Brahmanizm By: armi Date: 06 Þubat 2010, 15:10:24
BRAHMANÝZM
Hindistan´da yaygýn olan batýl bir din. Buna Hinduizm de denir. Vedacýlýðýn devamýdýr. Hindistan´ýn öz dini Brahmanizm´dir. Hindistan´da doðan Budha´cýlýk diðer tabirli Buddizm* ve Cayna´cýlýk gibi dinler, ancak Brahmanizm´in bir reformu veya buna bir tepki olarak ortaya çýkmýþ dinlerdir. Brahmanlar (M.Ö. 800-600 ?) yýllarýndan baþlýyarak Brahman rahipler kastýnýn egemenliði aðýrlýðýný göstermeye baþladý. Brahmanizmin felsefi sistemlerini iki ana akým çevresinde toplamak mümkündür. Biri gelenekçi akým, öbürü tanrýcý akým. Gerçekten Hint düþüncesine özgü birtakým varsayým ve kurgular ile panteizmin ve âyinciliðin yaný sýra bir sevgi doktrini sayýlan bhakti de Hindistan´ý her kiþi için ayrý ve tek bir tanrý kavramýna götürmüþtür. Çaðdaþ Hint düþünceleri bu sonuncu eðilimin ve daha bir çok etkenin zoruyla inanç hoþgörüsüne dayanan bir dünya dini kurmaya çalýþtýlar. Brahmanizm, Buddizm´deki dini yayma geleneðine sahip olmamakla beraber, Hindistan´ýn dýþýna da taþmýþtýr.
Brahmanizm´in sayýsýz tanrýlarý vardýr, ama en önemlileri birkaç tanedir. Öteki tanrýlar onlarýn uydularý olarak kabul edilir. Tanrýlar (deva) arasýnda bir büyüklük sýrasý bulunur. Brahmanizm geliþtikçe bu tanrýlardan üçü ayrý bir üstünlük kazandý: Brahma, Viþnu, Þiva. Diþi tanrý "enerji"yi (Þakti) temsil eder. (Þakti´den Þakticilik doðdu). Tanrýlar arasýnda çeþitli akrabalýklar vardýr. Birçoklarý da birbirleriyle kaynaþýr: En önemlileri Harihara (Þiva ile Viþnu) ve Ardhanari´dir (Þiva ile Þakti´si). Tanrýlarda týpký insanlar gibi davranýrlar. Ruh göçümünden kendilerini kurtaramazlar, bugünkü dünyada onlar da er geç öleceklerdir. Dinin alt tabakalarýnda aðaca ve özellikle incir aðacýna tapýnma çok yaygýndýr.
Veda´lar, karýþýk çok tanrýcýlýðýn mezheplere bölünme çaðlarýnda bir düzene girer ve yüce bir ilkeyi hakim kýlmaða yani tek tanrýcýlýða dönüþmeðe yönelir. Ýnançlarýn ve ibadetlerin temelindeki efsanevî tanrý kalýbýnýn þu veya bu adý taþýmasý filozoflar için pek önemli deðildir. Esas amaç tanrýsallýðý gerçekleþtirebilmektir. Bu da kurtuluþ (mokþa) demektir. Mokþa´ya sayýsýz yollardan geçilerek varýlýr. Ama bunlarý belli baþlý iki ana yolda toplamak mümkündür: beden ve ruh çilesi (yoga), ve mistik temaþa (bhakti). Bu iki yolda Bilgi´ye (inana) açýlýr.
Brahmanizm Hindistan´daki diðer dinlerden Tenâsüh (ruh göçü) ve Kast sistemi ile ayrýlýr. Þu halde bu dinin iki ana esasý vardýr:
1- Tenâsüh inancý: Ölümden sonra canlý varlýklarýn ruhlarýnýn bir bedenden diðer bedene göçmesidir. Ruhlar bu þekilde yükselebildiði gibi aþaðý derecelere de inebilir.
2- Kast sistemi: Aryânî ýrký kendi üstünlük ve bütünlüklerini koruyabilmek için halký birbirinden farklý sosyal sýnýflara ayýrmýþlardýr. Bu sýnýflar sýrasýyla þöyledir:
a- Brahmanlar (din adamlarý ve bilginler).
b- Kýsatriyalar (prensler ve askerler).
c- Vaisyaslar -Vikyalar (hayvancýlýk ve tarýmla uðraþanlar).
d- Çudralar (iþçiler, sanatkârlar ve köleler).
Bir de bu sýnýflarýn dýþýnda kalan "Parya"lar vardýr ki onlar insan bile sayýlmazlar.
Bu dinde Tanrý, yaratýcý Brahma, koruyucu Viþna ve tahrik edici Þiva´dan ibarettir.
Ayinler mezheplere göre düzenlenmiþtir. Bu yüzden çok çeþitli âyinler vardýr. Tapýnma bakýmýndan en belirgin olay puja, yani "yüceltme"dir. Puja, daha eski kurban törenlerinin yerini almýþtýr. Özel ibadet hergün aile reisi veya "ev rahibi" tarafýndan yapýlýr. Genel törenler tapýnakta rahiplerce yönetilir. Bu tören sýrasýnda heykele çiçekler sunulur, heykel yýkanýr, giydirilir, süslenir, tütsülenir. Dua, vedalardan beri kutsal sayýlan bir iþlemdir. Duanýn belirli durumlara göre kesin olan kurallarý aynen uyularak okunmasý çok önemlidir. Ayinlerde vücut hareketleri (mudra) Brahmanalar´dan bu yana þekil ve anlam bakýmýndan kesin olarak belirlenmiþtir. Ayrýca ibadetle ilgili eþyalar da kullanýlýr: Çanaklar, testiler, ayna, lambalar, sedef borular, çanlar vb. Brahman dini mensuplarýnýn hayýtýný baþýndan sonuna kadar resmî âyinler doldurur. Halk bayramlarýnda çok büyük kalabalýklar çeþitli yerlere hacca giderler veya tapýnaklarda toplanýrlar.
Ayinleri rahipler (brahman) yönetir. Brahmanlar doðuþtan kutsal birer varlýktýr. Dini törenlerde veda´yý uygulamak, bu kitaptan yorumlar yapmak ve din geleneklerini öðretmek yetkilerine sahiptirler. Sabahlarý yapýlan dini törenlerde, karýlarý Brahminler onlara yardým eder. Bütün Hindistan rahipleri Brahman´dýr; ancak çoðu, dünya iþleriyle de uðraþýr, özellikle çiftçilik yaparak geçinirler. Brahmanlar´ýn ayýrt edici özelliði, rahip olurken takýlan pamuktan yapýlmýþ kutsat bir þerittir. Kutsal kitaplarý "Brahman´´larla "Upaniþad"lardýr.
Þâmil ÝA
radyobeyan