Hadistir Diyenler By: saniyenur Date: 13 Ekim 2011, 23:48:26
a. Hadistir Diyenler
Bursevî bazý yerlerde merfû, bazý yerlerde de mevkuf olarak naklettiði bu hadis için;
Cumhur indinde haber-i Nebi olmak üzere meþhurdur [1569] demiþtir.
Bursevî'nÝn "Cumhur" ifadesinden muhaddîsleri kastettiði hatýra gelebilir. Fakat öyle deðildir. Zira biraz sonra detaylý bir þekilde üzerinde duracaðýmýz "Men arafe nefseh" hadisi, hadisçiler arasýnda hadis olarak kabuî edilmemiþtir. Durum böyle olduðuna göre Bursevî'nÝn cumhur Ýfadesinden muhaddisleri kastetmediðini söyleyebiliriz. Onun bu terimden kastettiði tasavvuf erbabý mutasavvýflardýr. Bu tespit sön derece önemlidir ve Bursevî-nin bütün eserleri mütalaa edilirken bu hususa dikkat edilmelidir. Nitekim Bursevî, bir baþka yerde bunun "Bazý utemâ-Ý kibar tarafýndan hadis olmak üzere tasrih edildiðini [1570] belirtmiþtir. Bursevî'nÝn bazý büyük âlimler diyerek isim vermeden atýfta bulunduðu bu âlimlerin baþýnda Ibn Arabi gelmektedir. Bursevî'nÝn hemen hemen bütün eserlerinde ondan etkilendiði, kitaplarýndan nakiller yaptýðý þüphesizdir. Nitekim "Men arafe nefseh" hadisi, el-Fütûhâtu'l-Mekkiyye'nin pek çok yerinde hadis olarak zikredilmiþtir. [1571] Bu hadisle ilgili olarak Ýbnü'1-öars þöyle demiþtir:
"Tasavvuf kitaplarý bu hadisle doludur. Ýbn Arabî ve daha baþkalarý bu ibareyi hadis olarak kaydetmiþlerdir. Süyûtt'nin el-Câmiu's-sa§îr adlý eserini þerheden þeyhimiz Hýcazfnin bize anlattýðýna göre Ýbn Arabî hadis hafýzlarýndan sayýlan bir zattýr. Bazýlarý da Ýbn Arabi'nin; "Bu hadis, rivayet yoluyla sahih olmasa da, bize göre keþfen sahihtir" dediðini nakletmiþler dir. [1572]
Bursevî, yukarýda "Men arafe nefseh" ibaresinin cumhura göre "Haber-i Nebi" olduðunu söylemiþ, bir baþka yerde ise hadis üzerindeki mevcut Ýhtilaflarý göz önünde bulundurmuþ olmalý ki hadisi Hz. Ali'ye nispet etmiþ ve niçin ona nispet edildiðinin gerekçesini þöyle açýklamýþtýr:
"Bu makûle kelimât-ý irfaniyye Hz. Ali'ye nispet olunmak Sultan-ý Kevneynin tercümaný olmak hasebiyledir. Hadis olmadýðýjûrette Fahr-ý Aleme nispetinin vechi budur ki, bu mazmun hakikaLe Fahr-ý Âlemden sâdýr olmamýþtýr. Lakin, "Vârisi ekmelin lafzýna i'tinâ hadistir" demiþlerdir. Hadistir dedikleri mazmununa binâen ve selb ettikleri lafz-ý Ali'ye göredir. [1573]
Bursevî'nÝn bu kadar açýk ve net ifadeleri, bize sûfiyyenin hadis ilimlerine bakýþ açýlarý ve hadis anlayýþlarý konusunda bazý ipuçlarý vermektedir. Onlarýn bu kadar geniþ kapsamlý bir hadis anlayýþ sahalarýnýn olmasý, muhad-dÝslerle temelde bir görüþ ayrýlýðýna sebep olmuþtur. Biz bu sözlerin detaylý bir þekilde izahýný Bursevf nin hadis tespit ölçüleri kýsmýnda ele aldýðýmýzdan burada üzerinde fazla durmak istemiyor, sadece bunun sûfilere göre hadis olduðunu söylemekle yetiniyoruz. [1574][1569] Ferah, 1,37; bk. Temam vr. 207b; Tuhfe-i Umeriyye, s. 17; Rûh, III, 78; Hayâtu'l-bâl, vr. 68b.
[1570] Ferah, II, 223.
[1571] Fütuhat, 1, 483, 591, III, 44, 50, 73, 458, IV, 455.
[1572] Aclûnî, II, 343.
[1573] Ferah, 1,23.
[1574] Birinci bölümün sonundaki "Kelâm-ý Kibar Olan Sözler" baþlýklý konuya bakýnýz.