Kuran ilimleri By: sumeyye Date: 29 Nisan 2011, 13:21:32
KUR'AN ÝLÝMLERÝ
Yeni Baský Hakkýnda Kitobrn rlk baskýsý 1958 yýlýnda yapýldý. Okuyucu o baskýda, Kur'onta ilgili koýuýlarýn en hassas atanlarýnýn, öðrenci ve araþtýrmacýlarýn zevklerini kazanan ve bu konularda birþey-ler öðrenmek isteyen çevrelerce de anlaþýlmasý güç olmayan ilmi ve basit bir uslûb ile an-tcrtrlan üniversitede verilmiþ bir seri konferanslara þahit oldu. Bu seb&bie dinî ve ilmî çevrelerde hüsn-i kabul gördi;. Hüsn-i kabul gören bu konferanslarýn dinî yahut ilmî bir etken ile veya her iki hususa bir cevap olarak islâml kitaptan yayýnlayan yayýn evlerince neþredilmesinde hayret edilecek bir taraf yoktur.
Ancak ben kendim - o baskýsý ile - kitabýn iki yri boyunca Dmaþk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi «Arab Dili Ýlimleri» talebelerine verdiðim üniversite ders notlarýnýn derlemesinden öte birþey ihtiva etmediðini biliyordum. Bu nazari derslerde hedefim, talebelerin elinde, tefsir hakkýndaki ilmî çalýþmalar için bir anahtar olmasýndan baþka bir þey de deðildi. 3u sebeple birinci Daskýya yazdýðým kýsa önsözde «konulan» arzederken kolay on-loþýlýrlýk ve vecîzliði esas aldýðýmý açýkça belirtmiþtim. Meseleleri derinlemesine iþlemeyi ve þumulluðu hedef edinmemiþtim. Yine, Kur'anla HgjJi birçok ilmi konuyu basitleþtirmek ve Ý&lâm-Arab kültürü öðrencilerinden araþtýrýcýlarýn zihinlerine yaklaþtýrmak çabasýndan öte birþey yapmadýðýmý açýkça beyan etmiþtim.
Bu baskýya gelince, buýada hemen hemen her konu yerfi sayýlýr. Þayet konuya ilave yapýlmamýþsa en azýndan ifadeler yeniden gözden geçirilerek daha düzenli ve daha parlak bir uslûb ile anlatýlmýþtýr. Bu «araþtýrmalarýn» taksiminde takip ettiðim metodun okuyucu tarafýndan güzel ve yeni bir metod olarak karþýlanacaðýný umarým. Çünkü bu incelemeleri, fo&ýltanyla tam bir uyum içerisinde ve mantýkî bir silsile takip edecek þekilde dört bölüme ayýrdým. Birbirini takip eden her bölüm ve içindeki fasýllar her Arabýn ve her Müslü-man+n bilmesi gereken Kur'anî meseleleri ihtiva etmektedir.
Ýlk bölümü üç faslý ile Kur'an ve Voliye ayýrdým. Vahiy vakýasýna, geniþ yer verdim. Çünkü Kur'an'ý ilgilendiren bu çalýþma için vahiy konusu bir hazýrlýk ve mukaddime duru-murtdodýr. Ayni þekilde Kur'an-ýn taksit taksit inmesi ve bunun hikmetlerine de geniþ yer ayýrdým. Öðretimin tedricîliði hususunda derine inmek ile sathîlikler arasýný ayýrmaya çok büyük önem veririm.
Ýkinci bolümde Kur'an tarihine yöneldim. Bu bölümü teþkil eden üç fasýlda Kur'amn ceýn'i ve yazýlmasýný izah ettim. Burada müsteþriklerin ve «acemteþme peþinde olanlarýna biýçok þüphelerine cevap verdim. En saðlam tarihî vesikalarýn ifade ettiði þekilde yedi harf konusunu tartýþtým. Öyle sanýyorum ki bu harfleri incelerken Ýslâm âlimlerinin, kötüsünü iyisinden ayýrsýnlar cýiye muttali olmalarýna deðer önemli Ýslâmî meseleleri dile getirdim. Dilerim anlattýklarýmýz hayýrdan baþkasý olmasýn. Bu bölümün fasýllarýnýn birinde Osmanî Mushaflann geçirdiði tecvîd ve tahsîn yönlerini arzederken Kur'an! resmin (yazý, hareke, noktalama vs.) doðuþu ve geliþimiyle ilgili olarak vardýðým bazý yeni tahkikleri ekledim. Betki bu ilâveler Arab yazýsýnýn geliþimi ve þeklinin islahý üzerinde çalýþanlara faydalý olur.
