I. eserin kendisine nisbeti By: sidretül münteha Date: 08 Haziran 2011, 16:11:15
Ahmed b. Hanbel'in “Kitâbü'z-zühd"ü:
I. Eserin Kendisine Nisbeti:
Ahmed b. Hanbel'in "Kitâbü'z-zühd? adlý bir eserinin olduðu hemen hemen bütün kaynaklarda zikredilir. Ayrýca Ýbn Teymiyye, Ebû Nuaym ve es-Safedî ve benzeri âlimlerin kitap hakkýnda deðerlendirmelerinin bulunuyor olmasý, söz konusu kitabýn ilim tarihi boyunca beyne'l-ulemâ meþhur ve mütedâvil olduðunu gösterir. Kitabýn bugün elimizde olmasý da, eserin ona nisbeti konusunda kat'î bir bilgi verebilir. Zira, "Kitâbü'z-zühd"ü ondan rivayet edenlerin ilk üç tanesi aynen "el-Müsned" adlý eserini kendisinden rivayet eden râvilerdir.[50] Ýlk râvisi ise, oðlu Abdullah b. Ahmed'dir. Eserin râvilerini sýrayla þöylece tesbit etmek mümkündür:
1. Ahmed b. Muhammed b. Hanbel [h.l64-241/m.780-855]
2. Ebû Abdurrahman Abdullah b. Ahmed b. Hanbel [h.213-290/m.828-902]
3. Ebû Bekir Ahmed b. Ca'fer b. Hamdan b. Mâlik el-Katiî
[h.274-368/m.887-978]
4. Ebû Ali el-Hasan b. Ali b. Muhammed b. Ali b. el-Müzeh-heb [h.355^44/m.965-1052]
5. Ebû Tâlib Abdülkâdir b. Muhammed b. Yusuf el-Yusufî [Ö. h.516/m.H22]
6. Ebû'l-Kasým Yahya b. Esad b. Yahya b. Bûþ et-Tâcir [ö. h.593/m.ll96]
7. Takýyyüddin Ebû Muhammed Abdurrahman b. Ebû'l-Fehný b. Abdurrahman el-Yeldânî el-Abbasî [h.568~655/ m.ll72-1257]
8. Nâsýrüddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Yusuf b. Muhammed b. Abdullah ed-Dýmeþkî Ýbnü'l-Mihtar [Ö.h.717/m.l317]
Eserin baþýnda verilen isnad bilgisine göre kitap tek isnadla günümüze kadar gelmiþtir. Daha önce de ifade ettiðimiz üzere, ilk üç râvinin "Müsned"i rivayet eden zatlar olmasý, bahusus, ilk râvinin Ahmed b. Hanbel'in oðlu Abdullah olup, babasýna nisbet ederek eseri rivayet etmesi, kitabýn aslýnýn imama ait olduðunu ortaya koymaktadýr. Ancak, bu noktada þöyle bir soru hatýra gelebilir. Acaba, kitapta mevcut olan "2379" rivayetin tamamý, bizzat Ahmed b. Hanbel tarafýndan rivayet edilmiþ midir? Yani, eserde Ahmed b. Hanbel rivayet etmediði halde, sonraki râviler tarafýndan ona sokuþturulmuþ haber ve rivayetler mevcut mudur?
Eserin tahkikim yapan zat, bu konuda herhangi bir bilgi vermiyor. Ancak kitabýn tetkiki neticesinde bütün rivayetlerin Ýmam Ahmed'e ait olmadýðý, onun tarafýndan rivayet edilmediði anlaþýh yor. Bunu iki bakýmdan tesbit edebilmek mümkündür. Þöyle ki:
a. Birincisi, rivayetlerin baþýndaki senedlere bakýlarak; oðlu Abdullah doðrudan babasýndan aldýðý haberlerde ya
"Haddesenâ Ebî" veya "Haddesenî Ebî" ibaresini kullanýyor. Ancak, öyle rivayetler var ki Abdullah babasýndan zikretmiyor. Bu iki ihtimali hatýra getirebiliyor. Birincisi: Böyle bir haberi Abdullah hem babasýndan ve hem de babasýnýn üstündeki râviden iþitmiþtir. Ýsnadýn âli olmasý bakýmýndan babasýný zikretmeyip, yalnýzca bir üstteki râviden haberi nakletmiþtir. Nitekim böyle olan rivayetlerin bir kýsmý "el-Müsned'de yer almakta ve oraya bakýldýðý zaman senedinde Ahmed b. Hanbel'in mevcud olduðu görülmektedir. Fakat Ahmed b. Hanbel'e nisbet edilen bir eserde onun rivayet ettiði bir haberin isnadýndan, ne gerekçe ile olursa olsun adýnýn çýkartýlmasý ma'kul gözükmemektedir. O bakýmdan bu nevi rivayetlerin, en azýndan bir kýsmýnýn imama ait olmadýðý ihtimal dahiline girmektedir.
