Musahhaf By: sidretül münteha Date: 26 Haziran 2011, 16:29:47
Musahhaf:
Tef’il vezninde sahifede hata etmek, yani yazýlý bir kaðýttaki kelime veya sözleri yanlýþlýkla deðiþtirme manasýna gelen tashifden ismi mef’uldür ve deðiþtirilmiþ nesne demektir. Hadis terimi olarak muharref gibi isnad veya metninde bir kelimesinin deðiþmesiyle rivayet edilen hadise denir.
Muharref maddesinde de bahis konusu edildiði gibi hadislerin gerek isnadlarýnda gerekse metinlerinde deðiþme iki türlü olur. Bunlardan birincisi bir kelimeyi meydana getiren harflerde nokta deðiþikliðidir. Ýkincisi ise kelimelerde harf ve yazý deðiþikliði þeklinde olur. Ýlkine yukarýda açýklandýðý gibi tashîf; ikincisine tahrif adý verilir. (Bk. tashif, tahrif). Musahhaf, söz gelimi “haber” kelimesini “hayýr” okumak gibi kelimeyi teþkil eden harflerde nokta deðiþikliði ile rivayet edilen hadise denir. Sadece nokta hatasýnda meydana geldiði için muharrefden ayrý mütalaa edilmek gerekir.
Tahrif gibi tashif de hadisin senedinde veya metninde meydana gelebilir. Buna göre musahhaf tashifin senedi olþuturan isimlerde ya da metinde meydana geliþine göre isnadý veya metni yönünden musahhaf olarak iki kýsýmda mütalaa edilebilir. Senedindeki tashife misali Yahya b. Ma'in'in Müslim tarafýndan rivayet edilen bir hadisin “Ýbn Murâcim” ismindeki ravisinin adýný “cim” harfinin noktasýný “ra” ya koyarak “Ýbn Muzâhim” þeklinde getiriþi gösterilebilir.
Tanýnmýþ bir muhaddis olan Þu'be, “Hz. Peygamber (s.a.s) dübbâ ve müzeffet denilen kaplarda üretilen þaraplarý içmekten men etti.” Hadisinin isnadýndaki Halid b. Alkame’nin ismini yanlýþ okumasý sonucu Mâlik b. Urfuta þekline getiriþi de Ahmed b. Hanbel'e göre tashiftir.866 Dolayýsýyle Þubenin isnadýnda tashif yaparak rivayet ettiði hadis musahhaf olmuþtur.
“Ebu Sufyan'dan rivayet edildiðine göre Hz. Peygamber (s.a.s) hutbeleri þiir okur gibi kelimelerini, harfleri çatlatarak okuyanlara lanet etti.” 867
Ed-Dârekutni'ye göre muhaddis Veki hadisdeki “el-Hutab” kelimesini noktasýz have deðiþik hareke ile okumuþtur. Ýbnu's-Salâh buna dair bir de fýkra nakleder. Hadisdeki tashifin iyice anlaþýlabilmesi bakýmýndan nakletmeye fayda vardýr. Ýbn Þahin Þam'da Mansûr mescidinde bu hadisi “nehân'nebiyyu sallallâhu aleyhi ve selleme an teþkîki'l-hatab (Hz. Peygamber (s.a.s) odun yarmaktan men etti)” þeklinde okuyunca dinleyenlerden biri:
“Þimdi ne yapacaðýz? Oduna da çok ihtiyaç var” demiþtir. 868
Nakledildiðine göre muhaddislerden birisi, Hz. Peygamber'in Enes b. Mâlik'in küçük kardeþine þaka ettiðini bildiren hadisinin bütün rivayet yollarýný toplamýþ. Bir gün meclisinde hadis yazdýrýrken birden bu hadisi þeklinde okuyuvermiþ. Ýlk hadis “Ebu Umeyr! Küçük serçe ne yapýyor?” manasýna gelirken yanlýþ okumasý sonucu” ...deve ne yapýyor?” haline gelince tabiatýyla etrafýndakiler gülmekten katýlýrlarken muhaddis utancýndan kýpkýrmýzý kesilmiþ!
Musahhaf konusuna usul kitaplarýnda rastlanmayan kendi tesbit ettiðimiz bir misalle son vermek istiyoruz. Misaldeki hadis her ne kadar mevzu ise de, tasnifi çok güzel aksettirecek niteliktedir:
“Birinizin köpek yavrusunu terbiye etmesi çocuk terbiye etmesinden daha hayýrlýdýr”. 869Bu mevzu hadis el-Fîruzâbâdî'nin meþhur eseri Sifru's-Sa'âdenin hatime bölümünde þöyle nakledilmiþtir. 870
Ýki rivayet karþýlaþtmlýrsa görülür ki ilk rivayetin metnindeki “yurabbiye” (terbiye etmesi) kelimesi “yezniye” (zina etmesi) haline gelmiþtir.
Musahhaf hadisler muharref gibi zayýf addedilirler.