Fey in Taksimi By: seymanur K Date: 22 Ekim 2011, 08:53:37
FEY'IN TAKSÝMÝ
Fey' beþ parçaya taksim edilir. Beþte biri ganimetlerin sarfedildiði yerlere harcanýr.
Geride kalan dört pay ise mücahitlere ve müslümanlarýn maslahatý cihetine sarfedilir.
Fey', savaþsýz olarak kafirlerden elde edilen maldýr.
Fey', kâfirlerden savaþ olmaksýzýn alýnan mal olup ganimet dýþýnda cizye, haraç ve ticaret mallarý vergilerinin genel adýdýr. Kâfirlerden bu isim altýnda alýnan mallardýr.
Fey' Resulullah (s.a.v.)'e has olup dilediði gibi ondan tasarruf ederdi.
Fey'in Allah Resulu'nun tasarrufuna ait olduðunu bildiren ayet-i Kerime'de Yüce Allah þöyle buyurmaktadýr:
"Allah'ýn onlara ait olanlardan Resulün'e verdiði fey'e gelince, siz onun için ne at oynattýnýz, ne de binek. Fakat Allah, peygamberlerini dilediði kimselerle musallat kýlar. Allah her þeye kadirdir" (Haþr: 59/6)
Hz. Ömer (r.a.)'in þöyle buyurduðu rivayet edilmiþtir:
"Nadir oðullarýn mallarý yüce Allah'ýn Resuluna fey' olarak verdiði mallar idiler ve bunlar sadece ona aitti. O, bu mallardan aile halkýnýn bir yýllýk masrafýný çýkartýrdý. Geri kalanlarýný ise (at, katýr, eþek gibi) binekler ve silah için ayýrýrdý." [1]
Resulullah (s.a.v.)'den sonra fey' genel olarak müslümanlarýn menfaati olan alanlarda harcanýr.
Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanýnda fey' gelirlerinin miktarý çok azdý ve Medine'deki müslümanlara daðýtýlýyordu. Kaynaklar Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in kendisine gelen fey'i vakit geçirmeden daðýtýmým yaptýðýný belirtmektedirler. Bu daðýtým þeklinde evli olanlara iki, bekârlara bir hisse daðýttýðý belirtilmektedir.
Hz. Ebubekr (r.a.)'in halifeliði sýrasýnda da ayný uygulamanýn devam, ettiði hatta gelen fey' mallarýnýn hemen daðýtýlmasýndan dolayý Beyt'ül mal'e muhafýz konulmasýna gerek kalmadýðý bilinmektedir.
Öte yandan Hz. Ebubekr (r.a.)'in Medine'de yaþayan bütün-müslümanlara büyük-küçük, hür-köle, kadýn-erkek farký gözetmeden fey' gelirini eþit miktarda hilafetinin ilk yýlýnda 9, ikinci yýlýnda 10 dirhem olarak daðýttýðý bildirilmiþtir.
Hz. Ömer (r.a.), Hz. Osman (r.a.) ve Hz. Ali (r.a.) devrinde de ayný uygulama devam etmiþtir.
Fey' mallarý ölen mücahidlerin aile fertlerine de verilir. Fýkýhta buna mürtezika denir. Bu mücahidlerin savaþta ölmeleri þart deðildir. Fey' mallarý alimlere ve benzeri kiþilere de verilir. Çünkü ümmet bunlarýn ilmi yararlarýna muhtaçtýr.
Alimlerin geride býraktýðý evlatlarýna, kendi nafakalarýný karþýlayacak duruma gelinceye kadar maslahatý amme malýndan verilir. Dul kalan hanýmlarýna evleninceye kadar maaþ verilir. Bunun sebebi ise insanlarý ilme teþvik etmektir. [2]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Buhari, 2748; Müslim, 1757, Neylül Evtar, 8/71.
[2] En-Nihaye, 3/7.