Sivastopol muharebesi By: sidretül münteha Date: 05 Nisan 2011, 20:26:28
Sivastopol Muharebesi
l4/eylül/1854'de Patrona Ahmed Paþa kumandasýnda olarak müttefik devletleri donanmasýyla birlikte Karadeniz'e çýkan gemilerimizin adlarý, tip ve top sayýsý aþaðýdaki liste de merhum Ahmed Râsim üstadýmýn tarafýmýzca þerhi yapýlmýþ eserinden alýntýlanmýþtýr:
Top Sayýsý Gemi Adý
92 Mahmudiye 3anbarlý
72 Peyk-i Meserret
42 Muhrib-i Sürür firkateyn
12 Mecidiye vapur
12 Saik-iÞâdi
22 Ferahnüma Korvet
Oniki gemimizde yekûn 450 adet top bulunmaktaydý, ingiliz Visamirali Dundas komutasýndaki Ýngiliz donanmasý; 7 tane üç anbarlý, 3 kapak, 3/firkateyn,7 korvet ve 10 adet seret ile, Visamiral Hamlin komutasýndaki Fransýz donanmasý da 2 tane üçanbarlý, 15 kapak, 21 firkateyn ve bir kaç tane vapurdan ibaretti. Görüldüðü gibi bizim gemiler ile diðer iki devletin donanmalarý arasýnda sayý ve tip bakýmýndan pek büyük bir fark görülmüyordu.
127l/safer/16-10/kasým/l854'de Odesa topa tutuldu. Bu limandaki gemiler olsun harp malzemelerinin bulunduðu depolar olsun yakýlýp yýkýldý ve zapt olundu. Bu sýrada 30 bin Fransýz 20 bin Ýngiliz vede 7 bin Osmanlý askeri birleþik donanma adý altýnda Sivastopol'ün kuzey yönünde bulunan Patorya bölgesine çýkarýldý. 20/eylül/1854'de de Alma sabasi vukubuldu.
72
Teþrifei kapak
64
Nusretiye Firkateyni
12
Feyz-i Bari vapur
12
Tâif Vapur
16
Þehber vapur
22
Ceyran korvet
Odesanýn topa tutulmasý sonrasýnda 400 parça gemiyle Kýrým'a yönelen birleþik donanma Sivastopol limanýnda bulunan üçanbarlý, onbir adet kapak, dört adet firkateyn, altý tane Korvet ve bir takým vapurlardan müteþekkil Rus filosu, Sinop'daki yaralarýný sarama dýklarýndan dolayý denize çýkmaða cesaret gösteremeyip, Amiral tedbir olarak limanýnýn önünü örtmek üzere bütün gemilerini limanýn aðzýna toplamýþtý. Elma ve Gözleve zafer lerinden sonra, Sivastopol üzerine gidilmiþ ekim ayýnýn 17.günü limana giren müttefikler muazzam kahramanalýklar göstermiþlerdir. Þöyleki:
Fransýz amiralinin bindiði Veyli Düpari isimli, üç anbarlý ile Ýngiliz amiralinde, içinde bulunduðu Britanya isimli üçanbariý istihkâmlarýn önüne bin yarda mesafeye demirlemiþ, Fransýz harp gemileri kuzeye, îngilizlerinki ise, güney istikametinde iki hat þeklinde olmak üzere mevkii alýp, Mahmudiye ile Peyk-i Meserret gemilerimizde bu gemiler civarýnda bulunmuþtur. O günün akþamýna kadar devam eden karþýlýklý topçu savaþý her iki tarafa da büyük zararlar vermiþti.
Ru mevkýi müstahkemin kuþatýlmasý zilhicce-1855/agustos>una kadar devam etdi Zilhiccenin 7 agustos 5.günü aralýksýz üç gün gerek denizden gerekse kara topa tutulmasýndan sonra hücum edilip Molikaf Tabyasý le geçmiþ ve ertesi gün Henüb Tabyasý da zapt edildi. Bu afer Avusturyalýlarýn ilân-ý harb etmelerine ve de Ruslarýn ise sulh kapýsýný çalmaya mecbur olmalarýný saðladý. Buskee komutasýnda bulunan bu asker, Ruslarla müthiþ bir savaþa tutuþtu. Bu hücum general Kan Rober ve Dorel komutasýnda bulunan fýrkalarýn Alme yaylasýna varmalarýný temin etdi. Daha sonra Ýngilizlerde kendilerine tâyin edilen yere bin müþkülat ile gelebildiler. Bu vaziyet Ruslarýn feci maðlubiyetini intaç etdi. Savaþýn bu safhasý Alme ýrmaðý sahilinin zaptýný ve Sivastopol yolunun açýlmasýný kolaylaþtýrdý. Sivastopol'a giriþ pek dar olduðundan ayrýca uzun bir karaparçasý-nýn güney sahilindedir. Müttefik ordusu bu yeri dolaþarak gelebildi.
