Munker By: sidretül münteha Date: 26 Haziran 2011, 16:35:53
Munker:
“Bilinmeyen, inkâr edilen, hoþ karþýlanmayan” gibi anlamlara gelen munker ifal babýndan masdardýr.
Hadis ýstýlahýnda munker, ravinin muhalefetinden doðan bir zayýf hadis çeþididir. Çeþitli þekillerde tarif edilmiþtir. Bazý muhaddislere göre þazla aynýdýr.
Üçüncü hicri asýr muhaddislerinden Ebu Bekr Ahmed b. Hârûn el-Berdîcî ye göre munker, metni yegane ravisinden baþka tarikdan bilinmeyen ferd hadistir. 849Bu tarif Ebu Ya'la'l-Halîli'nin tarif ettiði þazla aynýdýr. Ýbnu's-Salâh da þaz ile munkeri müteradif kabul ederek el-Berdîcî'ye uyar. Þu da var ki o, þaz manasýna münkeri iki kýsma ayýrýr. Bunlardan birincisi sikanýn rivayetine muhalif ferddir. Misali de Ýmam Malik'in ez-Zuhri, Ali b. Huseyn, Ömer b. Osman, Usâme b. Zeyd, Hz. Peygamber isnadiyle rivayet ettiði “Müslim kâfire, kâfir müslim'e mirasçý olamaz” hadisidir. 850Ýmam Mâlik bu rivayetinin isnadýnda Ömer b. Osman ismiyle diðer sika ravilere muhalefet etmiþtir. Halbuki Müslim'in dediðine bakýlýrsa hadisi ez-Zuhri'den rivayet eden bütün raviler isnadlarýnda bu þahsý Amr b. Osman olarak zikretmiþlerdir. Hatta Malik, sanki diðer ravilerin bu isnadda kendisine muhalif olduklanný biliyormuþ gibi eliyle Ömer b. Osman'ýn evine iþaret edermiþ. Aslýnda Amr da Ömer de Hz. Osman'ýn oðullarýdýr. Ancak bu hadis Amr'dan rivayet edilmiþtir. Müslim ve diðer bazý hadis alimleri Ýmam Malik'in bu muhalefetinde vehmine hükmetmiþlerdir.
el-Irakî, Ýbnu's-Salâh'in bu misaline itiraz ederek þunlarý söylemiþtir:
“Müslim'in Kitabu't-Temyizde zikrettiðine göre bu hadisi ez-Zuhri'den rivayet eden ravilerin hepsi isnadýnda Amr b. Osman demiþlerdir. Ýbnu's-Salâh buna göre Malik'in bu hadisinin münker olduðuna hükmetmiþtir. Oysa ben o hadise münker ismi veren bir tek kiþi bilmiyorum. Kaldý ki onun isnadýnda bulunan Amr ismini Umer demede münferid kalmasý, metninin münker olmasýný gerektirmez. O metni her iki hale göre de salihtir; zira Ömer de Amr da sikadýrlar. Þu da var ki musannif (Ýbnu's-Salah), bu iþaret ettiðim hususu kendisi zikrederek isnadýnda vaki olan illetin metne zarar vermeyeceðine, sika bir ravi olan Yala b. Ubeyd'in Suryanu's-Sevrî, Amr b. Dinar, Ýbn Umer isnadiyle Hz. Peygamber (s.a.s)'den rivayet ettiði ... “alýcý ile satýcý (alýþveriþin yapýldýðý meclisten ayrýlmadýklarý sürece) muhayyerdirler” hadisini misal vermiþtir. Daha sonra da þunlarý söylemiþtir: “Bu, adil kiþilerin adil kiþilerden rivayet ettikleri muttasýl isnaddýr. Ne var ki mu'alleldir ve sahih deðildir. Ýsnadý sahih olmasa da metni her hale göre sahihtir. Þu halde bir sika ravi yerine diðerini zikretmek suretiyle vehme düþmek hadis metnini sahih olmaktan çýkarmaz.” 851
Ýbnu's-Salâh’a göre þazla ayný olan munkerin ikinci kýsmý, ravisi sika ve mutkin olmayan ferd hadistir. Misalini de Ebu Zukeyr Yahya b. Muhammed b. Kays'ýn Hiþâm b. Urve, Babasý Urve Ýbnu'z-Zubeyr, Hz. A'iþe isnadýyla Hz. Peygamber (s.a.s)'den rivayet ettiði þu hadistir:
“Yetiþmemiþ hurmayý olgun hurma ile birlikte yiyiniz; Çünkü Þeytan, hurmanýn böyle yendiðini görünce gazaba gelir ve þöyle der: Ademoðlu eskisi ile birlikte yenisini yiyecek kadar yaþadý” 852Ebu Zukeyr, salih bir ravi olsa da bu hadisi rivayette tek kalmýþtýr. Müslim, Sahihinde hadisine mutâbi olarak yer vermiþtir. Ancak tek baþýna rivayetine itibar edilecek derecede bir ravi deðildir.853
Þu halde Ýbnu's-Salâh'a göre þâz ile munker arasýnda hiçbir fark yoktur. Munker, þaz gibi merdud ve gayri merdud olmak üzere iki kýsýmdýr. Merdud, münker, ravinin, kendisinden hýfz ve itkan yönünden daha üstün olan ravilere muhalif olarak rivayet ettiði munker, merdud olmayan munker ise herhangi bir muhalefet söz konusu olmaksýzýn sika olan ravinin münferid olarak rivayet ettiði hadisdir.
Ýbn Haceri'l-Askalânî ravinin kendisinden üstün ravilere muhalif olarak rivayet ettiði hadisleri ikiye ayýrarak sikanýn hadisine þâz demiþ, eðer muhalefet eden ravi zayýf ise rivayetine munker adýný vermiþtir. Ona göre gerek þâz olsun gerek munker ikisi de muhalefetten doðar. Buna göre Ýbn Hacer munkerde muhalefeti esas tutmuþ, ravinin tereddüdünü göz önüne almamýþtýr. Hatta “bu farký gözetmeyenler gaflet etmiþlerdir” demiþtir. Öyle olunca þâz ile munker arasýnda bir yönden umum husus iliþkisi vardýr. Her ikisi de sikanýn rivayetine muhalif olduklarý halde þâz sika veya hiç olmazsa sadýk olan raviden, münker ise zayýftan rivayet edilendir. 854
Þu hadis de munkere misaldir. Sünen sahipleri Ebu Davud, Tirmizî, Nese'i ve Ýbn Mace Hemmam b. Yahya tankýndan Ýbn Cureyc-ez Zuhri, Enes b. Mâlik isnadýyla þu hadisi rivayet etmiþlerdir:
“...Hz. Peygamber (s.a.s) helaya girdiklerinde yüzüklerini çýkarýrlardý.”855 Ebu Davud bu hadisi naklettikten sonra þöyle der: Bu hadis münkerdir. Maruf olaný Ýbn Cureyc, Ziyad b. Sa'd-ez Zuhri, Enes isnadý ile gelen
“...Hz. Peygamber (s.a.s) gümüþten bir yüzük edindiler” lafzý iledir. Vehm, Hemmam'dan gelmiþtir. Hemmam'dan baþka bunu öbür türlü rivayet edeni yoktur. 856
Munker hadisler hüküm bakýmýndan zayýftýr. Onunla deðil karþýtý olan ma'rufla amel edilir.