Birinci mesele By: sidretül münteha Date: 03 Haziran 2011, 15:16:52
Fasýl
Bu Bölümle Ýlgili Meseleler
Birinci Mesele:
Helalin haram kýlýnmasý ve benzeri þeyler þu þekillerde düþünülebilir:
1. Hakiki Haram Kýlma: Bu, kâfirlerin yaptýðýdýr. Bahirâ'yý vâsîle'yi ve hâm'ý haram kýlmalarý bunun bir örneðidir.[50]Allah Teâla'nýn kâfirler tarafýndan haram kýlýndýðýný bildirdiði þeylerin tamamý sadece reye dayanarak haram kýlýnmýþlardýr. Þu âyet-i kerimede buna iþaret edilmektedir:
"Dillerinizin uydurduðu yalana dayanarak, bu helaldir, þu da haramdýr, demeyin; Çünkü Allah'a karþý yalan uydurmuþ oluyorsunuz."[51]
Ýslamda da buna benzer þekilde sýrf reye dayanarak yapýlan haram kýlmalar hakiki haram kýlmaya dahildir.
2. Sadece terk þeklindeki haram kýlma: Bu tür haram kýlma, belli bir maksada dayanmaz. Belki nefis, tabiatý gereði ondan hoþlanmadýðý için terk etmektedir veya onu yapacak kadar istekli deðildir veya onun bedelini ödeme imkanýna sahip deðildir ya da ondan daha önemli bir helal ile meþguldür. Benzeri sebeplerle helâli terk etmek bu kýsma dahildir. Hz. Peygamberin (s.a) keler yemeyi terk etmesi de bu kýsma dâhildir. Çünkü o þöyle buyurmaktadýr:
"Keler benim halkýmýn arazisinde yoktur. Ben de ondan tiksinti duyuyorum." Buna benzer terklere "haram kýlma" ismi verilemez. Çünkü haram kýlma, kasýtlý olmayý gerektirir. Bu böyle deðildir.
3. Haram kýlmayý nezretmesi sebebiyle uzak durmasý veya adak hükmünde olan kesin bir farzdan herhangi bir mazeret sebebiyle geri durmasý. Bir sene yatakta uyumayý kendisine haram kýlmasý, hayvan memesi yemeyi kendisine haram kýlmasý, yarýn için yiyecek depolamayý haram kýlmasý, kaliteli elbise ve yiyeceði haram kýlmasý, kadýnlarla iliþkiyi ve onlardan zevk almayý kendisine tamamen haram kýlmasý ve benzeri þeyler bu kýsma girer.
4. Bazý helallarý yapmamaya yemin etmesi ve benzeri de haram kýlma diye isimlendirilebilir.
Ýsmail el'Kâdi dedi ki:
Bir adam, cariyesi için "vallahi ona yaklaþmayacaðým" der de daha sonra ona yaklaþýrsa üzerine yemin keffareti vâcib olur. Mâkýl ibn Mukrin Abdullah ibn Mes'ud'a sormuþtu:
Ben bir sene boyunca yataðýmda uyumamaya yemin ettim. Bunun üzerine Abdullah ibn Mes'ud ona:
"Ey iman edenler! Allah'ýn size helal kýldýðý iyi ve temiz þeyleri haram kýlmayýn" âyetini okudu ve þöyle dedi. Yemininin keffaretini öde, yataðýnda da uyu.
Abdullah ibn Mes'ud (r.a) ona, Allah'ýn kendisine helal kýldýðý bir þeyi haram kýlmamasýný ve yemininden dolayý da keffaret vermesini emretti. .
Abdullah ibn Mes'ud'un bu ayeti ona karþý delil olarak kullanmasý, o adamýn davranýþýnýn da bir nevi haram kýlma olduðunu gösterir. Bir þeyi haram kýlma konusunda bu olayýn apaçýk bir yönü vardýr. Ýsmail el-Kâdî anlattýðý olayda þuna da iþaret etmektedir: Adam, helal olan bir þeyi yapmamaya yemin ettiði zaman, yeminini bozup keffaretini ödemedikçe onu yapmasý kendisi için caiz olmaz. Çünkü yemin keffaretinden önceki hali bir nevi haramlýk halidir. Keffaret durumu ortaya çýktýðý için "haram kýlma" diye isimlendirilmiþtir ve belki de bundan dolayý da "keffaret" ismi verilmiþtir.[52][50] Ýslamdan Önce Araplar bâtýl inançlarý sebebiyle bazý bahanelerle birtakým hayvanlarý putlara kurban etmek için onlarý kendilerine haram kýlarlar ve serbest býrakýrlardý. Bu cümleden olarak beþ kere doðuran ve beþinci yavrusu diþi olan deveye bahira denilir, kulaðý çentilir, saðýlmaz, sütü putlara býrakýlýrdý. Biri erkek, diðeri diþi olmak üzere ikiz doðuran koyun veya deveye vasiýla denirdi ve puta kurban edilirdi. On nesli dölleyen erkek deveye de hâmi denirdi. O da serbest býrakýlýrdý. (Çeviren)
[51] Nahl: 116.
[52] Ýmam Þatýbi, el-Ý’tisam Kitap Dünyasý Yayýnlarý: 1/363-364.