Salankamen meydan muharebesi By: sidretül münteha Date: 13 Nisan 2011, 15:50:14
Salankamen Meydan Muharebesi
Aslýnda yukarýda bahse konu savaþý, bir nebze olsun anlatmýþsakda, neticesi itibarýyla Osmanlý devletinin önemli bir kavþaðýný teþkil etmesi, bu savaþýn daha geniþ bir izah içinde kaleme alýnmasýný zaruri kýlmýþtýr. Yýlmaz Öztuna bey'in cidden büyük bir eser olan, "Büyük Türkiye Tarihi" adlý çalýþmasýnýn altýncý cildinden özet alýntýlarla, sayfalarýmýzý süsleyelim. Bu savaþ; 19/zilhicce/ -19/aðustos/ pazar günü vukua gelmiþtir.
Osmanlý ordusunda Karaman ve Rumeli Beylerbeyleri, Kral Tökeli birinci safda yer tutmuþtu. Hemen arkalarýnda Maraþ Beylerbeyi Yumak Mehmed paþa, Þam Beylerbeyi Koca Mustafa paþa vardý Sadaret kethüdasý Kör Mustafa paþa sadrazamý çabuk bir taarruza teþvik etmekteydi. Düþman; baþýnda baþarýlý avrupalý komutanlarýn ileri gelenlerinden olan Prens Ludvig olduðu halde endiþe içinde Deðirmenlik mevkiinde Türklerin taarruzunu beklemekteydi. Savaþ burada kazanýlmazsa, bunu telafi etmek için yýllarca, Macaristan topraklarý üzerinde dolaþmak icab edeceðini düþünen Fâzýl Mustafa paþa, Kýrým ordusu gelsin birlikte hareketetmek istemekteydi. Ancak bu yardýmcý, güçten bir ses ve soluk hâttâ geleceðine dâir en küçük bir emare dahi görünmedi. Tatarlarýn yetiþmesini beklememek büyük hata olarak yorumianýr-sada bunlarýn gelmemesi üzerinde, kafa yormak icab eder diye düþünmek gerekiyor. Ordumuzun Akýncý askeri, düþman ulaþtýrma birliklerine ulaþmýþ ve yediyüz civarýnda arabayý yaðmalamýþ, bin kiþiden de fazla esir almýþtý. Öðleden sonraya ikindiye yakýn dakikalarda iki tarafda toplarýný ateþ-liyerek savaþýn baþladýðýný ilân ettiler. Prens Ludvig 100 bin kiþiyi aþan birliklerini yerinde sabit tutmayý baþardý. Almanlar bu arada epeyi zayiat vermekteydiler. Fâzýl Mustafa Paþa,
düþman hatlarýný parçalamanýn gerektiði þuurunda, sipahi askerini yâni süvari birliklerimizi elde kýlýç olduðu halde, Ludvig'in birlikleri üstüne taarruz ettirdi. Orduya hümayun kadýsý, Ýbrahim paþa ve Yeniçeri Aðasý saldýn esnasýnda þehadet þerbetini içtiler.
Asker kaybýmýz, kýsa zamanda dörtyüz kiþiyi buldu. Çelebi Ýsmail paþa öne sürüldü. Paþa Karaman Beylerbeyi idi. Bu kumandanýn en önde bulunmasý düþmaný bozguna uðratma noktasýna getirdi. Cephede görülen manzara, Almanlarýn savaþý kaybettiði istikametindeydi. Sadrýazam Fâzýl Mustafa Paþa, kesin neticeyi almak arzusuyla kýlýcý elinde öne çýktý. Mücahidleri teþvik ediyordu. Bir mermi savaþýn da, tarihimizin de yönünü deðiþtiren bir iþlev gördü. Mel'un mermi, serdar'ýn alnýndan girerek, þehidler zümresine iltihak etmesine yol açarken, olan biteni saklayamayan maiyet askeride, þehadetin duyulmasýný engelleyemedi. Saflar bu acý kayýb yüzünden sarsýntýya maruz kalýyor, kendinFüzüntüden yere atanlarýn meydana getirdiði boþluklarýn, bir fevkaladeliðe baðlý olduðunu düþünen Marki Ludvig, askerlerini yeniden harb nizamýna sokmaða muvaffak oldu. Saldýrý emrinide veren Prens Ludvig, büyük telefat vermesine raðmen hücuma devam etmekteydi.
Osmanlý mücahidleri üzerlerine gelmekte olan düþman askerine, canýný diþine takýp karþý koymak yerine, insiyaki bir davranýþla geri çekilmeyi, tercihe þayan buluyor. Meydan yavaþ yavaþ düþman askerinin kontrolüne geçiyordu. Osmanlý birlikleri; çekiliyor ve Belgrad'a varmaya çalýþmakltaydý. Sa-vaþdan iki gün sonra, Belgrad'a; Kýrým süvarileriyle birlikte gelen Kýrým Hân'ý, bozulmuþ bir þekilde, Belgrad þehrine dahil olan Osmanlý alaylarýnýn hâline göz yaþlarýný akýtarak seyrettiðini buraya dercedelim. Bu gözyaþlarý savaþ alanýna yeti-þememenin verdiði üzüntüyümü, yoksa bu birliklerinde geç toparlanmasýna sebeb olan otorite yoksunluðumuydu?
Yýlmaz Öztuna bey'in mezkur eserinde, bir zamanlar Türkiye Ordularýnýn Kara Kuvvetleri Kumandanlýðý vekâleti görevi ifa etmiþ bulunan ve ne sebebe binaen, kabrinin Üsküdar Bülbülderesi (Dönmeler Mezarlýðý) kabristanýnda olan merhum orgeneral Necati Tacan, "1690-1696 Kuþatma ve Meydan Muharebeleri" adlý kitabdan þu malumatý ahzetmis. Biz de önem taþýyan bu mütalaayý zikri uygun buluyoruz. Necati Paþa, bu esere bu mütalaayý Yarbaylýðý esnasýnda vermiþ:
"Viyana bozgununu telâfi edebilecek olan, nasýl onu kaybeden adamsa, Salankamen felâketinide sarabilecek yegâne adam da Fâzýl Mustafa Paþa idi. Kara Mustafa Paþayý, kendi milletinden olan, þahsi düþmanlarýnýn kin ve hýrsý öldürttü Fâzýl Mustafa Paþanýn ölümü ise; þerefle olmuþ, bir düþman kurþunuyla þehid düþmüþtü. Ýmparatorluðun asýl kaybý bu idi."