Hayrıyla Şerriyle Kader’e İman Etmek

Hayrıyla Şerriyle Kader’e İman Etmek

Tahâvî’nin-ALLAH ona rahmet etsin-: "Hayrıyla şerriyle, acısıyla tatlısıyla kader’e -ALLAH’tan geldiğine- iman etmek..." sözlerine gelince; daha önce Peygamber -Sallallahu aleyhi vesellem-in Cibril -Aleyhisselam- hadisinde: "Hayrıyla şerriyle kader’e iman etmendir." hadisi geçmiş bulunmaktadır. Yüce ALLAH da şöyle buyurmaktadır: "De ki: ‘ALLAH’ın bizim için yazdığından başkası asla bize isabet etmez.’" (et-Tevbe, 9/51); "Şâyet onlara bir kötülük dokunursa: ‘Bu sendendir’ derler. De ki: ‘Hepsi ALLAH’tandır.’ Böyle iken bunlara ne oluyor ki hiçbir sözü anlamaya yanaşmıyorlar? Sana gelen her iyilik ALLAH’tandır, sana gelen her fenalık da kendindendir." (en-Nisa, 4/78-79)

Şâyet: "De ki: Hepsi ALLAH’tandır" buyruğu ile "sana gelen her fenalık da kendindendir" buyruğu ile birlikte nasıl doğru bir şekilde anlaşılabilir, denilirse şöyle cevap verilir: Yüce ALLAH’ın: "De ki: Hepsi ALLAH’tandır" buyruğu şu demektir: Bolluk, kuraklık, zafer ve yenilgi... hepsi ALLAH’tandır. "Her fenalık da kendindendir" buyruğu da sana isabet eden ALLAH’tan gelen herbir kötülük senin işlediğin günah sebebiyle sana verilen bir cezadır. Nitekim Yüce ALLAH bir başka yerde şöyle buyurmaktadır: "Size isabet eden her musibet ellerinizle kazandıklarınız sebebi iledir." (eş-Şura, 42/30) Yine bu kanaate İbn Abbas -Radıyallahu anh-ın bu buyruğu "sana isabet eden kötülük de kendindendir" ve onu senin hakkında ben yazdım, şeklinde okuması da buna delil teşkil etmektedir.[90]

Burada geçen "iyilik (el-hasene)" -en sahih görüşe göre- ni’met, "kötülük (es-seyyie)" ise belâ ve musibettir. İyiliğin itaat, kötülüğün masiyet olduğu da söylenmiştir. İkinci anlam ise birincisi kastedilmiyorsa kesinlikle kastedilmiş olamaz. Bununla birlikte herşey ALLAH tarafından takdir edilmiş olmakla beraber, amelin kötülüğünün de, cezanın kötülüğünün de kişinin kendinden olması arasında bir çelişki yoktur. Çünkü ikinci bir masiyet, birincisinin cezası olabilir. Buna göre yapılan bu iş kötü amelden olmakla birlikte cezanın sebeb olduğu kötülüklerden olabilir. İkinci iyilik de birincisinin sevabının bir parçası olabilir. Nitekim Kitab ve sünnet te buna delâlet etmektedir.

Kaderiye’nin Yüce ALLAH’ın: "Sendendir" buyruğunu (görüşlerine) delil diye ileri sürmelerine imkan yoktur. Çünkü onlar şöyle derler: Kulun fiili -ister iyilik, ister kötülük olsun- kendindendir, ALLAH’tan değildir. Kur’ân bunlar arasında ayırım gözetmiştir. Kendileri ise bu hususta ayırım gözetmezler. Diğer taraftan Yüce ALLAH: "Hepsi ALLAH’tandır" diye buyurmakta ve böylelikle kötülükleri ALLAH’tan olmakla tayin ettiği gibi, hasenatı da ALLAH’tan olmakla tayin etmektedir. Kaderiye ise ameller hususunda bu görüşü benimsemezler. Onlar ceza (amelin karşılığı) hakkında bu kanaati taşırlar. Bundan sonra Yüce ALLAH’ın: "Sana isabet eden bir iyilik" ile "bir kötülük" buyrukları "onlara isabet eden bir iyilik" ile "onlara bir kötülük isabet ederse..." buyrukları gibidir.

Yüce ALLAH ni’metler demek olan iyilikler ile musibetler demek olan kötülükler arasında bir fark gözetmiştir. İyilikleri ALLAH’tan, ötekilerini insanın kendi nefsinden diye tesbit etmiştir. Çünkü iyilik Yüce ALLAH’a izafe edilir. Zira her bakımdan bu iyiliği ihsan eden O’dur. Hangi açıdan bakılırsa bakılsın iyiliğin mutlaka Ona izafe edilmesi gerekir. Kötülüğe gelince, O kötülüğü ancak bir hikmet dolayısıyla yaratır. Kötülük bu hikmet göz önünde bulundurulacak olursa, yine O’nun ihsanı arasındadır. Çünkü Yüce ALLAH asla hiçbir kötülük yapmaz, aksine O’nun bütün fiilleri hayırdır ve güzeldir.

[90] Suyûtî, ed-Durru'l-Mensûr, II, 185.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın