Hakk By: sidretül münteha Date: 04 Ekim 2011, 16:23:53
Hakk:
Sözlükte bir nesneyi diðer nesneye þiddetle sürtmek, kazýmak ve kaþýmak manalarýna gelen hakk336, hadislerin yazýlýþýyla ilgili bir deyimdir. Darb, sakk, kest, mahv tabir edilen ve hadislerin yazýlýþý sýrasýnda yanlýþ ya da fazladan yazýlan kelime veya ibarelerin ibtal edilme usullerinden biridir. Bu usule göre yanlýþ yazýlan yahut yazýlmamasý gerekirken yanlýþlýkla fazladan yazýlan bir kelime veya ibarenin býçak yahut benzeri bir aletle kazýnarak silinmesine denir.
Hadislerin yazýlýþý esnasýnda yanlýþ yazýlan kelime ya da kelimelerin bu þekilde býçak veya býçaða benzeyen bir aletle kazýnarak silinmesi hadisciler arasýnda makbul sayýlmamýþtýr, er-Ramehurmuzî bazý muhaddislerin hakki töhmet addettiklerini ve en iyi darb þeklinin böyle býçakla kazýmak deðil, yanlýþ yazýlan ibare üzerine çizgi çekmek olduðunu söylediklerini kaydetmiþtir.337
Nitekim ona göre çoðu muhaddisler semâ meclislerine gerektiðinde yanlýþ yazýlan yerleri kazýyarak düzeltmek üzere býçak getirmeyi mekruh saymýþlardýr; zira bu þekilde kazýnarak silinen kýsým bir baþka rivayette sahih olabileceði gibi, hadislerin yazýlý olduðu kitap bir diðer þeyhten baþka zaman rivayet de edilebilir. Bu rivayette hakk edilen kýsým baþka bir þeyhin rivayetinde sahih olabileceðinden tekrar metne eklemeye ihtiyaç hasýl olabilir.338 Kaldý ki kazýmakla kaðýt yýpranýr. Bu ve benzeri bazý sebeplerle muhaddisler hakka raðbet göstermemiþ, darb veya keþti ona tercih etmiþlerdir. Aslýnda hakkin muhaddisler arastnda hoþ karþýlan mayýsýnýn en önemli sebebi, kazýnarak silinen kelimenin doðru olarak silinip silinmediðinin belli olmamasýdýr.