> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > İslam Büyükleri > İmam Ebu Hanife >  Tahric Ve Tercih
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Tahric Ve Tercih  (Okunma Sayısı 979 defa)
11 Eylül 2010, 06:48:20
Ekvan
Varlıklar, alemler, dünyalar. (Evren).
Tecrübeli Üyeler
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 19.233


« : 11 Eylül 2010, 06:48:20 »



TAHRİC VE TERCİH

84- Tahric Ve Tercih Ne Demektir?


Tahric denince haklarında mezheb imamlarından bir kavil bi-Iinmiyen hâdiseler için bir hüküm bulup çıkarma kastolunur.Tah­ric yapan bu hükmü doğrudan şer´i naslardan ictihad edemez. Mez­heb fukahâsınm umumî kaidelerine ve usulüne göre onlann kavil­lerinden çıkarır.

Tercih ise mezheb imamlarının muhtelif kavillerinden birini seçmek veya onlardan naklolunan muhtelif rivayetlerden râcih olanı almaktır.

Tahricî mezhebde muharic nâmını alan tahric erbabı yapar ki, onlar müctehid-i mukayyed tabakasındandırlar. Tercihi ise tercih sahipleri dediğimiz mezheb fukahâsı yapar. Bunlar tercih yollarını bilirler. Re´yler ve rivayetlerin hangisi kuvvetli, hangisi daha kuv­vetsiz olduklarını tanırlar. Bunlann mezheb imamları tarafından hükmü bildirilmemiş mes´eleler hakkında ictihad yapmağa, hü­küm vermeğe selâhiyetleri yoktur. Mezheb müctehitlerinin kaville­rine muhalefet edemezler. Bunlar yalnız râcih olanı .vazgeçilenden temyîz etmek, kuvvetli ve zayıfı seçmek, rivayetlerin hangisi sahih, hangisi zaif bunu beyân etmek kudretini ve seîâhiyetini taşırlar. Mezhebde müctehidler tabakalarını beyân ederken bu iki tabaka­yı anlatmıştık.


85- Tahricîn Îstînad Ettigî Usul


Tahric işi, mezhebde muteber umumî usul üzere yapılır, mez­heb müctehidlerinin akvâline göre çıkarılan hükümler onlann fürûruna benzer. Çok defa bu gibi hükümleri örf ve âdete uydururlar. Onun için çok defa bu hükümlerin umumî örften veya hususî örf­ten neş´et ettiğini görürsün. Beyi´ ve icârelere dair hükümlerde şu ibareleri bulursun: «Mâverâünnehir´de veya diyâr-ı Rum´da = Ana­dolu´da örf böyle câridir.» Bu ve emsali sözler gösteriyor ki, mes´e-leierde ictihad yapılırken örfün büyük nüfuz payı vardır. Bâzan yal­nız örf müessir olur, müessir olmazsa, hiç değilse bir kıyası diğer kıyasa tercih için âmil olur.

Tercih ashabının yaptıkları yalnız bunlara münhasır kalmış değildir. Onlar bu hududu aşarak eskilerin fetva verdikleri mes´e-lelerde de fetva verdiler ve onlara muhalefet ettiler. Çünkü zama­nın icapları bu değişikliği iktiza etmiştir. Yalnız bunlar, geçmiş müctehidlerin Kitap ve Sünnetten bir nassa veya nas gibi vazıh bir kıyasa istinad etmedikleri mes´elelerde olabilir. Yoksa muhale­fet edemezler. Değişen, daha ziyâde örfe dayanan mes´eîelerdir. Meselâ eski Fukahâ: Ma! sâhabi mülkünde hürdür, istediği gibi ta­sarruf eder, diye fetva vermiştir. Komşu ile komşu arasındaki mü­nasebetlere, şuf´a hakkı müstesna olmak üzere, mahkemeyi karış­tırmamışlar. Bu komşuluk münasebetlerininttanzîmini dîne ve ah­lâka bırakmışlardı. Sonraları insanlar bozulup fesad alıp yürüdü­ğünden din duygusu zayıfladı, bâzı mülk sahipleri mülkündeki ta-sarrufiyle komşusuna fahiş zararlar vermeğe başladı. Müteahhırûn fukahâ gelince bu hâli gördüler. Düşündüler ki, Ebû Hanîfe kaza bakımından mâlike bu hürriyeti verirken kom´şusuna karşı münâ­sebeti tanzim ve takyidi din duygusuna bırakmıştı. Din duygusu zayıflayınca bu münâsebetler çığırından çıktı. Eğer Ebû Hanîfe Hazretleri sağ olsaydı şimdi başka türlü fetva verir ve komşu hak­kını müdafaa için nıal sahibinin tasarrufunu bir kayıd altına alır­dı. Onun için müteahhırûn yeni bir hüküm verdiler ve: Komşusu­na fahiş zarar veren her tasarruftan mal sahibini menettiler. Kom­şular arasındaki alâkayı tanzim için bu gibi ahvâlde mahkeme mü­dahale eder, dediler.

