Devletin siyaseti By: sidretül münteha Date: 15 Nisan 2011, 15:55:44
Devletin Siyaseti
Görüldüðü gibi Padiþah küçük yaþta olduðu için Kösem Valide Sultan bir nevi vâsi gibi ülke yönetiminde rol oynamakla beraber, dinimizin ve iþlerin muhtacý mecburiyyet kýldýðý, istiþareye baþ vurduðu mutlaktýr. Tabii bu istiþare ve icra heyetini teþkil edenlerin arasýnda sadrazamýn yeri, her halde bir numarayý gerektirir.
Kaptaný Derya, Yeniçeri Aðasý, Reis'ül Küttab, yâni hariciye nâzýn ve Niþancý, Defterdar gibi kimseler bu istiþare ve icra mekanizmasýnýn uzuvlarý idi. Bilindiði gibi Sultan 4. Mehmed devri çok iniþli çýkýþlý bir dönem olduðu gibi ayrýca pekde uzun bir zaman dilimini 44 yýl gibi bir bölümü kapsar. Þimdi bu uzun dönemde padiþahdan sonraki adam olan sadrazamlarýn ad ve vazifede kalýþ müddetlerine birde akýbetlerine sýrasýyla atfu nazar eyleyelim: 4. Mehmed'in Sadrýazam-larý Mevlevi Sofu Koca Mehmed Paþa; 4. Mehmed'in sadaret makamýnda bulduðu sadrazamdýr. Bunu görevinde ipka etmiþtir. 1648 yýlýnda Sultan Ýbrahim'in son günlerinde isyancýlar tarafýndan sadnazam tâyin olunmuþtur. Sultan Ýbrahim bir çýkýþ yolu olarak kabullenmiþtir. Yukarýda yazdýðýmýz veçhile padiþahýn cellâtlarý arasýnda yer almýþ olan Sofu Mehmed Paþa, makamý sadaretten 1649/mayýsýnda azledilmiþtir. Daha sonra boðdurulmuþtur. Boþalan makama 1650 senesinin 8. ayýna kadar sürecek 1. sadaretiyle Kara Murad Paþa getirilmiþtir. Bu sadaret süresi 14 buçuk ay sürmüþ, yerine 4. Murad'ýn damadý Kaya Sultanhanýmýn kocasý olan Melek Ah-rned Paþa gelmiþ bunun dönemi de, bir seneyi bir kaç gün geçene kadar sürmüþtür.
Yine damadlardan olan Sîyavuþ Paþa 1651 senesi 8. ayýnda sadrýazam oldu. Ancak bu süre 45 günü ya buldu ya bulmadý! Siyavuþ Paþanýn bu kýsa sadareti peþinden, nöbetin Gürcü Mehmed Paþaya geldiði görüldüki Haziran/20/1652 Gürcü Paþanýn sadaretinin bitiþ tarihi oldu. Bunun dönemide dokuz ayý aþmadý. Tarhuncu Ahmed Paþa da, 9 ay 1 günlük sadaretine iþ baþýyaptý. Koltuðu boþalttýðýnda tarihler, 21/mart/1653'ü göstermekteydi. Derviþ Mehmed Paþa; Sultan 4. Mehmed'in 7. sadrazamý oldu. Ancak sadaret müddeti, 1 sene, 7 ay, 1 hafta sürebildi. 8. sadrazamda bir damad idi ve adý tbþir Mustafa Paþa idi. Sadareti 6 buçukay sonunda nihayet buldu. Mayýs/1 1/1655'de, Kara Murad Paþa 3ay/9gün sürecek 2. sadaretine getirildi. Damad Süleyman Paþa; Kara Murad Paþanýn 2. sadaretinden sonra 19/aðustos/1655'de sadrazam yapýldý. Bunun müddeti de, 6 ay, 10 günde tamamlandý. Efsane adamlarýn arasýnda pek önemli yeri bulunan Deli Hüseyin Paþanýn, sadareti, tam 6 ay sürdü. Bitiþ tarihi, 5/mart/1656 oldu.
Peþine yapýlan tayinle Zurnazen Mehmed Paþa Osmanlý tarihinin en az makamda kalan sadnazamý oldu. Bu sadaret, tam 4 buçuk saat sürmüþtü. Ayný gün yapýlan diðer bir tâyinle; 1 ay 22 gün sürecek sadaretine 2. defa olmak üzere damad Siyavuþ Paþa getirildi. 26/nisan/1656 tarihi Boynu-eðri Mehmed Paþanýn sadarete tâyin gününü teþkil etti. Bu zâtýn sadareti de, 4 ay 19 gün devam ederek, 15/ey-lül/1656'dan, 30/ekim/1661'e kadar sürecek 5 sene, 1 ay, 15 günlük veziriazamlar arasýnda mümtaz bir mevkii olan Köprülü Mehmed Paþanýn sadareti, 4. Mehmed'in 15. sadrazamý olarak gerçekleþti. Yine uzun bir sadaret dönemin; kapsayan Köprülüzâde Fazýl Ahmed Paþanýn sadrazamlýðý 3/ka-sým/1676'ya kadar 15 sene, 4 gün sürdüðünü görüyor ve Sultan 4. Mehmed'in 16. sadrazamýný idrak etmiþiz ve ayný zamanda ilmiyeden gelen, Fazýl Ahmed Paþanýn sadaretini; Osmanlýlýðýn ömrüne bereket katan dönemlerden saysak yeridir.
ecr i zâtýn vefatý üzerine, bu aileye damad olmuþ ve bu aile yetiþtirilmiþ bulunan Merzifonlu Kara Mustafa Paþa, kaimlerinin yerine sadaret makamýna oturmuþ ve 7 sene, 1 12 aünsüren ve 15/aralýk/1683'de biten sadaret boðularak öldürülmesini de getirmiþti. 2. Viyana kuþatmasýnýn ayný zamanda serdanydýve burda ademi muvaffakiyet, hayatýnýn onunu getirirken, Osmanlý devleti de, duraklama devrini belkide bu yýl tamamlamýþ oluyordu bir bakýma!
Kara Ýbrahim Paþa'nýn sadareti; idam edilmiþ bir sadrazamýn peþinden gelmiþ 15/aralik/1683'de baþlayýpda, 2 sene 4 qün devam ettikten sonra, 18/arahk/1685'de sonuçlanmýþtýr. Bu zatýn arkasýndan Boþnak Aynacý Sarý Süleyman Paþa sadrýâli olmuþ ve 1 sene, 9 ay, 6 gün sonra sadaretten infisal ettiðinde tarih 23/eylül/1687'yi göstermekteydi. Abaza Siyavuþ Paþa, Köprülü Mehmed Paþanýn diðer bir damadý olup, 5 ay, 9 gün süren sadaretinden 2/mart/1688'de 4. Mehmed'in 20. sadrazamý olarak ayrýlmýþtýr.
4. Mehmed'e son sadrazamlýðýný bu zat yapmýþtýr. Böylece tahta geçmiþ olduðu 8/aðustos/1648'den, 8/kasým/1687 tarihine kadar tahtý Osmanide geçen müddeti 39 sene, 3 ay, 1 gündü ve bu uzun sayýlan saltanatýnda yukarýda yazdýðýmýz 20 sadrýazamla çalýþmýþtýr.