Gaileler By: sidretül münteha Date: 08 Nisan 2011, 16:27:44
Gaile'ler
1220/1805 senesi baþlarýnda husule gelen olaylarýn yanýnda, Sýrbistan ihtilâlinin çok dikkat celbedici yanlan vardýr. Reis Kara Yorgi kendisine Sýrp Gospodariýðý unvanýný vererek istiklâlini ilâna kalkýþtý. Kara Yorgi, Sýrplarýn baðýmsýzlýðýný Osmanlý devleti tanýma yoluna gitmedikçe, silahlarýný býrakmayacaðýný beyan etti. Bosna civarýný çiðnemesine raðmen üzerine asker yollanamýyor, Karadað ve Akdeniz sahili adalarýnda yaþamakta bulunan Rumlar dahi müttefikimiz Rusyanýn parmaðýnda oynamaktaydý. Ýhtilâle dair hareketlerin içinde yer alýyorlardý. Ruslarýn hareketli parmaðý Gürcistan taraflarýný da karýþtýrmaya muvaffak oluyordu.
Tiflis hâný Erekli 1214/1799'da öldüðünde topraklan Rus ülkesine ilhak edilmiþti. Osmanlý devleti, Rusya ile Fransa aleyhinde olmak üzere ittifak halindeydi. Bu sebebten yapýlana ses çýkaramadý. Artýk sýra Mengli hân idaresindeki Gürcistan'ýn diðer parçasýna gelmiþti. Biz iki taraftanda sýkýþmaya maruz kalýrken, iç iþlerimizde yeniçerilerin, nizam-ý cedide olan düþmanlýklarý kendini gösteriyordu. Vehhabilerin ortaya koyduðu feci hallerden dolayý, Mekke-i Mükerremeye hacýlar gelemediði gibi Mekke ahalisi de, Arafata çýkamýyor-lardý. Kürdistan taraflarýnda, Baban mutasarrýfý Abdurrahman Paþa isimli biri de Kev Sancaðý mutasarrýfý Mehmed Paþayý idam ederek Baðdad Valisi Ali Paþanýn adý geçeni cezalandýrmak üzere askerini maðlup etmesi üzerine, Ýran Þahýna iltica ederek, Baðdat ile Tahran arasýnýn münasebetleri þeker renk oldu.
Mýsýr eyaleti ise, Kavalalý Mehmed Ali Paþanýn hükmüne giriyordu. Mehmed Ali; Mýsýr eyaletini yakalamakla birlikte, Mýsýrlý komutanlarýn herhangi bir taarruzundan emin deðildi. Bunlar üzerlerine gidildikçe çekilir, avdet olundukça harekete geçer takýmýndan olduklarýndan Mehmed Ali Paþa bunlarý akýllý müslümana yakýþýr tarzda bir hileyle avlamayý baþardý. Güvendiði Arnavut askerlerin bazýlarýna da aldýðý tertibatý anlatarak, bunlarý Mýsýrlý komutanlarla belli etmeden savaþa gönderdi. Kölemen Beyleri bu hileyi sahih olarak belleyip, kandýrýldýklarýný anlayamadýlar. Mehmed Ali'nin yaptýðý hileli düzenleme þöyleydi: Mehmed Ali Paþa Halic'in aðzýna çýktýðý esnada Kölemenler aniden Mýsýr'a dalacaklar, filan gurup falan yerde, falan gurup filan yerde bulunacak. Bu tuzaða Kahire'den Mehmed Ali Paþaya aleyhdar olanlar dahi inanmýþtý.
Cemaziyelevvelin 20. günü Mil sakin olduðundan herkes gezmeðe çýkmýþtý. Mehmed Ali Paþada Hisar nahiyesinde çadýr kurdu. O gün; Kölemenlerin bir bölümü daðýn ardýndan hareket etti. Yolcular Süveyþe çýkamadý. Her ne ise; Mýsýrlý komutanlar Nevah-i Hüseyniye geldiler. Buradan da, Baba Fettah'a ulaþtýlar. Bekçiler yoktu. Bazýlarý bunlarý tanýyýp kapýlarý açtýlar. Bir çok Kölemen kumandan ve asker içeri girdiler ve o ortalýkta, Mehmed Ali'nin askerlerinden bir kiþi bile, görünmüyordu. Bunlarda korkusuzca yükleri ile eþyalarý beraberlerinde olduðu halde yürüdüler. Atýfet ül Haratine denilen yerde ikiye ayrýldýlar. Hasen memleketinden olan Osman bey gurubunun Camiül Ezhere, diðer fýrka ise, Derib-i ahmer tarafýna yöneldi.
Buraya geldiklerinde aniden bir ateþ salvosu baþladý. Ne tarafa kaçsalar, ne tarafa koþsalar kurþun yaðmaktaydý. En sonunda Berkuk Camiinde toplandýlarsa da çok geçmeden esir düþtüler. Osman bey gurubu ise kaçmaða yüz tuttu. Fakat yolda Arnavutlar hepsini soyup soðana çevirdiler. Elli kiþi kadar insanýn kafalarýný kestiler. Geri kalanlarýysa yalýn ayak, baþýkabak olarak döðe söðe Ozbekiye'ye getirdiler. Bunlar arasýnda meþhur komutanlardan beþ-altý kiþi ve hayli de kâþif var idi. Çoðu idam olundu. O dönemin adetlerinden olarak, baþlan soyularak derilerinin içine saman doldurulup Ýstanbul'a gönderildi. Mehmed Ali bu sýrada Hurþid Paþa devrinde Þam'dan gelen delil askerini de sürüp, Mýsýr hududiarýndan çýkardý. Þark cephesinde bütün bunlar olurken Balkanlarda Osmanlý devleti Sýrplara bazý imtiyazlar tanýma politikasýna eðilim göstermiþse de, Kara YorgÝ baðýmsýzlýktan baþka hiç bir imtiyaz kabulüm olmaz demekteydi. Öte taraftan þehzade Sultan Mustafa'ya mensup olanlar nizam askeri aleyhine hareketleri körüklemekteydiler. Bunlardan biride Trabzon valisi Tayyar Paþa idi. Paþa adeta isyan etmiþti. Eski sadrazam Yusuf Ziya Paþa hizaya getirmek üzere vazifelendirildi. Tayyar mukavemet edemeyeceðini anladýðýnda Rusya'ya kaçmak yolunu seçti. Bizim dýþ siyasetimize gelince; bir tarafýmýza Rusya, Ýngiltere diðer tarafýmýzda da Napolyon askýntý olmuþlar bizi çekiþtire çekiþtire bir yerlere götürmeðe gayret sarfediyorlardý. Sonunda Ruslar daha becerikli çýkýp,dokuz sene için bilinen muahedeyi yenilediler. Ayrýca on gizli maddeyi daha kapsayan baþka ve de gizli bir antlaþma Ýmzalandý.