İşte bu sözlere örf esâsına göre, mçzhebde tahric erbabının veya müctehidlerin, icabına göre, geçmişlere muhalefet için nasıl yol bulduklarını izah etmiş bulunuyoruz.


86- Tahrîc Mes´elelerî Îmâm-ı A´zam´a Nîsbet Olunabîlîr Mî? Îbn-i Abîdîn Ne Dîyor?


Bu re´yler ki, ister mezheb imamlarından hükümleri naklo­lunmamış hâdiseler hakkında verilmiş hükümler olsun, isterse Ör­fün değişmesine ve fukahâca mâteber usûle binâen imamlara mu­halif olarak verilmiş hükümler olsun, her ikisi de mezhebin akvâ1 gibi itibâr olunur ve Hanefiyye fıkhından bir cüz sayılır. Fakat bunlara Ebû Hanîfe´nin kavli demek doğru olmaz. îbn-i Âbiden bu hussuta şöyle diyor:

«Hâsılı ashabının İmâm-ı A´zama´ muhalif olan kavilleri, mu­teber meşâyih-üstadlar tarafından tercih olundukları takdirde, mezhebin kavli olmaktan çıkmazlar. Tıpkı bunun gibi, zamanın de-



ğişraesi veya zaruret ve saire îcâbiyle yeni örf ve âdete göre üstad-lanri verdikleri hükümler bu mezhebin kavli olmaktan çıkmış de­ğildir. Çünkü onların bu tercihi, kendileri nezdinde delilin râcih ol­masından ileri gelir, tmâm-ı A´zam tarafından buna izin verilmiş­tir, o, deîîle bakın, demiştir. Zamanın değişmesine ve zarurete bi­nâen verdikleri hükümleri de böyledir, eğer o hayatta olsaydı bun­ları nazar-ı itibâra alarak onların dedikleri gibi derdi. Onların kail. oldukları re´y, yine îmâm-ı A´zam´ın kaidelerine göredir ve onun mezhebinin muktezâsıdır. Ancak bunlarda: Ebû Hanîfe şöyle di­yor, denilmemek lâzımdır. Yalnız sarahaten ondan rivayet olunan­larda: Ebû Hanîfe böyle dedi, denilebilir. Bunlarda: Ebû Hanîfe´-nin mezhebinin muktezâsı budur, şöyledir, denebilir. Onun kaide­lerine ve onun kavline kıyas yaparak bâzı ahkâm çıkarma sure­tiyle üstadların yaptıkları tahricler de böyledir. Ebû Hanîfe´ye nis-bet olunmaz, anca´k: Onun kavline kıyasla bu şöyledir, böyledir, denir. Bunların cümlesinde Ebû Hanîfe dedi, denilemez. Evet, unun mezhebi denir, fakat bu onun mezhebinin ehlinin kavli veya­hut da onun mezhebinin muktezâsıdır, manasınadır.»[1]


87- Tahric, Fıkıhta Bir Merhale Ve Hamledir


Ebû Hanîfe Mezhebinde tahric böyledir. Ve fıkhın gelişmesine sebep olmuştur. Çünkü usûlünün uysallığı ve bilhassa Örf ve âde­te dayanan aslı, bu mezhebin önüne geniş bir saha açmıştır. Bütün hâdiseleri karar, insanların ihtiyaçlariyle, zamanın icablariyle uyuşup birleşir. Geçmiş ulemanın akıllarının mahsulüyle, düşünce serbestisiyle genişleyen bu fıkıh ufku insanların ihtiyaçlarım kar­şılamış ve tahric erbabı bu vasıflariyle içtimaî dertlerin devasını bulmuşlardır.