Yukarýda sözkonusu eniðimiz iki bölüm - bu baskýda onlara yapýlan ilâvelere raðmen -üçüncü bölüme nozaran fa/ia tafsilâtlý sayýlmaz. Bu bölümü, sekiz faslýyla tamamen «Kur'an Ýlimleri» ne ayýrdým. Bu bölüm yalnýz baþýna kitabýn yarýsýndan fazlasýný kapladý. Aslýnda böyle olmasý gerekliydi de. Çünkü kitabýma «Kur'an Ýlimleriyle Ýlgili Etüdler» ismini verdim. Fasýtta-rmýn, Kur'an ilimlerinin kendilerini teþkil eden konularý ihtiva etmesi kaçýnýlmazdý.
Bu üçüncü bölüm birçok güzel tahkikatý içermekle ve doyurucu yeterli ilâvelerle ayrý bir imtiyaza sahip olmuþtur. Kitabýn ilk baskýsýný okuyanlar bu farklýlýðý apaçýk göreceklerdir Yapýlan bu tetkik ve ilâvelerin en önemlisi; nâsih ve mensuh problemine güçlü ve parlak bir þekilde ýþýk saçmýþ olmamýzdýr. Halbuki birinci baskýda bu probleme yer vermemiþtim. Ýslâm Âleminin çeþitli bölgelerinde yaþayan âlimleri özellikle bu konuyu büyük bir titizlikle okumaya davet ediyorum. Çünkü bu konunun kavranmasý ve hedeflerinin idrak edilmesinde büyük yararlar umuyor ve onda anlatýlan meselelerle ilgili samimî ve ilmî eleþtirilerini caný gönülden bekliyorum.
Yine âlimleri «Nuzûl Sebepleri» ve «Mekkî-Medenî» fasýllarýný da okumaya davet ediyorum ki bu bölümlerde eðilimimin doðruluðuna güvenim artsýn yahut yanýldýðým ve unuttuðum noktalarý tesbit edebileyim. Özellikle baþlangýçlarýnda, nuzûl sebepleri konusunda müelliflerin içine düþtükleri mübalaða ve mugalatalara dikkatleri çekiyor ve umumî sebepleri olan bazý âyetler için hakikî sebepler zikredilmesini reddetmeye meylediyorum, Aslýnda âyetler arasý uyum ve sûreler arasý ilgiyi keþfedip âyetleri sebeplerinin dýþýna taþýra-rak nuzûl sebeplerinden iýer birini aþýp insanî «örnekleri» resmetme hususunda zaman ve mekâný takip ederek tarihi sebep ile edebî siyak arasýný cemetmenin gerekli olduðu kanaatini taþýyorum. Ayrýca çeþitli dönemleri: Baþlangýç, orta ve son merhalelerden oluþan-Mekkî ve Medeni - merhalelerin altýsýndan bahsederken her merhaleyi diðerinden ayýran konular, merhalelerin tasvir ettiði sahneleri, anlattýðý kýssalar ve fasýlalarý ile lafýzlarýnda-ki naðme ve ahenk hakkýnda verdiðimiz ölçülere de dikkatleri çekmek isterim.
«Tefsir» i de bu üçüncü bölümün þümulüne alabilirim. Çünkü bu ilmin meseleleri -tedvin çaðýndan beri - Kur'an meselelerinin ana meseleleri olagelmiþtir. Ancak önemine iþaret etmek ve sânýný yüceltmek için ayrý bir bölüm içerisinde ele almayý tereih ederek ona, konularýn en yakýný olan «i'câz» konusunu ekledim. Allah'ýn Kitabýnda Ý'câz yerlerini onaya koymak için onda beyânî yönü bariz olmayan Kur'an tefsirinin, alýnmaya deðer bir tefsir olabileceðini neredeyse tasavvur edemiyorum. Bana öyle geliyor ki, Ýslâm âleminde bulunan dinî konularla ilgili bütün fakültelerle orta dereeeli okullarda beyânî tefsir üzerinde çalýþmalarýn yapýlmasý gereklidir. Burada özellikle Ezher Üniversitesi ile ona baðlý enstitüleri, Þam ve Baðdad'duki Þeriat Fakültelerini anmak isterim. Çünkü bu ilmî kalelerde -Allah, zamanýn getireceði fitnelerden onlarý korusun- ilgi duyulan fýkhî yönün, edebî yönün alanýna taþarak onu sönük hale getirmemesi bir zarurettir. Çünkü Kur'an'ýn edebi ile edeb-lenmek, Ýslâmî asýrlarýn hepsinde hükümlerini bilmeyi tamamlayýcý olarak olagelmiþtir. Edebî yönün önem kazandýðý caðýmýzda da bunlardan her bir yönün diðerini tamamlamasýndan baþka çýkýþ yolu yoktur. .
Belki de - bu baskýda - son bölüm olan dördüncü bölümü tefsir ve i'câz konusuna hasretmeye beni sürükleyen sebep budur. Bu bölümde tefsirin doðuþunu ve geliþimini inceledim. Kur'an'ýn Kur'ania tefsir edilmesinin nasýl saðlandýðýný açýkladým. Bütün bu hususlarýn, çaðýmýz i'câz mefhumuyla ilgisini ortaya koymaya çalýþtým. Teþbih, istiare, kinaye ve meçâz nevileri düþüncesi hususunda eski belagat Ýstýlahlarýna hayat sunmaya gayret ettim. Kur'arýýn büyüleyiciliðini - birinci derecede - iç âhenge (mûsikîye) baðlayarak bu ânenge yeni bir fasýl ayýrdým. Olabilir ki okuyucu, bu bölümü kýsa bulup daha fazla yer ayrýlmasýný orzu ediyordur. Lâkin kanaatýmca bu haliyle, Kur'an'ýn hayret verici üstün bir üslûp ile nesir ve þiirin üstün meziyetlerini bir arada topladýðý düþüncesini oluþturmaya yeterlidir.
Allah'tan, bu «incelemeler» de yazdýðýný her harfi, çizdiðim her satýrý ve kendisine davet ettiðim her düþünceyi kendi yüce rýzasý için samimi kýlmasýný dilerim.[1] --------------------------------------------------------------------------------
[1] Dr. Subhi es-Salih, Kur’an Ýlimleri, Hibaþ Yayýnlarý: 11-12.
Ynt: Kuran ilimleri By: 8-D fatma zehra Date: 14 Mayýs 2014, 22:57:33
Yeni Baský Hakkýnda
Kitobrn rlk baskýsý 1958 yýlýnda yapýldý. Okuyucu o baskýda, Kur'onta ilgili koýuýlarýn en hassas atanlarýnýn, öðrenci ve araþtýrmacýlarýn zevklerini kazanan ve bu konularda birþey-ler öðrenmek isteyen çevrelerce de anlaþýlmasý güç olmayan ilmi ve basit bir uslûb ile an-tcrtrlan üniversitede verilmiþ bir seri konferanslara þahit oldu. Bu seb&bie dinî ve ilmî çevrelerde hüsn-i kabul gördi;. Hüsn-i kabul gören bu konferanslarýn dinî yahut ilmî bir etken ile veya her iki hususa bir cevap olarak islâml kitaptan yayýnlayan yayýn evlerince neþredilmesinde hayret edilecek bir taraf yoktur.
Ancak ben kendim - o baskýsý ile - kitabýn iki yri boyunca Dmaþk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi «Arab Dili Ýlimleri» talebelerine verdiðim üniversite ders notlarýnýn derlemesinden öte birþey ihtiva etmediðini biliyordum. Bu nazari derslerde hedefim, talebelerin elinde, tefsir hakkýndaki ilmî çalýþmalar için bir anahtar olmasýndan baþka bir þey de deðildi. 3u sebeple birinci Daskýya yazdýðým kýsa önsözde «konulan» arzederken kolay on-loþýlýrlýk ve vecîzliði esas aldýðýmý açýkça belirtmiþtim. Meseleleri derinlemesine iþlemeyi ve þumulluðu hedef edinmemiþtim. Yine, Kur'anla HgjJi birçok ilmi konuyu basitleþtirmek ve Ý&lâm-Arab kültürü öðrencilerinden araþtýrýcýlarýn zihinlerine yaklaþtýrmak çabasýndan öte birþey yapmadýðýmý açýkça beyan etmiþtim.
Bu baskýya gelince, buýada hemen hemen her konu yerfi sayýlýr. Þayet konuya ilave yapýlmamýþsa en azýndan ifadeler yeniden gözden geçirilerek daha düzenli ve daha parlak bir uslûb ile anlatýlmýþtýr. Bu «araþtýrmalarýn» taksiminde takip ettiðim metodun okuyucu tarafýndan güzel ve yeni bir metod olarak karþýlanacaðýný umarým. Çünkü bu incelemeleri, fo&ýltanyla tam bir uyum içerisinde ve mantýkî bir silsile takip edecek þekilde dört bölüme ayýrdým. Birbirini takip eden her bölüm ve içindeki fasýllar her Arabýn ve her Müslü-man+n bilmesi gereken Kur'anî meseleleri ihtiva etmektedir.
Ýlk bölümü üç faslý ile Kur'an ve Voliye ayýrdým. Vahiy vakýasýna, geniþ yer verdim. Çünkü Kur'an'ý ilgilendiren bu çalýþma için vahiy konusu bir hazýrlýk ve mukaddime duru-murtdodýr. Ayni þekilde Kur'an-ýn taksit taksit inmesi ve bunun hikmetlerine de geniþ yer ayýrdým. Öðretimin tedricîliði hususunda derine inmek ile sathîlikler arasýný ayýrmaya çok büyük önem veririm.
Ýkinci bolümde Kur'an tarihine yöneldim. Bu bölümü teþkil eden üç fasýlda Kur'amn ceýn'i ve yazýlmasýný izah ettim. Burada müsteþriklerin ve «acemteþme peþinde olanlarýna biýçok þüphelerine cevap verdim. En saðlam tarihî vesikalarýn ifade ettiði þekilde yedi harf konusunu tartýþtým. Öyle sanýyorum ki bu harfleri incelerken Ýslâm âlimlerinin, kötüsünü iyisinden ayýrsýnlar cýiye muttali olmalarýna deðer önemli Ýslâmî meseleleri dile getirdim. Dilerim anlattýklarýmýz hayýrdan baþkasý olmasýn. Bu bölümün fasýllarýnýn birinde Osmanî Mushaflann geçirdiði tecvîd ve tahsîn yönlerini arzederken Kur'an! resmin (yazý, hareke, noktalama vs.) doðuþu ve geliþimiyle ilgili olarak vardýðým bazý yeni tahkikleri ekledim. Betki bu ilâveler Arab yazýsýnýn geliþimi ve þeklinin islahý üzerinde çalýþanlara faydalý olur.
Yukarýda sözkonusu eniðimiz iki bölüm - bu baskýda onlara yapýlan ilâvelere raðmen -üçüncü bölüme nozaran fa/ia tafsilâtlý sayýlmaz. Bu bölümü, sekiz faslýyla tamamen «Kur'an Ýlimleri» ne ayýrdým. Bu bölüm yalnýz baþýna kitabýn yarýsýndan fazlasýný kapladý. Aslýnda böyle olmasý gerekliydi de. Çünkü kitabýma «Kur'an Ýlimleriyle Ýlgili Etüdler» ismini verdim. Fasýtta-rmýn, Kur'an ilimlerinin kendilerini teþkil eden konularý ihtiva etmesi kaçýnýlmazdý.
Bu üçüncü bölüm birçok güzel tahkikatý içermekle ve doyurucu yeterli ilâvelerle ayrý bir imtiyaza sahip olmuþtur. Kitabýn ilk baskýsýný okuyanlar bu farklýlýðý apaçýk göreceklerdir Yapýlan bu tetkik ve ilâvelerin en önemlisi; nâsih ve mensuh problemine güçlü ve parlak bir þekilde ýþýk saçmýþ olmamýzdýr. Halbuki birinci baskýda bu probleme yer vermemiþtim. Ýslâm Âleminin çeþitli bölgelerinde yaþayan âlimleri özellikle bu konuyu büyük bir titizlikle okumaya davet ediyorum. Çünkü bu konunun kavranmasý ve hedeflerinin idrak edilmesinde büyük yararlar umuyor ve onda anlatýlan meselelerle ilgili samimî ve ilmî eleþtirilerini caný gönülden bekliyorum.
