Lika By: sidretül münteha Date: 28 Haziran 2011, 15:17:24
Lika:
Mülakat da denir. Her ikisi de sözlükte bir kimsenin diðer birine kavuþmasý manasýna gelir.
Hadis Usulü ilminde lika veya öteki tabiriyle mülakat, ravi ile hadis rivayet ettiði þeyhinin görüþmesi, bir mecliste bir araya gelmeleri manasýna kullanýlýr.
Bir ravinin isnadýnda “falan þeyhden” diyerek hadis nakletmesi halinde o hadisi ismini söylediði þeyhten bizzat iþiterek rivayet etmesi kadar iþitmediði halde rivayet etme ihtimali de vardýr. Bu durumda ravinin ismini söylediði þeyhe mülaki olup olmadýðýnýn, mülaki olmuþsa hadis rivayet edip etmediðinin bilinmesi büyük önem kazanýr; zira isnadýnda þeyhden rivayeti ifade eden lafýzlar kullandýðý halde gerçekte ondan rivayeti olmayan raviler görülmüþtür. Eðer rivayette bulunduðu kimse ile görüþtüðü ve ondan hadis aldýðý bilinirse, ravi yalancý ve tedlis yapan bir kimse olmadýðý sürece hadisin isnadý tam kabul edilir. Yoksa ravinin görüþmediði þeyhden yaptýðý rivayet yerine göre irsale veya tedlîse; hatta inkitâa hamledilir.
Öte yandan lika, Buhari'nin sahihe aldýðý hadislerin isnadýnda göz önünde tuttuðu önemli þartýdýr. Bir baþka deyiþle Buhari sahihine aldýðý hadisler; râvileri arasýnda mülakat olan hadislerden seçmiþtir. Oysa Müslim ilka þartýný biraz daha hafif tutmuþ ve aksini gösteren sahih bir haber olmadýkça þeyh ile talibin ayný asýrda yaþamýþ olmalarýnýn lika hamledileceðini ileri sürmüþtür.
Þeyhi ile bir araya gelip ondan hadis rivayet ettiði bilinen râvi o þeyhten rivayetlerinin isnadýnda umumiyetle likaa delalet eden Semi'tu ve haddesenâ gibi cezm sigalarý kullanýrsa da þeyhle bir araya geldiði ve ondan iþitmek yoluyla hadis aldýðý bilinmeyen ravi isnadýnda likaa delâlet eden lafýzlar kullanamaz. Onun yerine kale, an gibi lika ihtimaline de delâlet eden lafýzlar kullanýr. Þeyhine mülaki olmadýðý halde isnadýnda mülakata delalet eden cezm sigalarý kullanan ravinin yalancý olduðuna veya tedlis yaptýðýna hükmedilir.