Bizim kanaatımızca, eğer bu mezhebde tahric kapısı bulundu­ğu hal üzere serbest olsaydı, ve tahric erbabı da eskilerin yüksel­dikleri fıkıh ufkuna yükselebilselerdi, mezhebin kavâid ve usûlün­den dışarı çıkmamak kaydiyîe ve Kitab ve Sünnetin sabit naslanna karşı gelmemek şartiyîe, zamanın müşküllerine çare bulmak, za­manın icaplarına ve iktizâlarına uygun hükümler istinbât eyle­mek mümkün olurdu. Bu şartların mahsûlü olan re´yler Hanefiyye mezhebinden sayılırdı. Fakat insanlara durgunluk geldi, donup kal­dılar ve bunu İslâm fıkhının donukluğu zannettiler. Halbuki bu hiç de böyle değildir.


88- Tercih Nedir, Muhtelif Rivayetler Arasında Tercih Nasıl Yapılır?


Hanefiyye mezhebinde tercih ameliyesi, gayet güç ve mühim bir iştir. Fukahâ, kendilerini onun çerçevesi ile mukayyed bilerek bu mühim işi başarmışlardır, yaptıkları tercihler, onların munta­zam bir fıkıh aklına, disiplinli bir çalışmaya sâhib olduklarını gös­termektedir. Delillerin kuvvetlisini ve zayıfını tanıyorlardı, icâbın­da hüküm çıkarmağa, müctehidlerin içtihadından mes´ele alma­ğa kudretleri vardı. Fakat sonradan onlarla yaptıkları arasına sed-ler çekildi.

Tercih denince umumiyetle şu iki şeye şâmil olur: 1- Muh­telif rivayetler arasında tercih yapmak, 2- Muhtelif kaviller ara­sında tercih etmek, bunların hepsinin yolu ve usûlü vardır. Riva­yetler arasında tercih yapmak, evvelâ bu rivayetlerin bulunduğu kitapların derecesine göre olur. Eğer bu rivayetlerden biri Zâhir-i Rivâye kitaplarında bulunursa o kabule daha lâyıktır. Diğerlerinde-ki rivayetlere bakılmaz. Meğer ki, oradakiyle tearuz olmıya. Fetâ-vâ-vi Hâmiyye´de deniyor ki: «Zâhir-i rivâyeden başka rivayetler alınmaz. Ancak usûle muvâfıksalar alınır. Eğer bir.mes´ele Zâhir-i rivâye kitaplarından başkasında ise, bizim ashabımızın usûlüne muvafık olduğu takdirde onunla amel olunur.»

Demek oluyor ki, gayr-ı zâhir-i rivâyeyi takviye edici zâhir-i rivâyeden bir şahit varsa o zaman kabul olunur. Usûle uygun olur­sa tahrîcinde zâhir-i rivâyeye muvafık demektir. Usûle muhalif olursa iki taraftan da zaaf sarmış demektir: Senedi ve rivayeti ba-kımından zayıf olduğu gibi mezhebin umumî usûlüne muhalif ol­makla şâz olması bakımından da zayıftır.

İki rivayet de aynı konuda iseler: Meselâ ikisi de Zahiri rivâ-yede mevcutsalar, veya başkasından olsa da usûle muarız değilse-ler, birini şâz i´tibâr etmeğe imkân yoksa, o zaman en sahih riva­yet aranır: Râvilerin kuvvetine bakılırsa ona mülâbis karineler aranır; taharri esbabına dikkat olunur. Tercih edici birşey bulun­mazsa, o takdirde zamana bakılır, hangisi daha eski bir hâdiseye bağlı ise onun zamanca evvel oîduğu anlaşılır ve diğer ikinci bir kavil olduğundan o kabul edilir, birinci kavilden rücû´ edilmiş de­mek olur. Eğer hangisinin daha sahih olduğunu araştırma bir ne­tice vermezse, o zaman bu iki kavil müsavi kalır ve delil kuvvetiy­le tercih yapılır. Bu iş de muhtelif akvâl arasında tercih yapma ka­bilinden olur.



89- Katlinin Şahsiyetine Bakarak Kavillerin Tercihi Usulü


İşte tercih ashabı, muhtelif rivayetler arasında tercihi b...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Tahric Ve Tercih
« Posted on: 28 Mart 2024, 19:34:06 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Tahric Ve Tercih rüya tabiri, Tahric Ve Tercih mekke canlı, Tahric Ve Tercih kabe canlı yayın, Tahric Ve Tercih Üç boyutlu kuran oku Tahric Ve Tercih kuran ı kerim, Tahric Ve Tercih peygamber kıssaları, Tahric Ve Tercih ilitam ders soruları, Tahric Ve Tercihönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes