Zekâtın Özellikleri

8. Zekâtın Özellikleri: [112]

1- Zekât Para Veya Mal Olarak Ödenir:

Zekât mükellefin durumuna veya fakirin ihtiyacına göre, para veya mal olarak ödenir. [113] Mal olarak ödenmesi, zekât için bir eksiklik değil, tersine bir üstünlüktür. Zira bu durum, hem fakirin ihtiyacının giderilmesi açısından çok elverişli olabildiği gibi, hem de mükellef açısından büyük kolaylık sağlar. Şunu hemen belirtmeliyiz ki, zekât hiçbir zaman hizmet olarak ödenmez.

Vergi devletin bazen başvurduğu, hizmet şeklindeki iş yükümlülüğü veya mal ve eşya şeklindeki el koymadan farklı olarak, para ile ödenir. Eskiden ve hatta ülkemizde yakın zamanlara kaçar devlete yapılan bazı ödemeler, ayın (eşya) veya hizmet şeklindeydi. Para ekonomisinin henüz gelişmediği devirlerde, diğer ülkelerde de bu çeşit vergilere başvurulmuştur. Günümüzde daha çok gelişmemiş ülkelerde bu çeşit vergilere rastlanmaktadır. Ayın olarak alınan vergiler, hem adaletsiz, hem de çok masraflıdır.

2- Zekât Karşılıksızdır:

Zekât ödeyen mükellef, karşılığında kendisine bir şey verilmesini veya bir hizmet görülmesini bekleyemez ve isteyemez. Bunlar, yalnızca zekât ödenen kimseler için söz konusudur. Yalnız, şunu unutmamalıyız ki, zekât mükellefi, ödediği zekât dolayısıyla dünyevî borçtan kurtulduğu gibi, zekât memuru veya zekât ödenen kişi tarafından, bereket duasına ve âhiret açısından da sevaba hak kazanır, yani karşılığını manevî-psikolojik açıdan görür. [114]

Vergide belirli bir karşılık yoktur. Vergide alınan ile bunun karşılığında verilen arasında bir bağlılık bulunmaz. Vergiler toplu olarak, kamu hizmetlerinin karşılığıdır. Vergide özel veya belirli karşılık bulunmaz. Böyle bir karşılığın bulunduğu zora dayanan ödemeler; harçlar, resimler ve kısmen şerefiyelerdir. Öte yandan, devletin bazı üretim alanlarında tekel idaresi kurup, faaliyette bulunmak yoluyla elde ettiği gelirler de vergi değildir. Ancak, tekel maddelerinin imali ve satışı dolayısıyla ayrı bir vergi alınabilir.

[112] Zamanımızda verginin özellikleri için bkz. Erginay, Kamu Maliyesi, s: 25-27.

[113] Bkz. aşağıda 45.

[114] Bkz. aşağıda 43.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın