýlýr. Kedi gibi orta büyüklükte bir hayvan düþmüþse kýrk kova, fare gibi küçük bir hayvan düþmüþse yirmi kova su çýkarýlýr. Tabii ki suyun, düþen hayvanlarýn çýkarýlmasýndan sonra çekilmesi gerekir.
[26] îstibrâ; sidiðin çýkýþ yerini yaþlýk ve benzeri þeylerden, müellifin yukarýda belirttiði yollarla temizlemektir.
[27] Dirhem; eski bir aðýrlýk ölçüsü birimi olup 2.30 grama karþýlýktý.
[28] Taharetlenmeyle ilgili üç hüküm vardýr ki, üçü de çýkan pisliðin durumuyla alâkalýdýr. Eðer pislik, çýktýðý yerin etrafýna sirayet etmez ise temizlemesi sünnet; bir dirhem miktarý kadar sirayet ederse vacip; bu miktardan fazla sirayet etmiþ ise temizlemesi farzdýr.
[29] (Yalnýzca) dirhem miktarý kadar pisliðe þer´an müsamaha edildiði bilinmelidir. Eðer sadece çýkýþ yerinin dýþýna taþan pislik bir dirhem kadar ise buna göz yumulamaz. Binaenaleyh mükellef, göz yumulan bu bir dirhemin üstündeki pisliði, mümkünse su ve benzeri þeylerle gidermesi þartür. Aksi halde o vaziyette hem abdest alýr hem de teyemmüm eder, sonra (namazý) iadesi gerekmez.
[30] ipekle taharetlenmenin mekruh oluþunun sebebi, yararlý bir þeyin telef edilmemesi içindir. Ýpekle taharetlenmenin fakirliðe sebeb olacaðý söylenir. Çünkü böyle birþey ile taharetlenmek, böbürlenmek ve taþkýnlýk olur. Bunlar ise fakirliðe götürücü sebeplerdendir.
Ynt: Temizlik By: ceren Date: 15 Ekim 2018, 01:47:35
Esselamu aleyküm. Temizlik dinin direðidir. Rabbým bizleri vücut temizliðine dikkat eden Ýslamý hakkýyla yaþayan kullardan eylesin inþallah...
radyobeyan