Hadis Edebiyatý
Pages: 1
Bir Uyulama By: Hadice Date: 05 Haziran 2011, 12:50:04
Bir Uyulama

Þimdi bir uygulama yaparak elimizdeki hadisin Concordance aracýlýðýyla hadis edebiyatýndaki yerini bulmaya çalýþalým:

Elimizde þöyle bir metin bulunmaktadýr:

Eh kýsa yoldan bu hadis hakkýnda'Concordance'tan bilgi alabilmek için "Lâ yüldeðu" kelimesinin mazisi kelimelerinden ba­kabiliriz.

Ledeða1 maddesinden bakýyoruz, Concordance'ýn VI. cildinin 111. sayfasý­nýn ikinci sütununda þu satýrlarý buluyoruz:

Cuhr, kelimesinden bakýyoruz. Concordance'ýn I. cildinin 322. sayfasýnýn ikinci sütununda þu satýrlarý buluyoruz.

Ayrýca bu hadis için el-Mü'min kelimesinin mazisi Âmene maddesinden hareketle, el-Mü'min kelimesinin merfu' olarak geçtiði satýrlara bakabiliriz. Bu hadisi, Concordance'm I. cildinin 114. sayfasýnýn ilk sütununda þu satýrlarla buluyoruz:

Birinci kelimeden bu hadisi bulabilmek için madde baþý olan Ledeða keli­mesinden itibaren yaklaþýk bir sütün; Cuhr kelimesinden itibaren yaklaþýk V3 sütün; el-Mü'min kelimesi için ise, Âmene'den itibaren yaklaþýk 12 sütûn'u ta-kib etmemiz gerekmiþtir. Bu demektir ki, bu hadisi en kýsa yoldan bulabilmek için Cuhr kelimesine bakmak uygun olacaktýr. Gerçekten de hadîsteki en nâdir müþtak kelime odur.

Hadisimizin geçtiði üç yerde, az-çok farklýlýklarla verildiðini, gösterilen kaynaklarda da verilen þekle göre farklýlýklar olduðunu görmekteyiz. Þöyle ki, Ledeða maddesinde, hadisin metnindeki deðiþiklikler bir arada gösterilmiþ, bu gösterilen þekillerden herhangi birinin geçtiði yer de kaynak olarak kaydedil­miþtir.

Cuhr kelimesinde ise verilen metnin aynen geçtiði kaynaklar verilmiþ, bir yukarýda görülen kaydý ile Ahmed b.Hanbel'e ait olarak yukarýda iþaret edilmiþ olan rakamý görülmemektedir.

el-Mü'min kelimesinde verilen metin, burada verildiði þekilde yer almadý­ðý için, en yukarýda görülen kaydý bulunmamaktadýr.

Þimdi yukarýda gördüðümüz kaynaklarla ilgili satýrlarý, Concordance'm usûlüne göre açýkça yazalým:

Buhârfnin Kitâbu'l-edeb'inin 83. babý[664]

Müslim'in Kitâbu'z-zühd'ünün 63. hadis'i, )       

Ebû Davud'un Kitabu'l-edeb'inin 29. bab'ý,

Ibn Mâce'in Kitabu'l-fiten'inin 13. bab'ý,

Darimî'nin KÝtabu'r-rikak'ýnýn 65. bab'ý,

Ahmed b-Hanbel'inMüsned'inin ÝL cildinin 115 ve 379. sayfalarý.

Ayný kaynaklar Türce bir araþtýrmada;

Buhârî, edeb 83; Müslim, zühd 63; Ebû Davud, edeb 29; îbn Mâce, fiten 13; Darimî, rikak 65; Ahmed b.Hanbel, II, 115, 379 þeklinde verilecektir. Bu müel­liflerin isimleri, kitablarýnýn yerine geçmektedir. Ayrýca, Sahih, Sünen gibi ki­tablarýnýn adýný yazmaya gerek yoktur.

Þimdi araþtýrdýðýmýz hadisi, burada gösterilen kaynaklardaki yerlerinde görmek istediðimizi düþünelim. Bu takdirde karþýmýza, Müellif isimlerinden sonra gördüðümüz, edeb, zühd, rikak gibi bölümlerin o kitablann hangi cildin­de ve hangi sayfalarýnda yer aldýðýný bilmemiz gerekmektedir.

