Şafii için Yeminler

Yemin lugatta (sağ el´, ´güç´ ve ´and içmek´ mânâlarına gelir. Aşağıdaki ayette yemin kelimesi ´güç ve kuvvet´ anlamında kullanılmıştır;

Elbette onun gücünü/kuvvetini alırdık. (Hakka/45)

İnsanın sağ eli, sol eline nisbetle daha güçlü olduğundan yemin kelimesi ´sağ el1 için de kullanılır.

Cahiliyye devrinde insanlar and içtiklerinde birbirlerinin sağ ellerini tuttukları veya and içen kişi andı ile güç kazandığı için, yemin kelimesi ´and içme´ mânâsında da kullanılmıştır.

Yemin´in ıstılahı mânâsı ise, Allah´ın isim veya sıfatlarından biriyle, bir işi yapmak veya yapmamak hususunda iddiayı kuvvetlendirmek için veya muhtevası sabit olmayan bir sözü, birşeyi tasdik etmektir.

Kişinin dilinin, kasıtsız olarak yemin cümlesine kayması yemin tarifinin içine girmez. Çünkü bu tür yemin, birşeyi sağlamlaştırmak, isbatla-mak kasdıyla yapılmamış, mânâsı düşünülmeden kendiliğinden ağızdan çıkmış bir yemindir. Meselâ kişi normal bir teklifle karşılaştığında ´evet vallahi, hayır vallahi´ gibi sözler söylediğinde, buna şer´an akdedilmiş bir yemin denilmez.

Allah, sizi kasıtsız olarak ağzınızdan çıkan yeminlerinizden ötürü cezalandırmaz. Fakat sizi kasden ettiğiniz yeminlerden ötürü muahaze eder. (Mâide/89)

Hz. Aişe ´Bu ayet, evet vallahi, hayır vallahi şeklindeki yeminler hakkında nazil oldu1 demiştir.[1]

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Yeminde lağv, bir kimsenin evinde hayır vallahi, evet vallahi demesinden ibarettir,[2]

Istılahı yemin´in tarifinde bulunan ´içeriği sabit olmamış´ kaydı, ´Allah´a yemin ederim ben öleceğim´ veya ´Allah´a yemin ederim güneş doğacaktır´ şeklindeki medlulü sabit olan şeyler hakkında yapılan yeminleri şer´î yemin olma hükmünden çıkarır. Çünkü güneşin doğacağı bilinmektedir. Bu tür yeminlerde kefaret sözkonusu olmaz.

Yemin, geçmiş birşeyden dolayı yapılır. Meselâ kişinin ´Allah´a yemin ederim ben falan işi yapmadım´ veya ´Allah´a yemin ederim ben falan işi yaptım´ şeklinde yaptığı yemin, şer´î mânâda yemindir. Bunun delili, şu ayettir:

´Biz demedik´ diye Allah´a yemin ederler.(Tevbe/74)

Yemin, istikballe ilgili´ hususlar hakkında da yapılır. Meselâ kişinin ´Allah´a yemin ederim ki ileride şu işi yapacağım´ şeklinde yemin etmesi bu türdendir. ...

Hz. Peygamber´in ´Allah´a yemin ederim ki ben Kureyş´e savaş açacağım´[3] sözü de istikbal ile ilgili yapılan bir yemindir.

Yemin´in Hükmü

Normal hususlarda yemin etmek mekruh´tur ve bunun delili şu ayettir:

Yeminlerinize Allah´ı hedef ve engel kılmayın. :(Bakara/224) ´

Çok yemin etmenin mekruh olmasının sebebi, çok yemin eden kişinin yeminini yerine getirmekten aciz kalmasıdır.

Hermele ´İmam Şafii´den kulağımla duydum´ diyerek şunu nakleder: ´Ne doğru, ne de yalan olarak Allah´ın adıyla hayatım boyunca hiç yemin etmedim1.

Yeminle ilgili hükümler şunlardır:

1. Haram olan yemin

Bu, haram bir fiil için veya vacib bir görevi terketmek için veya yalan üzerine yapılan yemindir.

2. Farz (vacib) olan yemin

Bu, mazlumu zâlimin zulmünden kurtarmak veya hakkı açıklamak için -yemin etmekten başka çare olmadığı zamanda- yapılan yemindir. Meselâ bir şahsa bir suç isnad edilir, kadı da ondan yemin etmesini ister, kişi yemin etmediği takdirde iddia sahibinin yalan yere yemin edeceğini biliyorsa, bu durumda yemin etmek farz olur.

3. Mubah olan yemin

Bu, sevap işlemeye sevketmek veya günahtan sakındırmak veya insanları hakka iletmek veya insanları batıldan uzaklaştırmak amacıyla yapılan yemindir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Allah´a yemin ederim ki siz usanmadıkça Allah Teâlâ usanmaz.[4] Hz. Peygamber´in bu hadîste yaptığı yemin, mubah olan yemindir.

4. Mendub olan yemin

Bu, yapılan nasihatlardan etkilenmeye sebep olan yemindir.

Söz ve İşlerinde Kişinin Kendisine İtifnad Edilmesini Sağlamak İçin Yemin Etmesi

İnsanın sözlerinde veya işlerinde kendisine itimad edilmesini sağlamak ve muhatabını ikna etmek İçin Allah´ın ismiyle yemin etmesi, Allah´a karşı yapılan su-i edeb´in en büyüklerinden biridir.