Karadeniz'de Kýrým'ýn denize doðru çýkýntý yapmýþ olan köþesi Kersünez Yaylasýnda yâni þehrin güneyinde birleþtiler. Þehrin istihkâm ve savunma mevkii yetersiz olduðu halde bir hücumla kolayca zapt olunabilirdi. Fakat müttefikler cesaret edemediler. Sen Arno eylül ayýnýn 29.gününde öldü. Onun yerine geçen Kan Rober, azimkar bir kimse deðildi. Bu se-beble zaman kaybedildi.
Ruslar ise; amiral Nahimof ve Kornilof gibi kimselerin azýmkârane kumandalarý ile kaimakam Totleben gibi, son rece usta bir askerin bakýþý ve idaresi altýnda en mükemmel savunma vaziyetini aldý. Ýçlerine taþ doldurarak Rus donanmasýný deniz yolunun giriþine hatýrdýlar. Telmian'ýn sonda bulunan Sivastopol'da bu sebebten müttefik gemilerin top atýþlarýndan kurtuldu. Bundan baþka þehrin güney cihetinde istihkâmlar vücu da getirdiler. Malikof ve Yeþiltepe Tabyalarýda saðlamlýklarý ile kýsa bir zaman zarfýnda þöhret oldu. Zâten ingiliz ve Fransýz deniz gücüde Sivastopol'ü tamamen muhasara edemezdi. Þehrin kuzey tarafý ise dýþarý ile münasebetlerine devam edecek vaziyetteydi.
Prens Mençikof, kesintisiz imdad alan bir ordunun kumandaný olarak gayet serbest hare ketlerde bulunuyor ve muhasara eden güçleri taciz ediyordu. 20/ekim'de Balakiova savaþý meydana geldi. Bu bölge Osmanlý komutanlarýndan Rüstem Paþa tarafýndan muhafaza altýnda tutuluyordu. Balakiova, Sivastopol'ün dokuz kilometre güneyinde ve Karadeniz üzerinde bir limandýr. Bu savaþda Kont dö Kardigan'ýn kumandasýnda bulunan Ýngiliz hafif süvari alayý kahramanca yaptýðý bir hücum sonunda tamamen mahvoldu. Mençikof kasým ayýnda Ýnkerman'da Ýngilizleri ansýzýn bastýrmak istedi. Fakat Osmanlý askeriyle general Buskee'nin komutasýndaki zuhaf askerlerinin imdada gelmesiyle kurtuldular. Ancak haylice zayiatda verdikleri görüldü. Haylice saldýrýya maruz kalan sahilhane bataryasýnýn bulunduðu istihkâm büyük þöhret oldu. Eðer; birleþik devletler deniz tarafýnda hakim durumda olmasalardý kendileri muhasara altýna düþeceklerdi. Gerek durumun gerekse þartlarýn aðýrlýðý, muhasaranýn uzun süreceðini gösteriyordu. Bu mevkiin ele geçirilmesi pek çok gayret ve çalýþma gerektiriyordu. Artýk kýþýn Sivastopol önlerin de geçirilmesi pek çok gayret ve çalýþma gerektiriyordu. Artýk, kýþýn Sivastopol önlerinde geçirilmesi mevsimi geçirme kanaatma varýldýðýndan lâzým gelen levazýmýn temini icâb etdi. O sene kýþ pek þiddetli geçti. 13/kasým günü çýkan kasýrga. Kýrým askeri arasýnda büyük bir telefata sebeb oidu. Hâttâ Sivastopol önünde bulunan 4.Hanri adlý harp gemisi Opatorya önlerinde karaya oturdu. Hastalarýn sayýsý büyük sayýda arttý.
