Zabt By: sumeyye Date: 13 Eylül 2011, 13:44:43
D- Zabt:
Zabt, kelâmý gerektiði gibi (hakkýný vererek) iþitmek, ondan kasdedilen manayý anlamak, sonra, bütün gayretiyle onu ezberlemek, daha sonra da onu edâ edeceði (rivayet edeceði) zamana kadar herhangibir zarar gelmemesi için müzakere ve murakabe ederek muhafaza etmektir.[1054] Zahir ve bâün olarak iki kýsma ayrýlýr. Zahir olaný, metnin sýygasý (lafzý) ve lügat manasýyla zabtýný, bâtýn ise buna ilâveten, fýkhý ve þer'î manasýnýn zabtýný ifade eder.[1055] Bu, en kâmil olanýdýr ve mutlak olarak zabt denildiði zaman, kâmil olan zabt anlaþýlýr. Onun için doðuþtan veya müsamahakâr davranýþý ve umursamaz tavrý yüzünden gafleti çok olan kimsenin haberi hüccet olmaz. Çünkü böyle bir kimsede zabtýn birinci kýsmý yoktur. Bu yüzden, çatýþma halinde, fýkhý ile maruf olmayamn rivayeti, fakih olanýn rivayeti karþýsýnda tercih edilmez.[1056]
Ebu Hanife'nin hadis rivayetinde, yazýdan çok hýfza önem verdiði belirtilmiþtir. Onun için. Kitaptan rivayeti caiz görmez. Yahya b. Main'e, bir adamýn, hadisi, ezberinden deðil de yazýsý ile rivayet ettiði hususu sorulunca þöyle demiþtir:
"Ebu Hanife þöyle diyordu: "Bilinmeden ve ezberlenmeden tahdis edilmez". Yahya b. Main devamla:
"Bize göre, her þekilde tahdis edilir, ister bilsin, ister bilmesin, kitabýndan kendi hattýyla hadis rivayet edebilir" demiþtir. Bunu nakleden Hatib Baðdâdi’ye göre buradaki bilme (ma'rife), hýfzdýr.[1057]
Hatta Ebu Hanife'nin, hadis rivayeti için kitaba güvenildiði hallerde herhangibir taðyir ve tahrif olmamasý için, ezberlemenin çok daha zaruri olduðunu söylediði kaydedilmektedir. Çünkü ezberindeki bir þeyde hata yapan kimse onu terkeder ve tahdis etmez. Ancak kitabýndaki bir yanlýþý atmasý bu kadar kolay deðildir.[1058]
Ebu Yusuf ve Ýmam Muhanýmed'c göre ise, kitaptan rivayetin sýhhat þartlarýndan biri, ravinin semâýnýn sabit olmasý, diðeri de, kitabýnýn saðlam olmasýdýr.[1059][1054] Age., I, 348; Pezdevî. Usul, II. 396;
[1055] Pezdevî. Usul. II. 397; Serahýsî, Usul, I, 348.
[1056] Pezdevî, Usul. II. 397.
[1057] el-Kýfâye. 231.
[1058] Kadý Ýyaz. el-Ýlma, 139.
[1059] Dr. Ýsmail Hakký Ünal, Ýmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayýþý Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý Yayýnlarý: 183-184