ikincisi: Abdullah bu nevi rivayetleri baþka râvilerden iþitmiþ ve kitabý rivayet ederken ona ilave etmiþtir.
Bu kanaatimizi kuvvetlendiren bir önemli husus ise: Gerek Ahmed b. HanbeFin oðlu Abdullah'ýn ve gerekse onun râvisi el-Katiî'nin el-Müsned'e Ýmam Ahmed'e ait olmayan rivayetleri der-cetmiþ olmalarý gerçeðidir. Bunu, Þemsüddin Ebû'1-Hayr Muham-med el-Cezerî [h.750-833/m. 1349-1429] Kitâbu'l-masadi'l-Ahmec adlý eserinde belirttiði gibi[51] daha baþka muhakkik âlimler de söylemektedirler. Hattâ Müsned'de var olduðu ileri sürülen uydurma haberlerin, bu kabil Ýbn Hanbel'e ait olmayýp da, oðlu Abdullah ve onun râvisi el-Katiî tarafýndan esere ilave edilen rivayetler içerisinden çýktýðý görüþü de vardýr.
Þu halde, ayný durumun Kitâbü'z-zühd için de söz konusu olduðunu söyleyebiliriz.
b. Ýkincisi: Ahmed b. Hanbel'in bizzat kendi faziletine dair rivayetlerin eserde yer almýþ olmasýdýr. Örneðin "528" numaralý haberde þöyle denilmektedir: "Biþr b. el-Hâris þöyle demiþtir: 'Ahmed b. Hanbel körüðe girdi ve kýpkýrmýzý altýn gibi çýktý.' (Râvilerden Ali b. Haþrem diyor ki:) 'Biþr'in bu sözü Ahmed b. Hanbel'in kulaðýna gittiði vakit o: 'Yaptýðýmýzda Biþr'i razý eden. Allah'a hamdolsun' demiþtir."
Haberin senedi "Abdullah Hamza et-Tartûsî ve Ali b. el-Haþ-rem"den oluþmaktadýr. Binaenaleyh bir haber hem sened ve hem de metin yönünden Ahmed b. Hanbel'in kendi rivayeti olamaz.
"1036" ve "1855" numaralý rivayetler de bu kabil olup, Ýbn Hanbel'in doðrudan faziletini ifade eden haberlerdir.[52]
Bütün bunlar gösteriyor ki, Ahmed b. Hanbel'e nisbet edilen Kitâbüz-zühd adlý eserdeki rivayetlerin tamamý onun kendi rivayeti deðildir. [53][50] Ibnü'l-Cezerî, el-Mas'adii'l-Ahmed, s.20.
[51] ibn Hanbel, Kitâbü'z-zühd, s.157.
[52] Ibn Hanbel, age, s.276-444.
[53] Ýmam Ahmed b. Hanbel, Kitabu’z-Zühd, Ýz Yayýncýlýk: VIII-XI
Ynt: I. eserin kendisine nisbeti By: Bilal2009 Date: 20 Mart 2022, 12:48:20
Esselamü aleyküm Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: I. eserin kendisine nisbeti By: Sevgi. Date: 22 Mart 2022, 07:30:27
Aleyküm Selam. Rabb'im ilmimizi artýrsýn inþaAllah
Bilgiler için Allah sizlerden razý olsun kardeþim