Ahmed b. Hanbel By: sumeyye Date: 12 Eylül 2011, 13:53:29
9- Ahmed b. Hanbel (Ö. 241)
Bir fakih olmaktan ziyade, hadisçi olarak bilinen Ahmed b. Hanbel, ehli reyden, özellikle Ebu Hanife ve ashabýndan hadis rivayet edilmeyeceði görüþündedir. Oðlunun bildirdiðine göre o, "ehl-i reyden hadis rivayet olunmaz" demiþtir. [1411]Ahmed b. Hanbel'in, Ebu Hanife ashabý hakkýndaki kanaati adeta bir peþin hüküm halinde gelmiþtir ve bunun deðiþmesi de mümkün görülmemektedir. Zira Ebu Yusuf’un sadûk (çok doðru) bir kimse olduðunu kabul etmekle beraber arkasýndan:
"Ebu Hanife ashabýndan bir þey rivayet etmenin gerekli olmadýðý" hükmünü ilave etmiþtir.[1412] Oðlunun Ýmam Muhammed hakkýndaki bir sorusu üzerine de:
"Ondan bir þey rivayet etmem" dediði kaydedilir.[1413]
Ahmed b. Hanbel, Ebu Hanife'nin talebeleriyle ilgili kanaatini açýkça belirtirken, Ebu Hanife'yi dolaylý olarak tenkid etmiþ ve daha çok baþkalarýnýn onun hakkýndaki cerhlerine yer vermiþtir. Meselâ Abdurrahman b. Mehdî'nin þöyle söylediði ona ulaþmýþtýr:
"Kiþinin ilimde en son yapacaðý þey, Ebu Hanife'nin reyine bakmaktýr ki bu da ilimden acizliktir". [1414]Yine ona ulaþan bir rivayete göre, Hammad b. Seleme þöyle demiþtir:
"Ebu Hanife kendisine gelen sünnetleri ve eserleri reyi ile reddeden bir kimsedir".[1415] Ahmed b. Hanbel'in nakline göre, Sevrî ve Süfyan b. Uyeyne, Ebu Hanife'nin iki kere tevbeye davet edildiðini belirtmiþlerdir.[1416]
Bir içki satýcýsýnýn Ebu Hanife'nin görüþüyle fetva veren kimseden daha hayýrlý olduðunu söyleyen Þerik'in haberi de Kitabu'l-Ilel'de yer alan rivayetlerdendi.[1417]
Bunlarý nakleden Ahmed b. Hanbel'in de dolaylý olarak bu kanaatlarý paylaþtýðým söylemek mümkündür. Çünkü ona göre, Ebu Hanife'nin meclisinde bulunmak bile bir cerh sebebidir. Oðlunun bir sorusuna verdiði cevapta, Þuayb b. Ýshak'ýn, ashab-ý rey ve Ebu Hanife ile birlikte olmaktan baþka bir kusuru olmadýðýný belirtir.[1418][1411] A.Ýbn Hanbel, Kitabul-Ýlel ve Marifeti'r r-Ricâl, I, 272,
[1412] Age., II, 258. Diðer bir rivayete göre Ahmed b. Hanbel Ebu Yusufun hadisle insaflý biri olduðunubelirtirken Ebu Hanife ve Ýmam Muhammed'in hadislere muhalefet ettiklerini ve kötü rey sahibi olduklarýný kaydeder. (Bkz. Tarihu Baðdad II, 179).
[1413] Kitabu'1-Ilel, 11,258.
[1414] Age., 1., 259.
[1415] Age., II, 68,246.
[1416] Age., 11,69,
[1417] Age., II, 189.
[1418] Age., II, 31. Dr. Ýsmail Hakký Ünal, Ýmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayýþý Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý Yayýnlarý: 239-240