Bunun için de M.Fuad Abdülbâkî tarafýndan neþredilmiþ bulunan Teys-îru'l-menfea adlý eser yardýmýyla oradaki kitab ve bab numaralarýný Buhârî, Ebû Davud, Tirmizî, Nesâî, ve Dârimî'nin elimizdeki nüshalarýna iþlemiþ ol­mamýz gerekmektedir. (Müslim, Muvatta ve îbn Mâce'in kitablarýnýn M.Fuad Abdülbâkî neþirleri Concordance'a uygundur. Ahmed b.Hanbel için de cild ve sayfa no'su verilmektedir.)

Ayrýca her cildin sýrtýna, görülecek þekilde, kaçýncý kitablarýn o ciltte bu­lunduðunu, meselâ þeklinde yazacak olursak, iþimiz daha kolaylaþmýþ olacaktýr. Yine her cildin baþýna o cildde bulunan kitab isim ve numaralarýný ve kaçýncý sayfada olduklarýný da kaydetmeliyiz.[665]

Sonra Ahmed b.Hanbel'in Müsned'i hariç, öteki sekiz kitaba ait þu genel fihrist elimizin altýnda bulunmalýdýr:

Bu fihristle görüldüðü üzere Kitâbu'I-edeb, Buharî'de 78. kitabtýr. Bu ki-tab, 8 cildlik Buhârî baskýsýnýn 7. cildinin 68. sayfasýnda baþlamaktadýr. 83. bab ise, ayný cildin 103-sayfasýnda yer almaktadýr. Orada aynen þu satýrlar bu­lunmaktadýr:

Müslim'de zühd kitabý 53. kitabtýr. 5 cildlik Müslim baskýsýnýn 4. cildinin 2272. sayfasýnda baþlayan Kitâbu'z-zühd'ün 63. hadisi ayný cildin 2295. sayfa-smdadir. Metin aynen þöyledir:

ývýusýim in bu beþ cildlik baskýsýnýn 5. cildi detaylý fihristlerin yer aldýðý mo­dern ve örnek bir ilmî mesâi ürünüdür.

Ebû Davud'un Sünen'inde Kitâbu'1-edeb 40. kitabdýr. Muhammed Muh-yiddin Abdülhamîd neþrinin 4. cildinin 237. sayfasýnda baþlamaktadýr. 29, bab ise, ayný cildin 266. sayfasmdadýr. Aradýðýmýz hadis de ayný sayfada þu þekilde yer almaktadýr:

îbn Mâce'nin Sünen'inde Ktâbul-fiten 36. kitabtýr ve II. cildin 1295. sayfa­sýnda baþlamaktadýr. 13. bab ise ayný cildin 1316. sayfasmdadýr. Aradýðýmýz hadis ise ayný babýn devamýnda 1318. sayfasýnda iki ayn rivayet zinciri ile þöyle yer almaktadýr:

Dârimî'nin Sünen'inde Kitabu'r-rikâk 20. kitabt 297. sayfasýnda baþlamaktadýr. 65. bab ise,ayný diþimiz bu sayfada þöylece yer almaktadýr:

Hadisimiz Ahmed b. Hanbel'in Müsned'inin II. cildinin  þeklinde ve 379. sayfasýnda da; þeklinde yer almaktadýr.

Böylece aradýðýmýz hadisin, Concordance yardýmýyla 6 kitabtaki yerini ve metinlerin görmüþ olduk. Aynca bu hadisin, Tirmizî, Nesâî ve Muvatta'da yer almadýðýný da öðrendik.[666]

 

[664] Concordance'da 83 rakamýnýn sol üst köþesinde çift yýldýz bulunmaktadýr. Bunun anlamý yüldeðu kelimesi 83. bab'ta iki kez geçiyor demektir.

[665] Bu kayýt iþinde elimizdeki nüshalarýn her cildi sonundaki içindekiler fihristinden yararlanabiliriz. Kitab ve bab numaralarýný bu kýsma iþleyerek gerektikçe oradan bakýp aradýðýmýz kitab ve babý bulabiliriz

[666] Doç. Dr. Ýsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtý, Ýfav Yayýnlarý: 205-219.


radyobeyan