II. Kitabet By: Hadice Date: 09 Haziran 2011, 15:00:22
II. KÝTABET (Kitâbetü'l-hadis=Hadislerin Yazýya Geçirilmesi)
«Kitâbetul-hadîs», «Kitâbetu 1-iîm»[14] ve «Takyîdu'1-ilm»[15] deyimleriyle anlatýlmakta olan hadislerin yazý ile tesbiti konusu, baþlangýç açýsýndan EZBER SAFHASI'ný takib etmekle beraber, elde mevcut müteârýz hadisler dolayýsýyla baþlangýçtan beri münâkaþa mevzuu edilegelmiþtir.
Hadislerin yazý ile tesbit edilmesi, -münâkaþalarý ve gösterilen çözüm yollan bir yana- sünnete ait bilgi ve belgelerin korunmasý, ve sonraki nesillere aktarýlmasý ve Hadis Edebiyatýnýn teþekkkülü bakýmýndan fevkalâde önemli merhaledir.
îþâret ettiðimiz bu büyük önemine binâen konu, Hadis Usûlü kitaplarýnda ele alýnmýþ, hatta müstakil eserlere mevzu edilmiþtir. Son zamanlarda ise konu, daha çok müsteþriklerin sünnet çevresindeki hatalý deðerlendirmeleri ve tenkid baþlangýcý olarak hadislerin yazý ile tesbiti meselesini ele almalarý dolayýsýyla Müslüman müelliflerce ilmî araþtýrmalara mevzu edilmektedir.
Konu Etrafýndaki Müteârýz Hadisler
Ebu Said el-Hudrî (r.a.) Rasûlullah'm þöyle buyurduðunu nakletmekte-
«Benim aðzýmdan Kur'ân'dan baþka hiçbir þey yazmayýnýz. Kurandan baþka bir þey yazmýþ olan kimse varsa, derhal o yazdýðýný imha etsin. Ancak yazmaksýzýn benden dilediðiniz gibi rivayet ediniz. Bundan bir beis yoktur. Bir de bile bile her kim bana isnad ederek yalan uydurursa Cehennemdeki yerine hazýrlansýn. [16]
Bu hadisin sübûtu hakkýnda en küçük bir tereddüde yer yoktur. Çünkü bu manada bir çok hadis varid olmuþtu. [17]
Öte yanda Abdullah ibn Amr'ýn þu rivayeti yer almaktadýr:
«Rasûlullah 'dan duyduðum her þeyi ezberlemek maksadýyla yazýyordum. Kureyþ beni bundan nehyetti ve «Rasûlullah (s.a.) kýzgýnlýk ve sükûnet hallerinde konuþan bir insan iken sen O'ndan duyduðun herþeyi nasýl yazarsýn? dediler. Bunun üzerine yazmaktan vazgeçtim. Sonra durumu Rasulullah'a arzettim. Eliyle aðzýna iþaret ederek;
«Yaz, caným kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki buradan haktan baþka bir þey çýkmaz!» buyurdu ».[18]
Ayrýca Hz. Ebû Hureyre (r.a.) de þöyle demektedir:
«Nebî (s.a.) nin ashabý içinde Abdullah b. Amr hariç, benden daha fazla hadis bilen rivayet eden kimse yoktur, Abdullah yazar, ben yazmazdým.» [19]
Hz. Peygamber'in saðlýðýnda hadislerin yazýldýðýna dair, sayýlan tevatür derecesine varan büyük bir sahâbî topluluðundan gelen bir çok hadis bulunmaktadýr. Bu yüzden M. Hamidullah'ýn isabetle belirttiði gibi «Hz. Peygamber'in hayatý boyunca hiçbir þeyin yazýlmamýþ olduðu hususunda ileri sürülecek herhangi bir ifâdenin, manasýzlýk hudutlarýna varan bir þüphe olduðu da muhakkaktýr. [20]Hatta bir iki isnadý tenkid edilmiþ bile olsa bizzat Hz. Peygamber'in: «ilmi (hadisi) yazý ile tesbit ediniz! »[21] buyurduðu da nakledilmiþ bulunmaktadýr.
Sübût ve sýhhatinde hiç þüphe bulunmayan bu iki grup hadis arasýnda açýk bir çeliþki göze çarpmaktadýr. Kitâbetü'l-hadis meselesini vuzuha kavuþturabilmek için bu muteârýz malzemeye bir çözüm bulmak gerekmektedir.[22]
[14] bk. Buhârî, ilim 39.
[15] bk. Hâtib Baðdadi, Takyîdu'1-ilra, thk. Y. el-Aþ, Dýmeþk, 1974
[16] Müslim, zühd 72; Ahraed b. Hanbel, D3,12,21, 39,65. Bu hadisin diðer rivayetleri için bk. Takyidul-Üm, 29- 32; tbnu's-Salah, Ulûmul-badis, s. 160; Hadis hakkýndaki tenkidlere verilen cevap, içn bk. A. M. Þakir, eî-Bâisul-hasIs, s. 132-133.
[17] bk. Hatib, Takyîdul-ilm, 33-34; îbn Abdilberr, Cami, I. 76-84; el-Heysemi, Mecmeu'z zevâid, 1,150.
[18] Ebû Davud, ilm 3.
[19] Bühtan, ilm 39.
[20] Hemmam b. Münebbih'in Sahifesi, trc. T. Koçyiðit, s. 26.
[21] tbn Abdilberr, Cami', I, 86, Hatib, Takyîdül-ilm, 69.
[22] Doç. Dr. Ýsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtý, Ýfav Yayýnlarý: 6-8.