Ridaniye meydan muharebesi By: sidretül münteha Date: 21 Nisan 2011, 17:19:10
Ridaniye Meydan Muharebesi
Orduyu Hümayun; çölü geçip Mýsýr'a dalýnca Tornan-bay'dan eser bulamadý. Yapýlan araþtýrmalar neticesinde Tomanbay'ýn ordusuyla beraber Kahire yakýnlarýnda Ridaniye denilen mevkide büyük hazýrlýklar yapmýþ olarak beklediði istihbar olundu. Ridaniye üzerine yürüyen zaferler ordusunun kýlýcý kutlu padiþahý, tarihin en büyük meydan savaþlarýndan birinin en büyük harp oyunlarýndan sayýlan þu muazzam tabiyeyyeyi uyguladý. Tomanbay ordusunu tam Kahire'nin önüne istihkâm etmiþ, Ýskenderiye'den getirttiði toplarla sanki top'tan müteþekkil bir duvar vücuda getirmiþ idi. Kazdýrdýðý hendeklere toplan yerleþtirmiþti. Tomanbay'ýn bu hazýrlýklarý Kahire'nin kuzey doðusunu emniyet altýna kalmþýtý. Eðer orduyu hümayun doðruca Kahire üzerine yürüyecek olursa bu hazýrlýklar karþýsýnda tutunabilmesi mümkün olamazdý. Zaferlerin aþýk olduðu padiþah, Tomanbay'ýn araziden de istifade ettiðini görmüþtü. Þöyle ki: Tomanbay'ýn istihkâmlarýnýn bittiði yerde El-Maktum daðýnýn etekleri baþlýyordu Padiþah Hazretleri El-Maktum daðýnýn saðma alarak daðýn arkasýndan dolaþtý. Ridaniye'ye güney doðudan dahil oluverdi. Böylece Tomanbay'ýn ordusunu sað cenahýndan taarruz etti. Böylece Tomanbay'ýn ta Ýskenderiye'den getirttiði toplar, harp sahasýnýn süsleri olarak kaldý. Padiþah toplarýn yeni duruma göre hazýrlanmasýna müsaade edemezdi ve nitekim etmedi de derhal taarruza geçti. Sadrazam Sinan Paþa, Anadolu askeri ile sað cenahta, Rumeli beyleri ve Yunus Paþa sol cenahta, Padiþah Hazretleri ise her zamanki gibi orduyu hümayunun kalbgâhý olan merkezde yer almýþlardý.
Muharebe çok þiddetle baþladý ve anbean þiddetlenerek devam etti. Bilindiði gibi Çerkesler çok cesur olduðu kadar da maharetli savaþçýlar olarak tanýnmýþlardýr. Elhak bu savaþta bu namý boþa almadýklarýný göstermiþlerse de Cenab-ý Hakk'ýn zafer ve nusratý Veliyyüzzaman Hazretleri Padiþah ve mücahidini tslâm olan Osmanlý askeri ile beraber idi. Bunun yanýnda taktikte dehâ, þecaatta yekta olan bu ordu zaferin sahibi kýlýcýn ehli olduðunu bir defa daha isbat etti. Bu muharebe daha çok sürebilirdi fakat Tomanbay, Alanbay Kurtbay aralarýnda fikir birliðine vararak kuþanmýþ olduklarý zýrhlarý kendilerine siper ederek padiþahýn üzerine varýp onu yok etmeyi kararlaþtýrýrlar ve bir þimþek hýzýyla dalýþ yaptýlar fakat istihbarata dayanmayan her hareketin yanýlýþ sonuç vermesi burda yine tecelli etti. Padiþah Hazretlerinin hangi cenahta olduðunu anlamadan yaptýklarý bu dalýþ yanlýþ hedefin üstüne gitmelerine sebeb oldu. Karþýlarýnda Yavuz Selim Hazretlerini bulacaklarýný zan ederken Sadrazam Sinan Paþa, Ra-mazanoðlu Mahmud Bey, Hazinedarbaþý Ali Bey'i buldular ve onlarý þehid ettiler. Kendilerinden yalnýz Alanbay yaralý olarak sahrayý harpte kaldý. Bu ekip iþini bitirip kendi saflarýna döndüðünde yirmibeþbin Kölemen askerin savaþ alanýnda yere serilmiþ olduðunu gördüler. Maðlûbiyet sillesi "bütün haþmetiyle suratlarýnda saklamýþtý. Bunun üzerine Tomanbay içerileri kaçtý. Daðýlan Kölemen kuvvetleri gayrý muntazam bir þekilde muhtelif yönlere doðru çekildiler. Bir kýsmý Kahi-re'ye dönüp evlerine girip mücadeleye burda devam etmeye karar verdiler ve öyle de yaptýlar .Hazreti Padiþah bu vaziyet karþýsýnda hemen Kahireye girmekten sarfý nazar eylediler. Otaðý Hamayunlarýný þehrin hemen önünde bulunan Sultaniye Sayfiyesinde kurdurdular. Kahire'ye sýðýnmýþ olan kölemenlere teslim çaðrýsýnda bulunuldu. Bunlarýn bazýlarý gelip teslim oldular. Bazýlarý ise direnmeyi tercih etiler. Teslim olan çok iyi bir muamele görmüþ olmalarýna raðmen maalesef Avrupalý tarihçiler burada da vazifelerinin iftira etmek olduðunu bilmenin idrak ve þuuru içinde teslim olanlarýn feci surette idam olundukarýný ileri sürmek gâvurluðunu yapmaktan çekinmemiþlerdir.
Tomanbay etrafýna topladýðý kuvvetlerle aniden bir baskýn harakâtý tertip ederek Kahire'nin içine duhul etmiþ ve bütün sokaklarý bir istihkâm haline getirerek mukavemete devam etti. Bu arada þehir içinde bulunan askerlerimizi þehid etmekten çekinmedi Padiþah buna çok üzüldü.
Müfrezeler gönderip bu mukavemeti kýrmaya uðraþýldý. Ýþ artýk çok uzadýðýndan býkkýnlýk gelmeye baþladý. Þehid olan Sadrazam Sinan Paþa'nýn yerine geçen Yunus Paþa, Yeniçeri Aðasý Yakup Paþa mülayim ve mutedil zatlardý. Fakat padiþahýn celâdetinden korktuklarýndan bir þey söyliyemiyorlardi. Bu seferin uzamasý, sýca*klarýn basmýþ olmasý bunlara cesaret verdi. Padiþaha Hutbe okunmasý ve sikke basýlmasý teklifi baki kalmak þartýyla buranýn idaresinin bunlara býrakýlabileceðini teklif eden bir elçilik heyeti tertibi hususunda görüþ sunup kabu ettirdiler. Elçilik heyetinin gönderilmesinden az evvel çok þiddetli Osmanlý hücumlarýna dayanamayacaðýný anlayan Tomanbay Kahire'den çýkmýþ, Cize'ye çekilmiþti. Elçilerin Cize'de bulunan Tomanbay'ýn yanýna varmalarýyla beraber hayatlarýný kaybetmeleri bir olmuþtu. Tomanbay Kahire'nin iþgal olunmasýnýn intikamýný beþyüz kiþilik bir elçilik heyetini þehid etmekle alýyordu.
Bu olay Padiþahýn nekadar haklý olduðunu göstermiþti. Son bir taarruz Tomanbay'ýn yakalanmasýný temin etti. Kendisini bir esirden ziyade bir Sultan olarak karþýlama nezaketini gösteren Hazreti Padiþah'a nazik olmayan tavýrlarla mukabelede bulundu. Tarihçilerin büyük bir kýsmý Tomanbay'ý devlet hizmetine almayý düþünen padiþahýn az bir müddet sonra kendisini idam etmesini etrafýn kýþkýrtmasýna ve ileride bu adamýn isyanýný göz önüne aldýðý mütalâsýnda bulunurlar.
Ve bu sebepten idam ettirdiðini ileri sürerler. Biz de deriz ki; meseleye bakarken idam olunmuþun cephesinden bakmaktan kendimizi sýyýrýp objektif bakmayý denesek son merhaleye gelene kadar yapýlanlarý bir kenara býrakýp þu beþyüz kiþilik efçlik heyetini þehid eden bir adamý devlet hizmetine almak, hangi devlet anlayýþýyla kabili teliftir. Hazreti Padiþahýn Tomanbay'ý hemen idam ettirmemesi nihai mülakattaki kaba hareketlerinin neticesinden sayýlmamasý içindir.
Çünkü hepimiz iyi biliriz ki Hazreti Ali (K.V.) bir muharebede düþmanýný altýna almýþ tam öldürmek üzereyken rakibinin yüzüne tükürmesi üzerine ayaða kalkmýþ onu býrakmýþtýr.
Þaþýran rakibi yâ Ali; Beni niçin öldürmüyorsun? deyince, Allah'ýn Arslani þöyle buyurmuþlardýr: Ben seni Allah için öldürecektim. Sen bana, tükürünce belki buna nefsimde karýþýr diye korktum ve seni serbest býrakýyorum. Bunun üzerine o zat hemen Kelime-i Þehâdet getirip müslüman olmuþtur. Ýþte padiþah cezasý idam olan o zatý yani Tomanbay'ý hemen mahkûm etseydi belki de nefsinin karýþacaðý korkusunu duymuþ olmasýný bu sýrda aramak icab eder deriz. Tomanbay idam olunduðunda Padiþah'in onun tabutunu dahi taþýdýðý kuvvetli rivayetler arasýndadýr. Bütün bunlar Mýsýr'ýn bir Osmanlý valiliði haline gelmesini ve yine Çerkeslerden olan Hayýrbay'a tevdi olunduðunda tarihler Hicri 293/Milâdî 1517 yýlýný gösteriyordu.