el Kurânu ve ilmun nefsi

1- Muhammed Osman Necati-el-Kur'ânu ve İlmun-Nefsi

Kur'ân psikolojisi ile ilgili gördüğümüz eserler arasında en derli toplu ve konunun mantığını yakalayıp okuyucusuna kavratma noktasında en etkin çalışma budur. Beyrut'ta dördüncü baskısı 1989 yılında yapılan bu eser 290 sayfadan meydana gelir. Kitap on fasıldan ibarettir. Birinci faslı Kur'ân'daki davranış faktörlerine ayrılmıştır. Burada şu hususlara yer verilmiştir:

A- Fizyolojik faktörler: Kendini koruma faktörleri, insan türü kalıcılığının iki faktörü

1- Cinsel faktör

2- Annelik faktörü.

B- Psikolojik faktörler: mülkiyet faktörü, saldırganlık faktörü, yarışma faktörü ve dindarlık faktörü.

C- Bilinçaltı faktörler, faktörlerarası çatışma, faktörler istila etme ve faktörlerin inhirafı (sapması).

İkinci fasılda Kur'ân'daki etkileşimler incelenmiştir. Burada kaleme alman konular şunlardır: Korku ve çeşitleri, öfke, sevgi ve sevginin çeşitleri olan kendisini sevmesi, insanları sevmesi, karşı cinsi sevmesi, ebeveynini sevmesi, Allah'ı sevmesi, Resulullah'ı sevmesi; sevinç, hoşlanmamak, her iki anlamıyla kıskançlık, üzüntü, pişmanlık, diğer bazı etkileşimler, etkileşime eşlik eden fizyonomik değişimler, etkileşimlere istila etmek, ölüm korkusuna, yoksulluk korkusuna, öfkeye ve sevgiye istila etmek ve diğer bazı etkileşimlere istila etmek.

Üçüncü fasılda Kur'ân'daki hissî idraklar kaleme alınmıştır. Burada şu konulara yer verilmiştir: Kur'ân'da hasseler (duyu organları), cildin duyguları, duyguların alanı dışındaki harici duygusal kavrama, göz yanılması, faktör ve değerlerin uyarma ve duygusal kavramadaki etkisi.

Dördüncü fasıl Kur'ân'daki tefekküre ayrılmıştır: Problemlerin çözümünde düşüncenin evreleri, düşüncenin hataları:

a- Eski düşüncelere sarılmak

b- Açıklamaların yetersizliği

c- Etkisel ve duygusal sakınma.

Beşinci fasılda Kur'ân'daki öğrenim meselesi incelenmiştir. Bu fasılda şu konulara yer verilmiştir: Bilgi kaynağı, dil öğrenimi, Adem (a.s.)ın dil öğrenmesi, karar verebilme ve seçim yapabilme azmini öğrenmesi, taklid, amelî tecrübe, çaba ve hata, düşünce. Kur'an'a göre öğrenimin ilkeleri:

1- Faktör
a- Terğib ve terhible faktörü harekete geçirme

b- Kıssalarla faktörü harekete geçirme

c- Önemli olayların desteğini sağlamak.

2- Tekrar

3- Uyarma

4- Aktif katılım

5- Öğrenimin dağılımı

6- Davranışın düzeltmesinde tedricilik.

Altıncı fasıl Kur'ân'daki ledünî ilme tahsis edilmiştir. Bu başlık altında ilham ve rüyalar incelenmiştir.

Kur'ân'da yer alan unutma ve hatırlama olaylarına tahsis edilen yedinci fasılda şu başlıklar yer almaktadır: Unutma, unutma ve şeytan, Kur'ân'da unutmanın ilacı.

Sekizinci fasılda Kur'ân'da yer alan insanın sinir sistemi ile beyni incelenmiştir.

Dokuzuncu fasılda Kur'ân'daki kişilik meselesi kaleme alınmıştır. Bu başlık altında şu konulara yer verilmiştir: İnsanın oluşumu, psikolojik mücadele, kişilikte denge, düzgün kişilik. Kur'ân'da kişilik tipleri: Müminler, kafirler, münafıklar, Kur'ân'da aklî hileler, kendi kusur ve zaaflarını başkasına yıkma, meşrulaştırma, tepkinin oluşumu, Kur'ân'da bireysel farklar, Kur'ân'da insanın gelişmesi, doğum öncesi gelişme, doğum sonrası gelişme ve bebekte duygunun gelişmesi.

Son fasılda ise, Kur'ân'daki psikolojik tedavi kaleme alınarak bu başlık altında şu hususlar incelenmiştir: îman ve güven duygusu, iman ve cemaata mensubiyet duygusu, Kur'ân'ın psikolojik tedavideki yöntemi, tevhid akidesine inanmak, takva, ibadetler (namaz, oruç, zekat ve hac), sabır, zikir ve tevbe.

Bu kitap Kur'ân psikolojisine ilgi duyanların bigane kalamayacakları değerli bir eserdir.[116]

[116] Doç. Dr. Halil Çiçek, 20. Asırda Kur’an İlimleri Çalışmaları, Timaş Yayınları: 54-56.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın