Avrupaya bir nazar By: sidretül münteha Date: 04 Nisan 2011, 16:19:59
Avrupa'ya Bir Nazar
Gerek batý gerekse avrupanin ortasýnda harp alametleri kendini göstermeye baþlamýþtý. Bunu gözlemekte olan Bismark, Kuzeyalmanya birliðini gerçekleþtirdi. Ýlk Önce Hes-Kasil ve Frankfurt'un iltihak ettirilmesiyle Prusya'nýn birleþmesi tamamlandý. Vakti zamanýnda Ýngiltere krallýðý sülalesine aid olan Hanover krallýðýný alarak, hükümeti Rusya hududundan Fransa hududuna kadar geniþletti. Genel seçim usulünü kabul ederek, Almanmilli hislerini arkasýna alarak hem birleþmeyi saðladý hemde istiklallerinin yok olmasýndan dolayý vehm eden küçük hükümetleri tatmin eylediðinden toplanan heyet Berlin'de rayiþtag denen meclisle ortaya çýkmýþ oldu. Diðer taraftan Alman prensleri ve bilhassa Prusya kra-lý'nýn vekillerinden meydana getirilen bir Bundeþrat meclisi kuruldu ki rayþtag meclisinin teþebbüslerine karþý bir dizgin mesabesindeydi. Bismark, bu iki meclisin tesirine kapýlmadan ve adeta onlardan baðýmsýz bir halde, yalnýz kralýn yanýnda mesul olmak üzere birleþik heyet þansölyesi (baþvekillik gibi) idi.
3. Napolyon bu birleþmiþ heyeti iyi gözle seyretmedi, Ren nehri ikliminde meydana gelen bu kavi hükümet, Ýtalya hükümetine benzemiyordu. Kuvvetler dengesi bozulmuþtu. O yüzden Ýtalya'dan Alp daðlan hududundaki Savoa ve Miþ'i aldýðý gibi bir taraftan da kaybettiði bir þeye karþý bir þey kazanmak istediysede Bismark red cevabý ile yetindi. Bunun üzerine Hollanda kralýna müracaat ederek Lüksenburg büyük dukalýðýný para karþýlýðýnda satýn almak arzusunda bulundu. Anlaþma mümkün oldu. Pazarlýk edildi. Feragat ve intikal senedi imzalanýrken Bismark, heylulet, yani araya girerek iþi bozdu. Fransa, Meksika seferinin hatasýndan dolayý yýpranmýþtý. Paris Bismark'ýn muhalif elini kýramadý. Lüksen-burg dukalýðýnýn bitaraflýðýný ilanýyla gördüðü hakareti çiðnedi. Askeri bakýmdan kuvvetlenip teþkilatlanmaya kuvvet verdi . Bir fransýz tarihi diyorki: <Lüksenburg meselesinde Ýsabetli hareket eden fransa haysiyetini ilan ve ihtilalci fýrkalar tarafýndan tehdid altýnda bulunan mevkiini saðlamlaþtýrmak için, 3. Napolyon'un bir harbe ihtiyacý vardý. Almanlarýn hükümetini Prusya'nýn büyüklüðü altýnda birleþtirebilmek için Kont Bismark'da ayný hisleri duyuyordu. Böylece su-i tefehhümü yani yanlýþ anlamayý harbe hazýr olmayý teþvik olarak görünmedeydik
Bu aralýk Ýspanyollar, kraliçe 2. Ýzabellayý tahttan indirmiþler, daha çok hürriyet sever ve verir bir hükümdar aramaya çýkmýþlardý. Geçici hükümet reisi görevi deruhde eden mareþal Pirim, Ýspanya krallýðý tacýný Prusya kralýnýn yeðenlerinden Leopold dö Hohenzollerne teklif etti. Fransa hükümeti bunu protesto etti. 4/temmuz/1870 tarihinde Prusya hükümetinin nezdindeki sefiri mösyö Benedetti'yi Ems þehrinde Prusya kralý 1. Gilyoma yolladý. Vazifesi, akrabasýndan bulunan Leopold dö Hohenzolleri Ýspanya kralýðýný kabul etmemesini saðlamak için, yardýmlarýný istemekti. Kral uygun davrandý. Prens itaat etti. Böylece Fransa büyük ve önemli diplomatik bir baþarý göstermiþ olmakla avunmaktaydý. Fakat Fransada var olan savaþ taraftarlarý Prusyanýn pek daha çok güçlendiðini görmek istiyorlardý.
