Esnek Oran By: sumeyye Date: 18 Aðustos 2012, 08:50:46
3- Esnek Oran:
M. A. Mannan, sanayi makinalarý ve fabrikalarýn üretimi üzerine zekât yüklenmesiyle ilgili olarak Muhammed Ebu Zehra, A. Hallaf ve A. Hasen tarafýndan hazýrlanan raporda ve diðer mütehassýlarca belirtilen görüþlere tümüyle katýldýðýný, ancak zekâtýn oranýyla ilgili görüþe þu gerekçeyle katýlamayacaðýný belirtmektedir:
1) Sanayi ürününü, ziraat ürününe kýyaslamak doðru deðildir. Çünkü, sanayi makinalarýnda aþýnma ve eskime payý (amortisman), zirai topraklardan çok daha yüksektir. Aþýnma ve eskime için gerekli pay ayrýldýktan sonra, zekât oraný tespit edilmelidir. Bu durumda, zekât oranýnýn, ziraat ürünlerine konandan daha düþük olacaðý açýktýr.
2) Sanayi ürünlerinde zekât oraný, sanayiden sanayie deðiþen üretkenliðe ve verime baðlý olarak tespit edilmelidir. Bu sebeple, sanayi makinalarý ve fabrika üretimi üzerine konan zekâtýn oraný esnek tutulmalýdýr. Böylece, zekât oranýnýn tespit edilmesinde artan oranlýlýk ilkesi uygulanmýþ olur. [1167]
3) Ebu'l-Kelam Azad ise, daha deðiþik bir açýklama yapmaktadýr: “Kur'an-ý Kerim'de hiçbir þekil ve nispet tayin edilmemiþtir. Ayetlerde, sadece devletçe gelirlerin bir kýsmýnýn, fakirlerin ihtiyacýný karþýlamak maksadýyla sarfedilmesi gerektiði beyan edilir. Hz. Peygamber muhtelif vesilelerle deðiþik nispetler tayin etmiþtir. Hz. Ömer zamanýnda sahabe bu meseleler üzerinde düþünmüþ ve bugünkü nispetleri tayin etmiþlerdir. Bunlar farz olarak tayin edilmiþ deðildir; bilakis ictihad konusudur. Ekonomik þartlara ve her asýrda cemiyetin ihtiyaçlarýna göre münasip bir nispeti tayin etmek hükümetlerin vazifesidir. [1168]
M. A. Mannan ve Ebu'l-Kelam Azad'ýn itirazlarýna ek olarak þu tenkitler yapýlabilir:
“Sanayi ürünlerinden elde edilen verim, ziraat kesiminden çok daha yüksektir. Bu açýdan da, iki kesimi birbirine örnek almak imkânsýzdýr. Pazar için üreten sanayi sistemine, ticarî zekât usulünü uygulamak, sadece ürünü deðil, bütün malvarlýðýný vergilendirmek, bu kesimde elde edilen büyük kârlardan bir kýsmýný, talepleriyle, bunu oluþturan kârý topluma geri verecektir.” [1169]
Bu son tenkit, ticarî statüye hayli yaklaþmaktadýr. Yine Mannan'a göre, kira gelirinin zekât oraný esnek tutulmalýdýr. Böylelikle üretkenlik ve kârlýlýk gözönüne alýnarak oran farklýlaþtýrýlmalýdýr. [1170][1168] Ahmed, age, s. 151.
[1169] Debbaðoðlu, Ahmed: Ýslâm Ýktisadýna Giriþ, s. 368.
[1170] Ahmed, age, s. 151; Mannan, age, s. 403.