Haber ve eser By: sidretül münteha Date: 13 Haziran 2011, 15:16:39
Haber ve Eser:
Haberin hadîsle eþ manâlý olmasý, sünnetin hadîsle eþ manâlý olmasýndan daha münasiptir. Tahdîs (hadîs rivayet etmek) ihbar manasýnadýr. Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'in hadîsi demek, ona kadar varan haber demektir. Tarih ve benzeri ilimlerle uðraþanlara ahbârî denmesi, bazý âlimleri sünnetle meþgul olanlara "muhaddis" admý vermek suretiyle onlarý tarihçilerden ayýrmaya sevk etmiþ, baþkalarýndan gelen "haber" den ayýrmak için de muhaddislerin rivayetlerine "hadîs" demiþlerdir. Bu îzâh muhaddislerin "haber ile hadîs arasýnda mutlak bir umumîlik ve hususîlik vardýr; binâenaleyh her hadîs haberdir, fakat her haber hadîs deðildir.[37] þeklindeki sözlerini daha iyi açýklamaktadýr.
Hadîsle haberin eþ manâlý olduðunu anlayan muhaddisler ,iki lafzýn birbirine benzeyen lügat mânâsýnýn yanýnda râvîlerin Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'e ulaþan hadîsleri (niern) nakl ile iktifa etmeyerek, ayrýca sahabeye dayanan (mevkuf) ve tabiîne kadar varan (maktu) nakillerde de meþgul olduklarýný dikkate almýþlar ve bu suretle hem . Peygamber Efendimizden, hem de baþkalarýndan gelen malûmatý rivayet etmiþlerdir. Her iki durumda da rivayet, ihbar mânâsýna gelmektedir. Þu hâle göre hadîse haber, habere de hadîs demekte bir beis yoktur.
Hadîsciler, eseri de ayný açýdan mütalaa etmiþler, onun haber, sünnet ve hadîsle eþ manâlý olduðunu görmüþlerdir. "Hadîsi rivayet ettim" mânâsýna gelmek üzere denir., Eser'e nisbet ederek muhaddise eserî adý da verilmektedir"[38] Sadece sahabe ve tabiînin sözlerine "eser" denmesi doðru deðildir; zira mevkuf ve maktu rivayetlerde merfû gibi birer eser sayýlýr. Þu kadar ki, merfû' Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'e varýrken, mevkuf sahâbîye, maktu da tabiîye dayanmaktadýr. Haber ile eser arasýndaki farklarý gösteren birtakým ýstýlahlar mevcut ise de, biz burada onlardan bahs açýp münâkaþaya dalmayacaðýz. [39]Tahdîs ve ihbarý ifade etmek bakýmýndan bütün bu ýstýlahlar arasýnda hiçbir fark bulunmadýðým belirten cumhurun görüþünü almýþ bulunuyoruz; zaten usûl-i hadîs ilminin esasýný tahdîs ve ihbar teþkil eder. [40][37] Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[38] Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[39] Meselâ muhaddisler, merfû1 ve mevkufa eser derler; buna karþýlýk Horasan fakîhleri de mevkufa eser, merfû'a haber adýný verirler. Bk. Tedrîbu'r-râvî, s. 4.
[40] Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis Ýlimleri ve Hadîs Istýlahlarý, Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý Yayýnlarý: 7-8.