Soru Sormak By: seymanur K Date: 16 Aðustos 2011, 11:02:04
Soru Sormak- Bir Þey Ýstemek
Soru, sorulan þeyin þerefine göre þerefli olur. Buna göre Allah'ý ve sýfatlarýný sormak bütün sorulardan daha üstündür. Çünkü bu soru, O'nun zatýný ve sýfatlarýný bilmeye vesiledir. Nitekim Yüce Allah þöyle buyurmuþtur: "O'nu bir bilene sor”[16]
Bundan sonra Yüce Allah'ýn hükümlerinden zaruret ve ihtiyacýn gerektirdiði þeyleri sormak, sonra da ihtiyaç veya zaruret duyulmasý beklenen hükümleri sormak gelir. Mükellefin karþýlaþtýðý bilinmeyen söz ve fiilleri sormak da böyledir. Sonra kiþinin azmettiði þeyin maslahatlarýnýn bilgisini sormasý gelir. Eðer maslahat öne alýnmasý gereken bir maslahatsa kiþi bunu öne alýr, arkaya býrakýlmasý gereken maslahatlardan ise arkaya býrakýr. Öne alýnmasý gereken mi yoksa sonraya býrakýlmasý gereken maslahatlardan mý olduðunu bilmese öne alma veya geri býrakma konusunda hangisinin daha öncelikli olduðunu bilmedikçe maslahatý iþlemez.
Bir þeyi sormak ve istemek konusuna gelince; istenen þey haramsa onu sormak haram, mekruhsa onu sormak mekruh, vacipse sormak vacip, mendup ise sormak da menduptur.
Mubahý talep etmeye gelince; eðer istenilen kiþi ne onu yerine getirmek ne de reddetmekten bir eziyet duymuyorsa bunu sormakta bir sakýnca yoktur. Örneðin yolu ve yol arkadaþýnýn ismini sormak böyledir. Bir þey istenilen kiþi o þeyi vermekte eziyet duyuyor, reddetmekten de utanýyorsa, isteyen kiþi ondan istemeksizin elde etme imkanýna sahipse sormasý mekruh olur. Çünkü istenilen kiþi reddetmekten utanmakta, utanmadan dolayý eziyet duymakta, vermediðinde ya cimriliði ya da ihtiyacý olmasý sebebiyle haya etmektedir.
Kiþi ihtiyacý olan þeyi baþkasýndan istemeksizin elde edemiyorsa onu istemesinde bir sakýnca yoktur. Nitekim Hz. Musa ve Hz. Hýzýr (Allah'ýn selamý o ikisinin üzerine olsun) cimri köy halkýndan kendilerini misafir etmelerini istemiþler, köy halký ise onlarý misafir etmemiþtir.
Þu söylenebilir: Hz. Peygamber (s.a.v.) Kabîsa hadisinde þöyle buyurmuþtur: "Ýstemek ancak þu üç kiþi için helal olur: Bir borç yükü altýna giren kiþi[17], bunu ödeyinceye kadar isteyebilir, sonra isteyemez. Baþýna bir felaket gelip de malý helak olan kiþi, geçinecek bir mal edininceye kadar (veya orta derecede geçimlik elde edene kadar) isteyebilir. Kendisine fakirlik isabet eden bir kiþi ki kavminden aklý baþýnda üç kiþi "buna bir fakirlik isabet etti" derse geçinecek bir mal edininceye kadar (veya orta derecede geçimlik elde edene kadar) isteyebilir. Ey Kabîsa! Bunun dýþýnda bir þey istemek haramdýr, onu yiyen haram yemiþ olur".[18] Hz. Peygamber (s.a.v.) bu üç-þey dýþýnda istemeyi haram yemek kabul etmiþtir.
Bu konuda deriz ki: Bu hadis, zekat almaya layýk olmayan birinin zekat istemesi anlamýna yorulur. Bu haram kýlýnan istemedir. Bunun dýþýnda pek çok kiþi Hz. Peygamber'den (s.a.v.), sahabe ve tabiinden bir þeyler istemiþ, ne Hz. Peygamber ne de sahabe ve tabiinden bir kimse bunu çirkin görmemiþtir. Buna þu þekilde karþýlýk verilebilir: Bunlar muayyen hallerde meydana gelen vakalardýr. Hz. Peygamber, sahabe ve tabiun belki de isteyen kiþinin içinde bulunduðu kötü durumu ve hal karinelerini gördüklerinden istemelerini caiz görmüþlerdir. Bedenlerinin saðlam olmasý sebebiyle çalýþýp kazanma gücüne sahip olduklarýný gördükleri halde yine de istemelerine ses çýkarmasalardý o zaman belki yukarýdaki yorum yapýlabilirdi.
Bazen çok cömert birinden onun muhtaç olduðu bir þey istenebilir, kiþi hem onu vermemekten hem de vermekten dolayý eziyet duyar. Cömert ve þahsiyet sahibi insanlar bunu bilir. Allah'ýn tehdidi ve inkarý söz konusu olduðu halde kendisini istemeye alýþtýran kiþi nasýl kurtuluþa erebilir?
Kiþinin ihtiyacý dýþýnda fazla olarak bir þey istemesi de mekruh olan istemelerdendir.
Þer'î bir maslahat olmaksýzýn insanlarýn gizliliklerini sormak da "Birbirinizin gizli hallerini araþtýrmayýn"[19] ayetinin kapsamýna dahildir. Hatta þahsiyet sahibi insanlarýn çoðu, hiçbir zararý olmadýðý halde yol sormaktan bile sýkýlýrlar.[16] Furkan, 59
[17] Burada kastedilen; bir kimsenin baþkasýna ait diyet bedeli veya savaþ çýkmasýný engelleyecek bir bedelin ödenmesi þeklinde kiþinin kendisine ait olmayan fakat toplumsal sebeplerle üstlendiði borçlardýr.
[18] Müslim, zekât, 2, 722
[19] Hucurat, 12
Ynt: Soru Sormak By: HALACAHAN Date: 10 Nisan 2017, 13:59:46
Selamun aleykum insaalalh hayýr konuþan hayýrla susan hayýrlý kullarindan oluruz Mevlam yardimcimiz olsun
Ynt: Soru Sormak By: Sevgi. Date: 10 Nisan 2017, 15:05:47
Aleyna Ve Aleykümüsselăm. Mevlam bizleri herþeyi Rýzasýna uygun yapabilen kullarýndan olabilmeyi nasip etsin inþaAllah. Amin ecmain.
Paylaþým için Allah Razý olsun.