Mukabele By: sidretül münteha Date: 26 Haziran 2011, 16:40:52
Mukabele:
Sözlükte bir þeyi bir þeyle karþýlaþtýrmak manasýna mufâ'ale babýndan masdar olan mukabele, hadis usulünde þeyhten yazýlan hadisleri ihtiva eden nüshayý semaa esas teþkil eden nüsha ve þeyhin nüshasý ile karþýlaþtýrmaya denir. Bu karþýlaþtýrmanýn hadisleri yazarken hata yapýlmýþsa düzeltmek ve sonunda tali nüshanýn saðlamlýðýný saðlamak maksadýyle yapýldýðýný izaha ihtiyaç yoktur.
Ýbnu's-Salâh âdâbu't-tâlib arasýnda mukabeleyi önemli bir hususu olarak þöyle zikreder:
“Talibe düþen (bir diðer husus da) hadislerini yazdýðý kendisine ait kitabý semama asýl olan nüsha ile icazet aldýðý takdirde þeyhinin rivayette bulunduðu nüshasýyle karþýlaþtýrmaktýr.” 831 Buradan anlaþýldýðýna göre mukabele, hadis talebesinin, þeyhinden rivayet ettiði hadisleri yazarak meydana getirdiði kendi nüshasýný rivayetine esas olan nüsha ile karþýlaþtýrmaktan ibarettir. Haliyle mukabeleye esas teþkil eden nüsha, þeyhin asýl nüshasý olduðu gibi þeyhten semanýn esasýný oluþturan bir baþka nüsha da olabilir.
Mukabelede karþýlaþtýrýlan nüshanýn yazýlýþ þekli mühim deðildir. Mühim olan Þeyhten yazýlan hadislerin þeyhin asýl nüshasiyla karþýlaþtýrýlmasýdýr. Þeyh kitapta yazýlý hadislerin rivayeti için icazet vermiþ bile olsa, mukabele etmeden rivayetleri caiz olmaz.
Bazý usul kaynaklarýnda mukabeleye muâraza denildiði dikkati çekmektedir. Gerek fazla kullanýlan þekliyle mukabele denilsin, gerekse mu'araza, talibin kendi yazdýklarýný þeyhin kitabý ile karþýlaþtýrmasý varsa hatalarýný düzeltmesi þeklinde yapýldýðý gibi arz yani kendisi veya bir baþkasý tarafýndan þeyhe okunmasý þeklinde de yapýlabilir. Þeyhin kitabý bir baþkasý tarafýndan þeyhe okunurken talibin kendi nüshasýný takip ederek mukabelenin yapýlmasý da mümkündür.
Hadis talibinin nüshasýný þeyhin nüshasý ile bizzat kendisinin mukabele etmesi þart deðildir. Bunun gibi talibin nüshasýný þeyhin asýl nüshasýyle karþýlaþtýrmasý da þart deðildir. Þeyhin asýl nüshasý yerine onunla mukabele edilmiþ güvenilir birine ait nüsha ile mukabele de yeterlidir.