Kale By: sidretül münteha Date: 01 Ekim 2011, 20:45:04
Kale:
“Dedi ki” manasýna gelir. Hadis Usulünde bilhassa isnadda hemen hemen en çok kullanýlan lafýzdýr. Ravi isnadýnda “kale fulân” dediði zaman rivayetini bir raviye nisbet etmiþ olur.
Kale eda lafzýnýn kullanýldýðý yerler konusunda muhaddisler arasýnda birlik yoktur. Nitekim bazý muhaddisler bu lafzý semâ' yoluyla alman hadislerin rivayetinde kullanmýþlardýr. Söz geliþi Haccâc b. Muhammed el-Aver, Ýbn Cureyc'in rivayet ettiði hadislerin yazýlý olduðu kitaplarý “Kale'bnu Cureyc” diyerek rivayet etmiþtir.
Öte yandan el-Hatîbu'l-Baðdâdî'ye göre eðer ravinin sadece semâ' yoluyla almýþ olduðu hadisleri kale lafzýyla rivayet ettiði halinden anlaþýlýrsa, bu tabir haddesenâ mertebesinde olur. Ancak bir ravi bu lafzý hem iþitme yoluyla, hem de baþka yollarla rivayet ettiði hadislerin rivayetinde kullanýrsa o zaman ondan yalnýzca hangi yolla aldýðýný belirttiði hadisler alýnýr. 536
Buharî ise kale lafzýný bazen semâ, bazen semadan baþka yollarla alýnan hadislerin rivayetinde kullanmýþtýr.537 Onun bu eda lafzýný en çok kullandýðý yerlerden birisi ta'liklerdir.
Görülüyor ki muhaddislerden kimi kale lafzýný yalnýz semâ yoluyla; kimi de semâ ile beraber baþka yollarla alýnan hadisleri rivayet ederken kullanmýþlardýr. Hatta isnad tedlisi yaparak rivayette bulunurken kale eda lafzýný kullanan da olmuþtur. Nakledildiðine göre Ali b. Haþrem þunlarý söylemiþtir:
“Bir gün Sufyan b. Uyeyne'nin yanýnda idik. Bize “Kâle'z-Zuhrî” diyerek ondan bir hadis rivayet etti. Kendisine bu hadisi ez-Zuhrî'den bizzat iþitip iþitmediði soruldu. Ýþitmediðini söyledi ve þöyle dedi:
“Haddesenâ Abdurrezzak, an Ma’mer, ani'z-Zuhri”538 (Misale göre Sufyân b. Uyeyne senedinde ez-Zuhrî ile arasýndaki iki vasýtayý, Abdurrezzâk ile Ma’mer'i atlamýþ, hadisi bizzat ez-Zuhrî'den iþitmiþcesine rivayet ederek tedlîs yaparken de kale lafzýný kullanmýþtýr. Þu hale göre isnadlarda en çok kullanýlan bu eda lafzýnýn kullanýlýþýnda muhaddisler arasýnda birlik yoktur.
Son zamanlarda tatbik edilen bir adete göre isnadlarda çokça geçen kale lafzý yazýda hazfolunur; fakat okunur. Senedde iki kale lafzý yanyana gelirse biri yazýlmaz. Ancak okunur. Mesela Buhari'nin, þeklindeki senedi tarzýnda yazýlýr, tamamý okunur. 539