Muhtelit By: sidretül münteha Date: 26 Haziran 2011, 16:41:31
Muhtelit:
Sözlükte karýþtýrmak manasýna gelen “halata” kök fiilinden iftial babýnda alýnmýþ ismi fail olup karýþýk demektir.
Hadis ýstýlahý olarak kendisine yaþlýlýk, hastalýk gibi sebeplerle ihtilat vaki olan raviye denir. Pek çok sika ravi ömürlerinin sonuna doðru daha çok yaþlýlýk yüzünden hafýza kuvvetinin zayýflamasý veya aklýný oynatmak ya da hastalýk yüzünden muhtelit durumuna düþmüþlerdir. (Bk. Ýhtilat). Hadislerini kitaplarýnýn yüzünden okuyarak rivayet edenler, sonradan kitaplarý yanar veya su baskýnýna uðrar yahut çalýnýr, ya da koybolursa muhtelit hükmüne girerler.
Sözgeliþi meþhur muhaddislerden Abdurrezzak b. Hemmam'a ömrünün sonlarýna doðru yaþlýlýktan ihtilat arýz olmuþtur. Süheyl b. Ebî Salih kardeþinin vefatý üzerine üzüntüden, Abdurrahman b. Abdullah el-Mes'ud'î yeðeninin vefatý ve kölesinin parasýný çalýp kaçmasý üzerine kederinden ihtilat vaki olmasýyle muhtelit olmuþlardýr. Ýbn Lehia ise kitaplarýnýn yanmasýyla muhtelit durumuna düþmüþtür.
Muhtelit raviler hadiscilerce bilinirler. Rivayetleri sû'u'l-hýfz (kötü ezberleme) yüzünden makbul addedilmez. Bunda alimlerin ittifaký vardýr. Ancak kendisine ihtilat arýz olmadan önce sika olan muhtelitden rivayet edilen hadis, ihtilattan önce rivayet edildiði bilindiði takdirde makbul sayýlýr. Ýhtilattan sonra rivayet edilen hadislerinin merdud olduðundan ittifak vardýr. Ýhtilattan önce mi sonra mý rivayet edildiði bilinmeyenler hakkýnda ise tevakkuf edilir, hüküm verilmez. Bu böyle olduðu gibi muhtelit olup olmadýðý üzerinde tereddüt ve ihtilaf hasýl olan muhtelitin hadisi hakkýnda da hüküm verilmez.