İyilik etmek, sakınmak, insanlar arasında ıslah yapmak hususunda yeminlerinize Allah´ı hedef ve engel kılmayın.(Bakara/224) :

Allah´tan korkan ve O´na tazim eden bir mü´minin, birtakım menfaat, leri için Allah´ın adıyla yemin etmesi çirkin bir davranıştır. Bunun en tehlikeli neticelerinden biri, kişinin Allah´ın ismiyle yemin ederken yalanı âdet edinmesidir. Buna yemin-i gamus denir. Eğer sahibi, bu yemini terketmek suretiyle tevbe etmezse bu tür yemin onu cehenneme götürür.

Ayrıca kazancının ve malının bereketinin yok olmasına sebep olur. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur;

Yemin, malın revacı sebebidir1 (zannedilir). Hakikatte ise malın ve kazancın mahv sebebidir.[5]

Büyük günahlar; Allah´a şirk koşmak, ana-babaya karşı gelmek, suçsuz bir insanı öldürmek ve yemin-i gamustur.[6]

Yemin-i gamus, yalan yere yemin etmektir. Bu da insanı cehenneme götürür.

Yemin´in Şartları

Yemin´in- tahakkuk etmesi için bazı şartlar gereklidir:

1. Yemin eden, mükellef olmalıdır.

Çocuğun ve delinin yemini geçerli olmaz. Hz. Peygamber şöyle bu- J yurmuştur:

Kalem, üç kişiden kaldırılmıştır: Uyanıncaya kadar uyuyandan, buluğa erinceye kadar çocuktan, akıllanıncaya kadar deliden.[7]

2. Yemin, bilerek ve kasıtlı olarak yapılmış olmalıdır.

Yemin kasdı olmaksızın kişinin ağzından çıkan ´evet vallahi, hayır vallahi, evet Allah´a yemin ederim, hayır Allah´a yemin ederim´ gibi yeminler, yemin-i lağv sayılır ve bunlar şer´an yemin kabul edilmez. Bunun delili, daha önce geçmişti. .

3. Yemin şu lafızlarla olmalıdır: a. Allah´ın zatıyla.

Meselâ ´Allah´ın zatıyla (=Allah´a) yemin ederim´ veya ´Allah´ın zatına kasem ederim´ veya ´Allah´a kasem ederim´ şeklinde olmalıdır.

b. Allah´ın özel isimlerinden biriyle,

Meselâ ´Âlemlerin rabbine yemin ederim´ veya ´Ceza gününün sahibine yemin ederim´ veya ´Rahman olan Allah´a kasem ederim´ şeklinde olmalıdır.

c. Allah´ın sıfatlarından biriyle,

Meselâ ´Allah´ın izzetine yemin ederim´ veya ´Allah´ın ilmine (veya iradesine veya kudretine) yemin ederim´ şeklinde olmalıdır.

Bütün bunlarda esas olan Abdullah b. Ömer´in Hz. Peygamber´den rivayet ettiği şu hadîstir: Hz. Peygamber, Ömer b. Hattab´a bir kafile içinde erişti, Hz. Ömer babasıyla, yemin ederken Hz. Peygamber onlara şöyle seslendi:

Dikkat edin! Muhakkak ki aziz ve celil olan Allah sizleri babalarınızın adlarıya yemin etmekten nehyetti. Artık kim yemin edecekse Allah´ın adıyla yemin etsin, yahut da sussun.[8]

Abdullah b. Ömer "Hz. Peygamber´in yemini,

´Hayır, kalpleri evirip çevirene yemin ederim1 şeklinde idi" demiştir.[9]Ayrıca Hz. Peygamber´in

´Nefsimi elinde tutan Allah´a yemin ederim. Muhammed´in nefsini elinde tutan Allah´a yemin ederim´ şeklinde yemin ettiği de rivayet edildi [10]edilmiştir.

Beyan edilen bu şekillerin dışında yemin eden kişinin yemini, iki sebepten ötürü geçerli olmaz: :

1. Bu konuda Hz. Peygaber´in ´Artık kim yemin edecekse Allah´ın adıyla yemin etsin, yahut da sussun´ buyurduğunu nakletmiştik.

2. Allah´ın zatı, sıfatları ve isimlerinden başka şeylerde azamet yoktur. Mü´min de Allah´tan başkasını tazim etmekten menedilmiştir.

Sarih ve Kinayeli Yemin

Yemin sarih yemin ve kinayeli yemin olarak ikiye ayrılır:

1. Sarih yemin Allah´ın zatına mahsus olan isimlerden biriyle yemin etmektir.

Meselâ ´Allah´a kasem ederim´ veya ´Âlemlerin rabbine kasem ederim´ şeklinde yapılan yemindir.

2. Kinayeli yemin Allah´ın kasdedildiği anlaşılan yemindir. Meselâ ´el-Halık´a yemin ederim´ veya ´er-Razık´a´ veya ´er-Rabbpe yemin" ederim´ şeklinde veya hem Allah için, hem de başkası için kullanılan bir tabirle -meselâ ´el-Mevcud´a yemin ederim´ veya ´el-Âlim´e´ veya ´el-Hayy´a yemin ederim´ şeklinde- veya Allah´ın kudret, ilim ve kelâm gibi sıfatlarıyla yemin etmektir.

Sarih ve Kinayeli Yeminin Hükmü

A) Sarih Yeminin Hükmü

Sarih yemin telaffuz ile akid (yemin) olur. Bundan sonra yemin eden kişinin ´Ben bu sözle yemini kasdetmedim´ demesi kabul edilmez. Çünkü bu lafızlar yeminden başka bir anlama gelmezler..Fakat bu lafzın yemin kasdıyla söylenmiş- olması gerekir. Eğer yemin kasdetmeksizin dil alışkanlığı ile ağızdan çıkmışsa,, daha önce açıklaması geçtiği-üzere bu yemin-i iağv olur.

B) Kinayeli Yeminin Hükmü

Kinayeli yemin´de, kişinin ´Ben bu sözümle yemini kasdet...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın