Mudal By: sidretül münteha Date: 27 Haziran 2011, 15:31:37
Mu'dal:
Bir iþin karýþýk, müþkül, çetin ve zor olmasý manasýna i'dalden ismi mef’ul olan mu'dal, hadis terimi olarak senedinden sahabîye varýncaya kadar iki veya daha fazla ravinin birbiri ardýnca düþtüðü hadise denir.
el-Hâkimu'n-Nîsâbûri'nin naklettiði bir habere göre Ali Ýbnu'l-Medînî ve daha sonraki bazý hadis imamlarý mu'dali, mürselden ayn olarak hadisi, ravisini atlayarak irsal eden ravi ile Hz. Peygamber (s.a.s) arasýnda birden fazla ravinin olmasý þeklinde anlamýþlardýr. 758Bu demektir ki isnadýnda hadisi irsal eden ravi ile Hz. Peygamber arasýnda iki ravisi düþen hadis mu'daldir. Ne var ki el-Hâkim düþen ravilerin peþpeþe olmasý kaydýna dair herhangi bir açýklama yapmýþ deðildir.
Ýbnu's- Salâh mu'dali munkatý'nýn özel bir çeþidi olarak görür. Ona göre her mu'dal munkatý ise de her munkatý mu'dal deðildir. Bir kýsým muhaddisler mu'dale mürsel demiþlerse de öyle deðildir. Mürsel baþka, munkatý baþka, mu'dal yine baþkadýr ve isnadýndan iki veya daha fazla ravinin düþtüðü hadistir.759
Ýbnu's-Salâh'ýn bu tarifinde esas olarak mu'dalin isnadýndan ravi düþmesi yönünden munkatýya benzediði noktasý üzerinde durulmuþtur, isnadýndan ravi düþmesi hem munkatý, hem de mu'dalin ortak tarafýdýr. Fakat aralarýndaki umum-Husus iliþkisinin de gösterdiði gibi, mu'daldeki ravi düþmesi farklýdýr. Ýþte bu farka iþaret eden Hadis Usulü alimleri sonuç olarak mu'dali Ýsnadýnda peþpeþe iki ravisi düþen hadis olarak tarif etmiþlerdir. Nitekim, el-Iraki, Ýbnu's-Salâh'ýn mu'dali “isnadýndan iki veya daha fazla ravisi düþen hadis” olarak tarif ettiðini söylemiþ, ravi düþmesinin bir yerde mi yoksa iki yerde mi olduðuna iþaret etmediðini kaydetmiþtir. Ona göre Ýbnu's-Salâh'ýn bu tarifindeki iki veya fazla ravi düþmesi olsa olsa bir yerde olabilir. Bir yerde bir ravi düþmesi olur, daha sonra bir baþka yerde bir baþka ravi düþerse buna mu'dal deðil, munkatý denir. 760
Yine Ýbnu's-Salâh'a göre tâbi'ut-tâbi'înin Kale Resulullah '(s.a.s); Tâbiu't-Tabi'î'den sonraki nesilden bir ravinin an Resulillah (s.a.s) diyerek naklettiði hadis de mu'daldir. Bununla birlikte Ebu'n-Nasr es-Siczî ravinin belaðani lafzýyla rivayet ettiði hadisi de mu'dal addetmiþtir. Anlaþýldýðýna göre bazý muhaddisler hadisin isnadýndan ravi düþmesini sýhhatine engel gördükleri gibi bir kaç ravi düþmesini de hoþ karþýlamamýþlardýr.
Þu hale göre isnadýndan birbiri ardýnca iki veya daha fazla ravi düþen hadis mu'dal'dir. Meselâ;
“... Kýyamet günü adama “dünyada iken þunu þunu iþledin” denir. Adam “hayýr yapmadým” der demez aðzý mühürleniverir” 761Sözü mu'daldir; zira önce sözün Hz. Peygambere ait olduðu belli deðildir. Kaldý ki eþ-Þa'bî'nin hadisi rivayet etmiþ olduðu þahabý Enes b. Mâlik de isnadýndan düþmüþtür.
Þu rivayet de mu'dal hadise bir baþka misaldir:
“... Amr b. Þuayb'dan rivayet edildiðine göre demiþtir ki:
“Uhut Savaþýnda bir köle Hz. Peygamber (s.a.s)'in maiyetinde savaþtý. Hz. Peygamber ona,
“Efendin savaþa girmene izin verdi mi?” diye sordu. Köle:
“Hayýr vermedi” dedi. Hz. Peygamber
“Eðer öldürülseydin (efendinin izni olmadýðý halde savaþa girdiðin için) muhakkak Cehennem'e giderdin” dedi. Bunun üzerine kölenin efendisi þunlarý söyledi:
“Onu azad ediyorum yâ Resulallah O, artýk hürdür” O zaman Peygamberimiz (s.a.s)
“Þimdi oldu, dedi; artýk savaþa (devam ede)bilirsin.” 762
Bu hadisi Amr b. Þu'ayb isnadýnda tabiî ve þahabý olmak üzere iki raviyi birbiri ardýnca atlamak suretiyle rivayet etmiþtir. Þu hale göre mu'daldir.
Mu'dal hadisler zayýf kabul edilirler. Ancak isnadýnda birbiri ardýnca iki ravi düþmesi olduðundan mu'dal, munkatý'dan daha zayýf addedilir.
Ýsnadýnda peþpeþe iki ravi atlayarak mu'dal olarak hadis rivayet etmeye i'dal adý verilir.