Esahhul kutub By: sidretül münteha Date: 06 Ekim 2011, 15:22:34
Esahhu'l-Kutub:
“Kitaplarýn en sahihi” demektir. Hadis kitaplarý içinde ihtiva ettiði hadisler itibariyle en sahih kabul edileni ifade etmekte kullanýlmýþtýr.
Ýmam Þafiî'ye göre esahhu'l-kutub, Ýmam Mâlik'in el-Muvatta'ýdýr. “Hadis ilmi konusunda yeryüzünde Ýmâm Mâlik'in kitabýndan daha sahih bir kitap bilmiyorum” demiþ olmasý buna hamledilir. Ancak onun bu sözü Sahih-i Buharî ve Sahih-i Müslim'in tasnifinden önce söylediði231, dolayýsiyle el-Muvatta'ýn es-Sahîhân henüz ortada yokken esahhu'l-kutub itibar edildiði ileri sürülerek Kur'ân-ý Kerim'den sonra en sahih kitabýn Buhâri ile Müslimin kitaplarý olduðu söylenmiþtir. “Buharî'nin kitabý es-Sahîhân'ýn en sahihi, daha çok faydalý olaný, gerek zahiri, gerekse batýnî daha fazla bilgi ihtiva edenidir. Müslim'in Buhâri'den faydalandýðý ve onun Hadis Ýlminde bir benzeri olmadýðýný itiraf ettiði sabittir. Buharî'nin kitabýnýn tercihine dair bütün bu zikrettiklerimiz âlimlerin büyük çoðunluðunun ve Hadis Ýlminin sýrlarýna vakýf, bu ilmin inceliklerini iyi bilen itkan ehlinin benimsediði görüþtür.” 232
Bununla birlikte el-Hâkimu'n-Nîsâbûri'nin þeyhi Ebu Ali el-Hüseyn b. Ali en-Nisâbûrî, Müslim'in Sahihinin daha sahih, dolayýsiyle esahhu'l-kutub olduðu görüþündedir. Bazý Maðrib âlimleri de ayný kanaattedirler. Ancak sahih kabul edilen görüþ, Buharî'nin kitabýný daha sahih kabul edenlerin görüþüdür. Ebu Bekri'l-Ýsmâ'ilî, Nese'î gibi âlimler de Sahih-i Buhârî'yi tercih etmiþlerdir. 233
Sahih-i Buhârî'nin Müslim'in Sahih'ine tercih edilmesine, bunun sonucu olarak da esahhu'l-kutub sayýlmasýna sebep kabul edilen bazý özellikleri vardýr, en-Nevevî, her iki kitabý mukayese ettikten sonra Buhârîyi tercih sebeplerini þöyle özetlemiþtir: “Allah rahmet eylesin, Müslim'in usulü -ki bu usulü hakkýnda sahihinin mukaddimesinde icma bile naklehniþtir- þudur: Ona göre “an” lafzý ile rivayette bulunan ravinin isnadý, þeyhi ile çaðdaþ olduklarý takdirde bir araya geldikleri sabit olmasa bile mevsul hükmündedir. Halbuki Buhari, mu'an'inin isnadýný þeyhi ile mülakatý sabit olmadýkça mevsûl saymaz. Öte yandan Müslim, caiz gördüðü bu hükümle bir arada uygulanmasý imkansýz olan bir usul takibederek bir hadisi çeþitli tarîklarýyla bir araya toplamýþtýr. Gerçi onun eserinde baþtan sona cevaz verdiði o usule göre hareket ettiðini söyleyemeyiz. Ancak Buhârî'nin kitabýný kendi kitabýna o usul üstün kýlmýþtýr.” 234
es-Suyûtî, Sahih-i Buhârî'nin Sahih-i Müslim'e tercih sebeplerini daha ziyade senetlerindeki ittisal ve ravilerinin itkanýnda görür. 235Bu ve öteki önemli bazý sebepler göz önünde bulundurularak Buhârî'nin el-Câmi'us-Sahih'i Müslim'in ayný isimli eserinden üstün tutulmuþ ve esahhu'l-kutub itibar edilmiþtir. 236