Leyse Bi Umde By: sidretül münteha Date: 28 Haziran 2011, 15:18:08
Leyse Bi-Umde:
Bk. Leyse bi'l-Metin.
Leyse Bi-Zâke:
Leyse bi-zâke'l kavî ile aynýdýr, ikisi de “o ravi aradýðýn gibi (kuvvetli) deðil” demektir.
Her iki lafýz, el-Irâki'nin cerhin birinci mertebedeki en hafifine delâlet eden lafýzlara eklediklerindendir. Kaide olarak cerhin ilk mertebesinde yer alan lafýzlardan biriyle cerhedilen ravinin hadisleri itibar için yazýlýr. Buna göre hakkýnda leyse bi-zâke (veya Leyse bi -zâlik; yahut Leyse bi-zâke'l-kavî) denilerek cerh hükmü verilmiþ olan ravinin hadisleri büsbütün reddedilmez. Ý'tibar için yazýlýr.
Leyse Bi-Zâke'l-Kavî:
Bk. Leyse bi-zâk.
Leyse Bi-Zalik:
Bk. Leyse bi-zâk.
Leyse Bihî Be'sun:
Bk. La be'se bihî.
Leyse Bi'l-Metîn:
“Saðlam biri deðil” demektir. Cerh lafýzlarýndan olup cerhin birinci mertebesine delâlet eden lafýzlara el-Iraki'nin ekledikleri arasýnda yer alýr.
Kaide olarak hakkýnda birinci mertebede yer alan lafýzlardan biriyle cerh hükmü verilmiþ bulunan ravi terkedilmez. Hadisleri i'tibar için yazýlýr. Bu itibarla Leyse bi'l-Metîn ve yaný derecede olan öteki lafýzlarla cerhedilen râvinin hadisi metruk sayýlmaz.
Leyse bî-huccetin (saðlam deðil), Leyse bi-umdetin (kuvvetli deðil), Leyse bi-merdiyyin (razý olunan biri deðil) Li'dda'fi mâ huve (zayýflýktan hali deðil) lafýzlarý da cerhin ayný mertebesine delâlet eden Ýrâkî tarafýndan eklenmiþ lafýzlardýr. Dereceleri yaný bu lafýzladan biri ile cerhedilen râvi hakkýndaki hüküm de aynýdýr.
Leyse Bi's-Sika:
Rical kaynaklarýnda Leyse bi-Sikatin þeklinde de rastlanýr. Her ikisi de (sika deðil) manasýna gelir ve cerhin beþinci derecesine delalet eden lafýzlardandýr. Hakkýnda ister ma'rife olarak leyse bi-sikatin densin, ister nekire olarak leyse bi-sika densin her hangi bir ravi hakkýnda bu cerh hükmü verilmiþse artýk o ravinin hadisleri ne yazýlýr ne i'tibar için göz önünde tutulur, ne de istiþhada yararlý addedilir.
Leyse Lehu Aslun:
Bk. Lâ Asle lehu.
Leyyinu'l-Hadîs:
Bk. Leyyinun.
Leyyinun:
Leyyinu'l-hadîs lafzý ile aynýdýr. Ýkisi de “hadisde gevþektir” manasýna cerh lafýzlarýndandýr. Cerhin birinci mertebesine ve en hafifine delâlet eder.
Rivayete göre Hamza b. Yusuf es-Sehmî, meþhur alim ed-Darekutnî'ye
“Falan ravi leyyindir dediðin zaman neyi kasdediyorsun?” diye sorduðunda o,
“Bir kimse hakkýnda Leyyinu'l-hadîs diyecek olursan onun adaletten düþürmeyecek bir kusurla mecruh olduðunu ifade etmek isterim” demiþtir. 610Buna göre Leyyin, adalet vasfýný kaybettirmeyen bir kusuru görülen ravinin cerhinde kullanýlan bir cerh lafzý olmaktadýr. Bu ve benzeri cerhin en hafifine delalet eden lafýzlarla cerhedilen ravinin hadisleri terkedilmez. Ý'tibar için yazýlýr.
Þu da var. Cerh ve ta'dil âlimlerinin, sadece Leyyin cerh lafzý ile Leyyinu'l-Hadis lafzýný kullanmalarýnda birlik yoktur. Bir kýsým leyyin lafzý ile dini emirlerde gevþekliði, leyyinul-hadis derken de rivayette gevþek davranmayý rivayet kaidelerine önem vermemeyi kasdederler. Rivayette gevþek davranmayý dinî konulara rivayette kusur ederek gevþek davranmanýn sonucu olarak kabul eden, dolayýsýyla ikisini birbirinden ayýrmayanlar da vardýr.
Gerek dinî emirlerde gerekse rivayette gevþekliði görülen ravi için ayrýca fihi lînun cerh lafzý da kullanýlýr.