Ýslami Hükümlerin Esas ve Hikmetleri
Pages: 1
Maslahata Uygun Olan Tasarruflar By: seymanur K Date: 17 Aðustos 2011, 13:30:33
Her Îki Taraf Ýçin Akdin Baðlayýct Olmamasý Maslahata Uygun Olan Tasarruflar


Þirket, vekalet, cuale, vasiyet, mudarebe, ariyet ve vedia akitleri böyledir. Þimdi bunlarý tek tek inceleyelim:

Vekalet Akdi: Vekalet akdi vekil açýsýndan baðlayýcý olsaydý, insanlar bu akdin baðlayýcýlýðýndan korkarak vekil olmaktan kaçýnýrlar, bu iyiliðin se­vaplarý onlar açýsýndan ortadan kalkardý. Müvekkil açýsýndan baðlayýcý olsa bu defa da o zarar görürdü, çünkü müvekkil vekil kýldýðý konuda, yeme, iç­me, giyme, azat etme, oturma, vakfetme ve bunun dýþýnda ölüme baðlý diðer iyilik çeþitleri gibi baþka açýlardan yararlanma ihtiyacý duyabilir.

Þirket Akdi: Þirket akdi de bir tür vekalettir. Çünkü ortaklardan biri di­ðerini vekil kýldýðýnda akdin baðlayýcý olmamasýnýn gerekçesi vekalet konu­sunda zikrettiðimiz gibidir. Vekil kýlma ortaklarýn ikisinden de gerçekleþirse, bunu baðlayýcý kabul edersek her birinin yukarýda belirttiðimiz maksatla­rý ortadan kalkar.

Cuale Akdi: Bu akit baðlayýcý olsa vekalet konusunda belirttiðimiz zarar­lar burada da söz konusu olur.

Vasiyet Akdi: Bu akit baðlayýcý olsa insanlar vasiyetlerden kaçýnýrdý.

Mudarebe Akdi: Bu akdin maslahatý, baðlayýcý olmamasýdýr. Çünkü akit sürekli bir biçimde baðlayýcý olsa her iki taraf açýsýndan da büyük zarar söz ko­nusu olur. Vekalet konusunda belirttiðimiz üzere taraflarýn amaçladýðý þeyler ortadan kalkar. Belirli bir süreye kadar baðlayýcý olsa bu süre içerisinde kâr söz konusu olmayabilir, dolayýsýyla da akdin amacý gerçekleþmemiþ olur.

Eðer "Kârýn çoðunlukla meydana gelebileceði bir süreye kadar bu akit baðlayýcý olsa ya" denirse deriz ki: Bu kâr ile ilgili olarak itimat edilebilecek bir ölçü / ilke yoktur.

Ariyet Akdi: Ariyet akdi baðlayýcý olsa insanlar bundan uzak durur. Çün­kü ariyet veren yukarýda belirttiðimiz gerekçelerle malýna ihtiyaç duyabilir, ariyet alan da ariyet verenin minnetinden kurtulmak için bundan uzak du­rabilir.

Vedia Akdi: Bu akit baðlayýcý olsa hem ariyet veren hem de alan zarar gö­rür, emanet býrakýlan kiþiler emanetleri kabul etmekten kaçýnýrdý.

imam Þafiî'den müsabaka ve mücadele[31] konusunda farklý görüþler riva­yet edilmiþtir. Bir görüþe göre bunlarý kira akdi gibi kabul etmiþ, diðer görü­þünde de cuale gibi kabul etmiþtir.


[31] Müsabaka ve mücadele: Bir yarýþý önce bitirene veya güreþ gibi bir oyunu kazanana belli bir ödü­lün vaad edilmesidir

radyobeyan