Fransa hariciye nazýrý mösyö dö Garamot, sefir Benedetti'yi, prensin Ýspanya krallýðý teklifine göstermiþ olduðu çekinmeden vazgeçerek bir daha evvelki fikre dönmemesi hakkýnda kraldan taahhüt almasýný istedi. Kral bu sefer red cevabý vermeyi uygun gördü. Prens Bismark bu olan bitenleri telgraflarla haber almakta idi. Fransýzlara göre Bismark, Prusyanýn Fransadan daha kuvvetli ve hazýr olduðunu bildibinden fýrsatý kaybetmemek için, kralýn telgrafýný deðiþtirerek gazetelere: <fransa sefirinin yaver-i harbi tarafýndan, kapýya kadar getirildiðini, elçinin bu hakarete müstehak olduðunu, kralýn yanýnda meydana gelen hareketteki ýsrarý pruSya hükümeti için, ayný hakaret demek olacaðýný göstereceði tarzda yazýlmýþ bir telgrafname teblið etti. Alman gazeteleri bu notayý istedikleri gibi evirip, çevirdiler ve bu haber Fransa hükümetine ulaþtýðýnda da savaþýn ilaný tahakkuk etti. >
Fransa ahalisi ayaklandý. Durumun sabýrla metanetle madde, madde tetkik edilmesini ve mecliste olayýn müzakeresinin yapýlmasýný tavsiye eden meþhur Tiyers'i hain ve Prusyalý diye tahkir edip adamýn camlarýný taþladýlar. Sokaklarda, Berline! Berline! diye baðýrýþtýlar. O gece meclisi me-busan ilaný harbi tasdik etti. Bismark Fransýz hükümetinin hatasýndan istifadeyi bilmiþti. Fransa müþkül bir duruma düþmüþtü. Avusturya, Ruslarýn tehdidi yüzünden kýmýldýyamiyordu bile. Fransa ile anlaþarak müþterek bir hareket yapma arzusunu taþýdýðý halde tehdidlerden dolayý, bir þeye teþebbüs edemedi.
Ýtalya, 3. Napolyondan Roma'nýn kendisine verilmesini temin hususunda talepte bulundu. Napolyon razý olamadý. Ýngiltere ise, Fransanýn küçülmesinden dolayý her halde bir üzüntüye kapýlacak deðildi. Savaþ, 3. Napolyon'un ummakta olduðu neticeyi vermedi. Meç ve Sedan maðlubiyetlerini Pa-ns'in muhasaraya maruz kalmasý takip etti. Sonunda Paris'de düþtü. lO/mayýs/1871'de Frankfurt þehrinde yapýlan anlaþma gereðince Fransa; beþmilyar frank savaþ tazminatý Ödemeðe ve Arsas-Loren'i terke evet demek durumuna razý oldu. imparatorun Sedanda esir düþmesi üzerine Fransýzlar 4/eyIü!'de müdafaÝ milliye hükümeti idaresinde olarak cumhuriyet ilan etme yolunu seçtiler. Meç Prusyalýlarýn eline düþmek üzereyken, Ruslarýn hariciye nazýrý Gorçakof, büyük devletler kabinelerine, Rusya'nýn Pariste yapýlan sulh kararlarýný yok sayarak Karadeniz'deki hukuku hükümranisini yeniden tanzime karar verdiðini bildiren, genel bir layiha gönderdi. 29/ekim/1870'de yazýlan bu layiha avrupanýn tamamýnda büyük heyecanlar duyulmasýna sebeb oldu.
Fransa, bunu bir kahpelik olarak kabul etti. BabýâÜyi ise, müthiþ bir telaþ sardý. Bunlar olmaktayken Osmanlý devletinin içiþleri ve siyasiyesi de þu durumdaydý: On senedenberi maliyenin vaziyeti vahim durumunu devam ettirmekteydi. 1287/1870'de muntazam borçlarýn yekünü 1 milyar franka yükselmiþti. Âlî paþanýn vefatý sýrasýnda hazinenin 130 milyon lira borcu olduðunu Lütfi tarihi yazmaktadýr. 1869'da yapýlan; büyükborç (mazinin hesaplarý) temizlenmeden vede istikbal teminat altýna alýnmadan sarfetmeye devam ediliyordu. Memurlar ve müstahdemler maaþlarýný zorlukla alabiliyorlardý. Mal sandýklarýnda para bulunmuyor, hatta hazine tahvilleri dahi ödenememekteydi.
Bu hal hükümetin iflasýnýn pek yakýn olduðunun göstergesiydi. Vergi koyma ve toplama düzeni þekillerinin ýslah edilmesi hâlâ düþünce planýnda kalmakta idi. Düþünülen tedbirlerin en belirgini, gerek kara gerekse deniz askerinin sayýsýnýn azaltýlmasýndan ibaretti.