Ekderiyye Meselesi By: Hadice Date: 14 Haziran 2011, 10:00:41
17. Ekderiyye: Yani, Koca, Ana-Baba Bir Kýzkardeþ, Dede Ve Ana Meselesi
2934. “Bize Saîd b. Âmir, Hemmâm'dan, (O da) Katâde'den (naklen) rivayet etti ki,”
Zeyd b. Sabit; kýzkardeþ, ana, koca ve dede(nin bulunduðu miras meselesi) hakkýnda görüþ açýkladý. (Katâde, sözüne devamla) dedi ki:
“O, bu meseleyi yirmiyedi pay üzerinden yaptý: Altý pay ananýn, dokuz pay kocanýn, sekiz pay dedenin, dört pay kýzkardeþin...”[107]
Açýklama
Zeyd b. Sâbit'e (Radýyallahu Anh) göre öz veya baba-bir kýzkardeþ, dede ile birlikte bulunduðunda daima asabe olur. Bundan sadece "ekderiyye meselesi" diye bilinen miras meselesi hariçtir. Bu meselede kýzkardeþ belirli pay sahibi kabul edilip, alacaðý paylar dedenin paylarma eklenir ve toplanan paylar aralarýnda ikili birli paylaþtýrýlýr. Böylece dedenin payý altýda birden aþaðý düþmemiþ olur. Kýz-kardeþler birden fazla olduðunda, bu usûle gerek kalmaz ve mesele, kýzkardeþler dede ile birlikte asabe kabul edilerek çözülür. Çünkü bu durumda dedenin payý altýda birden aþaðý düþmemektedir.
Ekderiyye meselesinin çözümü þöyledir: Koca 1/2; Ana 1/3; Dede 1/ 6; Kýzkardeþ 1/2.
1/2(3)+1/3(2)+1/6(1)+1/2(3)=3+2+1+3/6=9/6
Burada paylar toplamý paydadan fazla çýktýðý için "avliyye" durumu vardýr. Bu durumda miras paylara göre bölüþtürülecektir. Dede ile kýz kardeþin paylarýnýn toplamý 4'dür. Bunu ikili-birli bölüþtürmek mümkün olmadýðýndan, pay ve paydayý, en küçük ortak bölenleri olan üç ile çarparýz. O zaman da durum þöyle olur: 9+6+3+9/18=27/18. Burada dede ile kýzkardeþin paylarýnýn toplamý 12 olmuþtur. Bunun 8'ini dede, 4'ünü kýzkardeþ alacaktýr.
Bu meseleye "ekderiyye" denmesinin, bunun Ekder kabilesinden bir kadýn hakkýnda uygulanmýþ olmasýndan veya bu meselenin Ekder isimli bir zâta sorulup da onun bu meseleyi çözememiþ olmasýndan yahut da Zeyd b. Sâbit'in (Radýyallahu Anh) bu meselenin zorluðundan kederlenmiþ olmasýndan dolayý olduðu rivayet edilir.[108][107] Ýbn Ebi Þeybe, 11/301., Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Darimi es-Semerkandi (Abdullah Aydýnlý), Sünen-i Darimi Tercüme Ve Þerhi, Madve Yayýnlarý, Madve Ofset, Ýstanbul, 1996: 6/175
[108] Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Darimi es-Semerkandi (Abdullah Aydýnlý), Sünen-i Darimi Tercüme Ve Þerhi, Madve Yayýnlarý, Madve Ofset, Ýstanbul, 1996: 6/175-176