Kurana deist itirazlar By: ehlidunya Date: 24 Eylül 2011, 18:31:30
Ali Bulaç
Kur'an'a deist itirazlar
Geçen yazýda "kýraat farký"nýn dilbilimcilerin, tefsircilerin ve müçtehitlerin Arapçaya mahsus i'rabla ilgili görüþ farkýndan ve Arapçanýn deðiþik lehçe/aðýzlarla konuþulmasýndan kaynaklanýp bunun dinin inanç, amel ve hükümleriyle ilgili herhangi bir deðiþikliðe mesnet teþkil etmediðine deðinmiþtik. Bugün zaruretler dolayýsýyla "Kur'an'ýn toplanmasý (cem-i Kur'an)" konusunu ele alacaðýz.
Ýlk defa H. 12. yýlda Yemame Savaþý'yla Kur'an bir araya toplatýlmak istendiðinde toplama iþi sadece Kur'an'ý ezbere bilenlerin hafýzalarý esas alýnarak yapýlmadý. Savaþa katýlan 13 bin askerden üç bini Kur'an hafýzý idi. Ezberlerinden yararlanmak amacýyla hafýzlar cepheden geri çekildiklerinde yolda uðradýklarý bir baskýnda 700'ü þehid düþmüþ, geriye 2300 hafýz kalmýþtý ki bunlar Medine'ye sað salim varmayý baþarmýþtý. Bunlardan baþka gerek Suyuti'nin (Suyuti, Ýtkan fi Ulumi'l-Kur'an, 1, 124) ve gerekse Suphi es-Salih'in de açýkça belirttiði gibi (Suphi es-Salih, Kur'an Ýlimleri, çev. S. Said Þimþek, ty. Konya, s. 56) güvenilir rivayetlerle tam 23 kiþi Kur'an hafýzý olarak isimleriyle anýlmaktadýr. 23 kiþiyle birlikte 2300 hafýzýn ismini tek tek yazmak takdir olunur ki herhangi bir kaynaðý "kütük defteri"ne çevirir, buna gerek yoktur.
"Kur'an sahabenin hafýzasýnda kalmasýn, yazýlý metin haline getirilsin" düþüncesiyle Hz. Ebubekir (ra) zamanýnda toplanan mushafa alýnacak her ayet için asgari iki þahit ve ayetin yazýlý olmasý þartý aranmýþtýr. Suyuti, Hz. Ebubekir'in Hz. Peygamber'in (sas) evinde Kur'an sahifelerini bulduðunu ve bunlarýn bir iple ciltlenmiþ olduðunu söylediðini yazar. (Suyuti, age, 1, 73) Bu iki olay, baþýndan beri Kur'an'ýn çeþitli nesneler üzerinde yazýlý olduðunu göstermektedir. Toplama esnasýnda iki þahitle gelen her ayet hafýzlarca doðrulanmýþ, bu konuda görüþ ayrýlýðý olmamýþtýr. (Suphi es-Salih, s. 63) Böylece ilk tam nüsha teþekkül etmiþ, önce Hz. Ebubekir'de kalmýþ, sonra Hz. Ömer (ra) ve ondan sonra kýzý Hz. Hafsa'ya (r.anha) intikal etmiþtir. Kaldý ki Hz. Peygamber ve ashap her namazda Kur'an'ý Fatiha'dan sonra okur (zamme-i sure) bu yönde Hz. Peygamber tarafýndan sürekli teþvik yapýlýrdý. (Daha geniþ bilgi için bkz. Hasan Elik, Kur'an'ýn Korunmuþluðu Üzerine, s. 68 vd., Ýst.-2008) Abdullah b. Ömer, Hz. Peygamber'in sahabeler arasýnda sistemli bir hýfzetme kampanyasý yürüttüðünü anlatýr. Veda hutbesinde Hz. Peygamber'in yaklaþýk 120 bin kiþiye hitap ettiði düþünülürse, daha o zaman kaç bin kiþinin Kur'an'ý ezberlediði ve namazda okuduðu kolayca tahmin edilebilir.
H. 25'te Ermenistan fethedilirken Ýslam askerleri arasýnda çýkan tartýþma, "farklý Kur'an"lara deðil; okuyuþ, lehçe ve þive farkýna iþaret eder. Hz. Osman (ra) bu farklýlýktan doðan sakýncalarý bertaraf etmek üzere, yine Zeyd b. Sabit baþkanlýðýnda 12 kiþilik bir heyet teþkil etti. Yine ilke olarak sureler yazýlý olarak toplandý ve hafýzlarca doðrulandý. Tevbe Suresi'nin son iki ayetinin tek kiþinin tanýklýðýyla sadece Huzeyme'de bulunduðu doðrudur. Ancak hafýzlar bunlara itiraz etmediði gibi, yýllar önce bizzat Hz. Peygamber'in Huzeyme'yi iki þahit yerine kabul ettiðini herkes biliyordu. Kaldý ki, Hz. Osman zamanýnda toplanan mushafla daha önce Hz. Ebubekir zamanýnda toplanan ve Hz. Hafsa'da bulunan mushafla-toplamadan sonra alýnýp mukayese edildiðinde, iki nüshanýn tam tamýna birbirlerine uygun olduðu görüldü. (Prof. Muhammed Hamidullah, Kur'an-ý Kerim Tarihi, çev. M. Mutlu, 1965, Ýst, s. 48; Ahmet Cevdet Paþa- A. Muhammed ed Dabba, Kur'an Tarihi ve Kur'an Okumanýn Edepleri, Trc. A. Osman Yüksel, Ýst.-1989, s. 25 vd.)
Bu mukayeseden sonra Hz. Osman, Haf-sa'nýn nüshasýný kendisine iade etti ve Kur'an'ý yedi adet istinsah ederek Maveraünnehir'den Yemen'e kadar belli baþlý Ýslam merkezlerine gönderdi, birisini de kendisinde alýkoydu. (Belazuri, Fütuhu-l Buldan s. 48) Hz. Osman'ýn bu ikinci toplamaya baþlamadan önce Hafsa'nýn nüshasýný aldýðý iddia edilir, doðru deðildir, ikinci toplamanýn sonunda Hafsa'dan nüsha alýnýp mukayeseye gidilmiþtir.
radyobeyan