Bunlardan bir kýsmý askere öteberi satanlarýn toplanmakla adeta bir þehir haline giren Kamyeþ karargâh-ý umuminde alýkonulduysa da,çoðu Ýstanbul hastanelerine ulaþtýrýldý. Ýstanbul'da bu arada avrupalý sayýsý haylice artmýþ oldu. Hâttâ islâm ahali, Fransýzlar Sivastopol'ü iþgal edecekleri ne Ýstanbul'u iþgal ettiler diye söylenti dolaþmaya baþladý. Fransýzlarýn; Ýstanbul'da çoðalmasý 1833'de Ruslarýn boðazda yerleþtikleri zamaný hatýrlattý. Bu vaziyet, þark meselesine arýz olan yeni durumun dýþtan görünüþüydü. Türkler henüz kendi mallarýnýn sahi bi deðillerdi. Osmanlý devleti Ruslarýn deðil avrupanýn müþterek himayeleri altýnda duruyordu. Bu kýþ mevsiminde diplomatlar dünyasýnda çok büyük bîr faaliyet görüldü. Sivastopol kuþatmasýndan çýkacak neticenin ne olacaðý hususunda bir hayli mütereddit olan Fransa ile Ýngiltere ve Avusturya hükümeti nezdinde aralarýna katýlmasý için tekliflerini yenilediler. Bu sýralarda Memleketeyn'in sahibi olan Avusturya'da, müzakerelerin yapýlmasý için vesileler aranmaktaydý. Elinde bulundurduðu rehineyi muhafaza etmek için ihtimalki, anlaþmýþ devletlere az çok ciddi bir askeri kuvvet tedarikine yahut Avusturya Ýçlerinden Fransýz ordusunun geçmesine razý olabilirdi. Prusya baþvekili Bismark'ýn gösterdiði tavýr ve açýk vaziyet üzerine zaten tereddüdde olduðundan bu sefer duraklamaya mecbur kaldý. Prusya hakkýnda duyduðu temayül hislerini sergilemeye baþlamýþtý. Hatta Renan, Prusya'da pek çok askerî yýðýnak yapmaða baþlamýþtý. Almanya'daki durgunluk ve tesir plânýný ele alarak için, üst üste gelen bahaneyi, iðtiþaþaat-ý þarkiye, yâni doðu bölgesindeki karýþýklýklarda aramaya hazýrlanmýþtý. Bu-nun için, Avusturya bitaraf bulundu.
Hiç bir þey kazanamadýðý halde, Çar Nikola aleyhine yapaðý küfürlerin hicabý altýnda kaldý. Durum bu haldeyken Piyomen hükümeti Ýtalya meselesi üzerine avrupanýn dikkatini üzerine çekmek için Ýngiltere ile Fransa'ya ittifak teklifinde bulundu. Ayrýca Avusturya'nýn katýlmasýný hýzlandýrýr düþüncesiylede ilk teklifde kabul etme yolunu seçtiler. 6/c.evvel/1271-26/ocak/1855'de yapýlan bir antlaþma mucibince Piyemonte hükümetinin de Kýrým'a 15 bin asker göndermesi saðlandý. Tabiiki bu yardým kesin netice hususunda elbette yetersizdi. Sivastopol muhasarasýný sona erdirmek için alýnmýþ ve lâzým gelen tedbirlerden olduðunu gösteriyordu. Ýngilizler olsun Fransýzlar olsun bu mevki önünde kendilerini hezimete uðramýþ görüntüsü vermeðe rýzalarý yoktu. Çünkü; yalnýz Þark Meselesinin hâli deðil avrupadaki haysiyetleri de burada bahse konuydu. Fransýzlar yeni bir borç alma antlaþmasý yaptýlar. Cezayirden asker gönderildi.
Burada Üstad Ahmed Râsim Bey'in bir meramýný deðerli târih çalýþmasýndan alýntýlýyoruz: "Osmanlý devleti Kýrým savaþýndan önce hiç bir taraftan hiçbir yerle borç alma antlaþmasý yapmamýþtý. Önceki sayfalarýmýzda, fâide adý altýnda verdiðimiz malumatta görülür ki, Sultan l.Abdülhamid'in döneminde Fas'dan, Ýspanya'dan ve Felemenk'den borç alýnma fikirleri ileri sürülmüþ ancak, antlaþma yapýlmamýþtý. Re-þid Paþanýn sadareti esnasýnda 1850 yýlýnda 55 milyon franklýk bir borç alma iþi Paris de Torna ve þerikleri ve Beþe bankalarýyla Londra'daki Devo ue þerikleri isimli ban kadan antlaþma yapýlmýsada, Reþid Paþanýn sadaretden bu sýrada düþmüþ bulunma ue yapýlan antlaþma padiþah tarafýndan tasdik edilmemiþ bulunduðundan resmiyet kazanamamýþ, 1854 . ve 1855 yýllarýnda 5'er milyonluk borçlanmalar yapýldý. Yalnýz bu borç para 1855'de tamamen Kýrým savaþý harcamalarýna tahsis olundu. Muhasara yapan kuuvetlerin sayýsý Osmanlý askeri ile beraber sayýldýðýnda 130 bin kiþi yi bulmak-lemýudi Meþhur General Niel özel selahiyetle yaklaþma iþU i uapma faali yetine memur edildi Cezayir valisi General pellssier saðlam ve azimkar biriydi. General Kan Rober'in yerine kumandan tâyin edildi."
