Hadis By: saniyenur Date: 17 Ekim 2011, 22:14:28
I. Hadis
Hadis kelimesi sözlükte "yeni" mânasýna gelir. Kelime, Kur'an-ý Ke-rim'de "Haydi onun gibi bir söz getirsinler [391] âyetinde ise "söz" ve "haber" anlamýnda kullanýlmýþtýr. Muhaddislere göre hadîsin terim mânasý, Hz. Pey-gamber'e izafe edilen her türlü söz, fiil ve takrirlerdir. Hatta sahabe ve ondan sonraki nesil olan tabiûnun söz ve fiillerine de mevkuf ve maktu kayýtlarýyla da olsa hadis denilmektedir. [392] Hadis ilmi, rivayet ve dirayet olmak üzere iki kýsma ayrýlýr. Rivayetü'I-hadis, Hz. Peygamber'in söz, fiil ve takrirlerinin naklinden ibarettir. Dirayetü'l-hadis ilmi Ýse, hadislerin sened ve metinlerinin kabul ve ret açýsýndan incelenmesi demektir. [393] Hadis usûlü olarak da adlandýrýlan dirayetü'l-hadis Ýlmi, tamamen ýstýlahlardan meydana gelmektedir. Aslýnda hadis ilmi ifadesinden daha çok, hadis ilimleri ifadesini kullanmak daha doðrudur. Zira bu ilim çok deðiþik branþlara ayrýlmaktadýr. Hâzimî (ö.584/1188) hadis ilim dallarýnýn yüze ulaþtýðýný, [394] her ilim dalýnýn baþlý baþýna müstakil bir saha olduðunu, bir insanýn ömrünün tamamýný harcasa da bu ilmin nihayetine ulaþamayacaðýný belirtmektedir.[395] Ýbnu's-Salâh (0.643/ 1245), hadis ilimlerini altmýþbeþ olarak saymýþ, fakat bunun kesin bir rakam olmadýðýný, zira bazý þubelerin sayýlamayacak kadar çeþitli dallara ayrýlabileceðini söylemiþ, [396] Süyûtî (ö.911/1505) ise bu rakamý 93'e çýkarmýþtýr. [397] Hadis tarihi içinde bu kavramlarýn ilgili ilim dalý mütehassýslarý arasýnda yer yer ciddi ihtilaflara yol açtýðý bilinen bir gerçektir. Mevcut ilim dalýndaki bu görüþ ayrýlýklarý tabii olmasýna ve Ýlmî bir deðer taþýmasýna raðmen, bu usûl kaidelerine fazla itibar göstermeyen, kendi ölçülerine göre daha deðiþik alternatifler ileri sürenler de olmuþtur. Daha çok tasavvuf ehlinde görülen böyle bir anlayýþ þekli zamanla bu iki ilim arasýndaki münâkaþalarý körüklemiþtir. Bunda mutasavvýflarýn Hz. Peygamber'in hadislerinde ve bu hadislerin sübûtun-da muhaddislerin gösterdikleri hassasiyet kadar ilmî bir titizlik göstermemiþ olmalarý büyük ölçüde rol oynamýþtýr. Ýþte bu ihtilaflardan biri hadisin yapýsýyla Ýlgilidir.
[391] Tûr{52),34.
[392]Ýbn Hacer, Nuhbetü'l-fiker (trc. Talat KoçyÝðit, Hadis Istýlahlarý Hakkýnda Nuhbetü'l-fiker Þerhi), s. 22; Süyûtî, Tedrîb, I, 42; Ahmed Naim, Tecrîd-i Sarih, I, 6; Subhi Salih, Ulûmu'l-hadis, (trc. M. Yaþar Kandemir, Hadis Ýlimleri ve Hadis Istýlahlarý), s. 1-2; Aydýnlý, Abdullah, Hadis Istýlahlarý Sözlüðü, s. 63.
[393] Süyûtî, I, 40; Ahmed Naim, I, 5.
[394] Hâzimî, Ebû Bekr Zeynüddin Muhammed b. Ebî Osman el-Hemedânî eþ-Þûfiî, Kitabü'l-i'fibar fi'n-nâsih ve'1-mensûh mine'I-ahbâr adh kitabýn müellifi olan hadis âlimidir. Kettânî, s. 80.
[395]Þüyûtî, I, 53. Ýbnu's-Salâh, UlÛmu'i-hadto, s. 7-11.
[396]Ýbnu's-Salâh, s. 11; Süyûtî, [, 53.
[397]Süyûtî, I, 53.