Ha By: sidretül münteha Date: 05 Ekim 2011, 15:55:37
Ha:
Arap alfabesinin altýncý harfi olan “ha” hadis kitaplarýnda isnaddan isnada geçiþte iþaret olarak kullanýlmýþtýr.
Muhaddisler hadislerin yazýlýþýnda birtakým rumuzlar kullanýrlar. Bunlardan biri olan ha, birkaç isnadý olan hadislerin yazýlýþýnda isnadýn birinden diðerine geçerken birinci isnadla ikincisi arasýna konur. Buhâri'nin þu hadisi bu iþaretin kullanýlýþ þekline misaldir:
“... Hz. Peygamber (s.a.s) “Ben kendisine ana-babasýndan çoluk çocuðundan ve bütün insanlardan daha sevgili gelmedikçe sizden birinizin imaný kemale ermiþ olmaz” buyurdu. 302
Görüldüðü gibi hadisin Enes b. Malik'e varan iki isnadý yazýlýrken aralarýný ayýrmak ve ikisinin de ayný hadisin isnadlarý olduðunu göstermek üzere araya bir “ha” harfi konulmuþtur.
Bu harfin hangi kelimenin kýsaltýlmýþ þekli olduðu konusunda bir açýklýk yoktur. Ancak bazý muhaddisler kullanýldýðý yeri dikkate alarak olmalý, bu harfin “tahvil” kelimesinin; bazýlarý ise iki isnad arasýný ayýrdýðý için hail kelimesinin remzi olduðunu söylemiþlerdir. Bazýlarýna göre maðriblilerin isnadýn bittiði yere geldiklerinde söyledikleri el-Hadis'in kýsaltmasýdýr. 303
Ýbnu's-Salâh, Ebu Osman es-Sâbûnî, Ebu Müslim Umer b. Ali el-Leysî gibi muhaddislerle Ebu Sa'd el-Halîlî gib muhaddis fakihlerin iki isnad arasýna “ha” harfi yerine “Sad-ha” harflerini remiz olarak koyduklarýna kendi el yazýlarýyle yazýlmýþ metinlerde muttali olduðunu, bunun Saha'nýn remzi olduðu intibaýný verdiðini kaydeder. Ona göre bu þekilde iki isnad arasýna “sh” remzinin konulmasý, birbiri ardýna zikredilen iki isnaddan birincisine ait metnin düþtüðü vehmine kapýlýnmamasý; öte yandan ikinci isnadý birinciye katýp ikisini tek isnad haline getirilmemesi bakýmýndan daha doðru olur. 304