Sultan 1. Mahmud By: sidretül münteha Date: 11 Nisan 2011, 16:53:12
SULTAN 1. MAHMUD
Babasý: Sultan II. Mustafa Han
Annesi: Saliha Hatun
Doðum Tarihi: 1696
Vefat Tarihi: 1754
Saltanat Müd.: 1730-1754
Türbesi: Ýstanbul Yeni Camii.
Sultan 1. Mahmud, Osmanlý Padiþahlarýnýn 24. sü olup, 16. halifesi idi. Sultan 2. Mustafa'nýn, Saliha Kadýn adlý hanýmýndan, 1108/1696 tarihinde dünya'ya gelmiþtir. Osmanlý tahtýna geçiþi yukarýda anlattýðýmýz veçhile vukubulmuþtur. 1143/1730 tarihi ayný zamanda Sultan 1. Mahmud'un 35. yaþýnýn tarihidir. Saltanatý yirmi beþ sene sürmüþtür. Tahta geçiþinin altýncý yýlýndan itibaren önce doðu taraflarýnda üç sene sonra da avrupa taraflarýnda bir sulh dönemine girildiði pek net olarak görülür. Saltanatýnýn ilk günlerinde devlet idaresi padiþahýn elinden ziyade, kýyamcýlann baþý Patrona Halil ile arkadaþlarýnýn ellerindeydi. Hükümet bu þakilere söz geçi-remiyordu. Þakiler istedikleri gibi hüküm sürüyorlardý. Bu hususta aþaðýdaki satýrlarý ibretle okuyup, anlamak lâzýmdýr. Bilhassa tâyin hususlarýný uygulama periþanliðin sergilenmesi idi. Misal olarak da, Patrona Halil ve arkadaþlarýnýn, tensip ve ýsrarýyla Ahmed Paþa isminde bir kiþi Kapdan-ý Deryalýk makamýna, Rüstem Paþa adlý biri de, Ýran Seferine serdar yapýldý. Pek deðersiz bir kimseydi. Öte taraftan Damad Nevþehirli ibrahim Paþa döneminde sürgünü hakketmiþ ve nefyedilmiþ bulunan þerirler, bir aff-i umûmi ilâný ile serbest kalmýþlar ve Ýstanbul'a doluþmuþlardý. Bunlarýn geçmiþ günlerden ders alýpda, akýllý uslu durmalarý gerekirken tam tersine her þeye karýþmaya baþladýklarý gibi, devlet adamlarý arasýnda hoþlanmadýklarý kimler varsa birbir tutulup hapse konuyor, kimi sürgüne gönderilirken, kimisi idama maruz býrakýlýyordu. Ardýndan bu gibi kimselerin evleri, konaklan yaðmaya uðratýlýyordu. Bu haydut zümresinin tesir ve cüreti öyle çoðalmýþtý ki; Kýrým Hânýný dahî deðiþtirmeye kadar vardýrdýlar.
O dönem rezaletlerinin derece-i pürmelâlini idrak için, Ahmed Râsim bey'in tarihinden bir alýntýyla temasa lüzum gördük. "Zorbalar bir takým evbaþý, arnavut tellak, kaldýrýmcý, hamal, ýrgad makulesi kimseler idi. Devlet adamlarýný, Ötekini berikini korkutarak memuriyete nasb ettirerek mal, para alýyorlardý. Patrona Halil kendisine veresiye at vermiþ ve para yardýmýnda bulunan Yanaki isminde bir kasap yazýcýsýný Buðdan Voyvodasý Kiða'nýn yerine tayin ettirdiði gibi, Þýkký evvel defterdarý Alibey'i, evinden biz oturacaðýz gerekçesiyle çýkartmasý, arkadaþý Muslu Beþe'nin sakal býrakýp, kýrk gün içinde kul kethüdasý olmasý, Ýstanbul Kadýsý olan Deli Ýbrahim'in Yeni Odalardan 79. cemaat odasýný mahkeme olarak seçmesi devlet adamlarýný kaçýrttý. Devlet adamlarý bu aþair de denilen þahýslarýn müdehale ve karýþtýrýcýlýklarýndan vakit buÝupda uzun zamandan beri devam etmekte olan Ýran savaþýný düþünememekte, bunlarýn her dediklerine boyun eðmekde idiler. Bir gün zorbalar akþam karanlýðý basýnca Þehzâdebaþinda bulunan dükkanlarýn kapýlarýný kýrarak yaðmaya giriþleri, ahaliyi deliye döndürmüþtü. Galeyana gelen ahaliyi durdurmak mümkünattan gözükmüyordu. Hükümet bu durumdan faydalanma mülahazasýyla Sancak-ý Þerifi çýkartarak, asilerin yok edilmelerine baþladýlar. Evvelâ Patrona Halil ve diðerleri yakalanýp idam olundu. Haydut takýmýnýn diðer bir bölümü ile evbaþýlar sürgüne sevkolundular, böylece de Ýstanbul'un asayiþinde sükunet saðlandý." Kâmil Paþanýn Tarih-i Siyasisinde verilen malumata bakýlýrsa, Patrona Halil'in hempasý olan ve idam edilenlerin sayýsý 3 bin civarýný buluyordu. Ayrýca teþvikçi kimseler sürgünleri boyladilar. Bu iþlerin makule döndürülmesinde þeyhülislâm Paþmakçýzâdenin büyük hizmeti görüldü.
Kâmil Paþanýn Tarihi Siyasisinde bundan önce makam-ý meþihatda bulunanlara müftü dendiði yazýlýdýr.