Yine âlimleri «Nuzûl Sebepleri» ve «Mekkî-Medenî» fasýllarýný da okumaya davet ediyorum ki bu bölümlerde eðilimimin doðruluðuna güvenim artsýn yahut yanýldýðým ve unuttuðum noktalarý tesbit edebileyim. Özellikle baþlangýçlarýnda, nuzûl sebepleri konusunda müelliflerin içine düþtükleri mübalaða ve mugalatalara dikkatleri çekiyor ve umumî sebepleri olan bazý âyetler için hakikî sebepler zikredilmesini reddetmeye meylediyorum, Aslýnda âyetler arasý uyum ve sûreler arasý ilgiyi keþfedip âyetleri sebeplerinin dýþýna taþýra-rak nuzûl sebeplerinden iýer birini aþýp insanî «örnekleri» resmetme hususunda zaman ve mekâný takip ederek tarihi sebep ile edebî siyak arasýný cemetmenin gerekli olduðu kanaatini taþýyorum. Ayrýca çeþitli dönemleri: Baþlangýç, orta ve son merhalelerden oluþan-Mekkî ve Medeni - merhalelerin altýsýndan bahsederken her merhaleyi diðerinden ayýran konular, merhalelerin tasvir ettiði sahneleri, anlattýðý kýssalar ve fasýlalarý ile lafýzlarýnda-ki naðme ve ahenk hakkýnda verdiðimiz ölçülere de dikkatleri çekmek isterim.
«Tefsir» i de bu üçüncü bölümün þümulüne alabilirim. Çünkü bu ilmin meseleleri -tedvin çaðýndan beri - Kur'an meselelerinin ana meseleleri olagelmiþtir. Ancak önemine iþaret etmek ve sânýný yüceltmek için ayrý bir bölüm içerisinde ele almayý tereih ederek ona, konularýn en yakýný olan «i'câz» konusunu ekledim. ALLAH'ýn Kitabýnda Ý'câz yerlerini onaya koymak için onda beyânî yönü bariz olmayan Kur'an tefsirinin, alýnmaya deðer bir tefsir olabileceðini neredeyse tasavvur edemiyorum. Bana öyle geliyor ki, Ýslâm âleminde bulunan dinî konularla ilgili bütün fakültelerle orta dereeeli okullarda beyânî tefsir üzerinde çalýþmalarýn yapýlmasý gereklidir. Burada özellikle Ezher Üniversitesi ile ona baðlý enstitüleri, Þam ve Baðdad'duki Þeriat Fakültelerini anmak isterim. Çünkü bu ilmî kalelerde -ALLAH, zamanýn getireceði fitnelerden onlarý korusun- ilgi duyulan fýkhî yönün, edebî yönün alanýna taþarak onu sönük hale getirmemesi bir zarurettir. Çünkü Kur'an'ýn edebi ile edeb-lenmek, Ýslâmî asýrlarýn hepsinde hükümlerini bilmeyi tamamlayýcý olarak olagelmiþtir. Edebî yönün önem kazandýðý caðýmýzda da bunlardan her bir yönün diðerini tamamlamasýndan baþka çýkýþ yolu yoktur. .
Belki de - bu baskýda - son bölüm olan dördüncü bölümü tefsir ve i'câz konusuna hasretmeye beni sürükleyen sebep budur. Bu bölümde tefsirin doðuþunu ve geliþimini inceledim. Kur'an'ýn Kur'ania tefsir edilmesinin nasýl saðlandýðýný açýkladým. Bütün bu hususlarýn, çaðýmýz i'câz mefhumuyla ilgisini ortaya koymaya çalýþtým. Teþbih, istiare, kinaye ve meçâz nevileri düþüncesi hususunda eski belagat Ýstýlahlarýna hayat sunmaya gayret ettim. Kur'arýýn büyüleyiciliðini - birinci derecede - iç âhenge (mûsikîye) baðlayarak bu ânenge yeni bir fasýl ayýrdým. Olabilir ki okuyucu, bu bölümü kýsa bulup daha fazla yer ayrýlmasýný orzu ediyordur. Lâkin kanaatýmca bu haliyle, Kur'an'ýn hayret verici üstün bir üslûp ile nesir ve þiirin üstün meziyetlerini bir arada topladýðý düþüncesini oluþturmaya yeterlidir.
ALLAH'tan, bu «incelemeler» de yazdýðýný her harfi, çizdiðim her satýrý ve kendisine davet ettiðim her düþünceyi kendi yüce rýzasý için samimi kýlmasýný dilerim.[1]