Dava Ve Deliller By: seymanur K Date: 20 Ekim 2011, 20:09:04
Dava Ve Deliller
Davacý ile beraber delili varsa hakim, davacýyý dinler ve ona göre hüküm verir. Davacýnýn elinde bir delili yoksa o zaman, davalý yemin eder.
Davalý yemin etmezse davacýya yemini iade eder. Eðer davacý kendisine iade edilen yeminle yemin ederse, o zaman davacýnýn hakký tahakkuk etmiþ olur. Herhangi bir mal davacý veya davalýdan birinin elinde bulunsa ve bul mal dava konusu olsa, sözkonusu mal kimin elinde bulunuyorsa onun sözü, yeminiyle beraber muteberdir. Eðer mal iki kiþinin elinde bulunuyorsa, o zaman ikisi de yemin ederek mal aralarýnda bölüþtürülür.
Bir kimse kendi fiiliyle ilgili herhangi bir þey için yemin ederse kesin bir þekilde yemin etmelidir. Bir kimse baþkasýnýn fiiliyle ilgili yemin eder ve bir delil de bulundurursa kesin bir þekilde yemin eder. Bilmediði herhangi bir þey için 'bilmiyorum' diye ifadede bulunup yemin eder.
Dava lugatta, istek ve temenni manasýný ifade eder.
Istýlahta ise, birinin hakkýnýn diðer bir kimsede olduðunu iddia etmektir. Her davacýnýn davasýna 'Evet / Hayýr' denilmez.
Dava, bir kimsenin biri üzerinde hakkýnýn bulunduðuna dair hakime haber vermesidir. Bu þekilde davada bulunmak, dava açmak, hakkýný aramak meþrudur.
Davanýn açýlabileceði Kuran’ý Kerim ve hadisi þerifle sabittir. Allahu Teala Kuraný Kerim'de þöyle buyurmuþtur:
"Aralarýnda hüküm vermek üzere Allaha ve peygamberine çaðrýldýðýnýz zaman hemen onlardan, bir grup yüz çevirirler." (Nur: 24/48) Peygamberimiz þöyle buyurmuþtur:
"Ýnsanlarýn her davasý kabul edilseydi, birtakým insanlar bir çok kimselerin kan ve mallarýnda hak iddia ederlerdi. Fakat bunu önlemek için davalýya yemin hakký vardýr." [1]
Þahit davacýya yemin davalýya aittir. Davalarda þahitlerin getirilmesi davacýya aittir. Yemin ise davayý inkar eden davalýya düþer. Davacýnýn þahitleri olursa hak ona verilir. Bu durumda davacýdan yemin talebinde bulunulmaz. Eðer davacýnýn þahitleri yoksa o zaman davalýya yemin düþer. Yemin ederse davacý davayý kazanýr. Nitekim peygamberimiz (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur:
"Þahit davacýya, yemin de münkire (davalýya) aittir." [2] Baþka bir hadiste peygamberimiz kendisine gelen bir davacýya, "Þahidin var mý?" diye sorunca, davacý, hayýr, demiþ. Bunun üzerine peygamberimiz:
"Davalýya yemin vardýr" diye buyurmuþtur. [3] Eðer davalý yemin etmekten kaçýnýrsa o zaman yemin davacýya düþer. Yemin ederse hak kazanýr. Nitekim Ýbni Ömer (r.a) þöyle demiþtir: "Rasulullah yemini hakký talep eden (davacýya) döndürmüþtür. [4] Ancak hakim her iki larafada açýk açýk telkinlerde bulunarak davalýya, 'yeminden kaçýnýrsan davacý yemin eder ve senden hakký alýr', der veya davacýya 'Red yemininden çekinirsen hakkýn düþer,' diye uyanlarda bulunur.
Ýki kiþiden her biri bir hakkýn kendine ait olduðunu iddia eder ve hiç birinin delili veya þahidi olmadýðý halde bu mal benimdir derlerse o zaman mal kimin elinde bulunuyorsa yeminiyle birlikte sözü geçerlidir. Çünkü malýn onun elinde bulunmasý ona ait olduðu için bir delil teþkil eder. Mal ikisininde elinde bulunuyorsa ve hiç birinin de diðerine kýyasla delili yoksa ikiside yemin eder ve o mala ortak olurlar. Bu konuda Ebu Musa El-Eþari (r.a) þöyle demiþtir: "Ýki adamdan her biri bir deve veya bir baþka hayvanýn Peygamberin huzurunda iddia ettiler. Hiç birinin delili olmadýðý halde kendisine ait olduðunu söylediler. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) o hayvanýn ikisine ait olduðunu hükmetti. [5] --------------------------------------------------------------------------------
[1] Buhari, 4277; Müslim, 1711.
[2] Tirmizi, 1341; Beyhaki, 8/123.
[3] Müslim, 1308.
[4] El Hakim, 4/100.
[5] Ebu Davud, 3613.