Yine Ahmed Rasim Bey'in þu mülahazasý ile sahifemizi süsleyelim: "üzün sürmüþ olan Kýrým kuþatmasýnýn sona erdirebilmesi için 3.Napolyon, bizzat Kýrým'a gitme tasavvurunu açýkladýðýnda avrupa siyasi mahfilleri bu hususu epeyi zaman konuþmalarýna vesile yaptýlar. Bu arada Paris Sefirimiz Veiiyüddin Paþa görevden alýnmasýndan önce bu durumu'.babýaliye yazmýþ olacak ki Fransa hâriciye nâzýn Der-üiyn Dolvis Ýstanbul'daki elçiliðe bir þey yazmak istemediði halde imparatorun, saray müdürü Miralay Bevil adlý zâtý oa zifelehdirerek, Ýstanbul'daki ikameti için alýnacak tertibata bakmak üzere Ýstanbul'a göndermiþti Miralay Bevil; Ýstanbul'a vardýðýnda, sefaret tercümaný Seferle beraber bir kaç defa huzura kabul edilmiþtir. Bevil'in yaptýðý tebliðde,imparatorun, hanýmý ile birlikte Ýstanbul'a geleceðini ve kendisinin harp sahasýna gideceðini, imparatoriçenin Ýstanbul'da misafireten kalarak imparatorun dönüþünü bekleyeceðini bildirmekteydi Hâttâ Mösyö Bevil, ikametgâh olarak Baltali-maný Kasrýný, tercih eylemiþtir. Sultan Abdülmecid tedarik ve hazýrlýklara bizzat nezaret etmekteydi Ýmparatoriçe Öje-ni'nin yataðýna konulacak cibinlik, tamamen zor bulunur kýymette inciler le donanmýþtý. Ýmparator ve Ýmparatoriçe dairelerine taa 1 .Murad'dan kalma, saray mensupalrtna bile meçhul kalmýþ kýymetli ve nadide eþyalar konulmuþtu"
Rasim bey merhumun mülahazasindan sonra biz Fransa imparatoru 3.Napolyon'un 16/nisan/1855' de Londra'ya yaptýðý seyanatten soz aça]ým ve görürüzki Londra; Ýmparator Kýrým'a gitme tasavvuratýndan vaz geçirdi. Bu sýralarda Prusya baþvekili Prens Bismark, avrupa siyasi mahfillerinin tebessümlerine aldýrmadan þu beyaný yapmaktan içtýnab etmiyordu: "Herhalde 3.Napotyon Ýstanbul'a gidip orayý zapt edip, bir Lâtin Devleti vücuda ge tirecek! Ancak; teþebbüs biraz biçimsiz olduðundan ve bu yüzden pek doðru görünmüyor" demek suretiyle Ýngilizleri kuþkuya salmak için ortaya inciler yuvarlamýþ oluyordu. Nitekim yukarýda yazdýðýmýz gibi, Londra bu kuþkuya iþaret eden mizaha aldýrmamýþ ve Napolyon'un, Þark âleminde isbat-ý vücud etmesiyle Fransa lehine hayli faydalarýn meydana geleceðini, Sivastopol önlerindeki ingiliz askerlerinin ehemmiyetini azaltý caðým göz önüne alarak Kýrým'a gitmesini önlemeye çalýþmýþlardý. Beri yandan da, 3.Napolyon'un müþavirleri de, Fransa'dan uzaklaþma tehlikesini henüz maðlup edilmiþ ayrýlýkçý muhalefetin bu seyahetten dolayý elde edecekleri fýrsat meselâ yalanda olsa Kýrým'dan bir maðlubiyet haberi estirilse veyahut Ýmparatorun vefatýna dâir bir haberin yapacaðý tesir ve ortaya koyacaðý neticenin ne olacaðý meçhuldür, þeklinde dikkatini çekmek teydiler. 3.Napolyon'un gerek ingilizlerce gereksede kendi müþavirlerinin tavsiyelerini aklý kesmiþ olacakki seyahatten vazgeçti.