Vekilin vekil tayin etmesi By: sumeyye Date: 01 Nisan 2011, 17:10:28
Vekilin Vekil Tayin Etmesi:
Vekil müvekkilin izni olmadan yahut 'bildiðin gibi yap' demeden baþkasýný vekil tayin edemez: Çünkü müvekkil ancak onun görüþünü beðenmiþtir. Ýnsanlarýn görüþleri birbirlerinden farklýdýr. Müvekkil baþkasýný tevkil için vekiline izin verir veya ona; 'bildiðin gibi yap1 derse, iþi mutlak olarak ona havale etmiþ ve baþkasýna vekâlet vermesine razý olmuþ olur. Bu hususda izin verir de, vekil baþka bir þahsý daha vekil tayin ederse; bu ikincisi de müvekkilin vekili olur. Çünkü bu da onun hesabýna çalýþýr. Birincisinin azledilmesi veya ölmesiyle ikincisi vekâletten düþmüþ olmaz. Bu bir kadý'nýn baþka bir kadýyý yerine halef tayin etmesine benzer ki, bu daha evvel anlatýlmýþtý.
Müvekkilin emri olmadan bir baþkasýný vekil tayin eder ve bu ikinci vekil birincinin huzurunda bir akid yaparsa, geçerli olur:
imam Züfer dedi ki; geçerli olmaz. Çünkü ikinciye verilen vekâlet sahih deðildir ve bu ikinci vekil onun gýyabýnda akid yapmýþ gibi olur. Bize göre bu akid birinci vekilin uygun görmesiyle geçerli olur. Çünkü müvekkil birinci vekile razýdýr. Ýkincisi birincisinin gýyabýnda akid yapar da müvekkil bunu tasdik ederse, yine geçerli olur. Bedelli akidlerin hepsi böyledir. Nikâh ve boþama gibi bedelsiz akidleri yapmasý birincinin tasdikiyle de caiz ve geçerli olmaz. Çünkü bunlarýn geçerli olmasý vekilin tasdikine baðlý deðildir. Bu gibi akidlerde o bir elçi olup akdin haklan onu alâkadar etmez. Aksine bunlar müvekkilin tasdikine baðlý olarak geçerlilik kazanýrlar ki, bu bilinen bir þeydir. [9]
Vekilin Azli:
Müvekkil vekilini azletmek hakkýna sahiptir: Vekili tayin etme hakkýna sahip olduðu gibi, onu azletme hakkýna da sahiptir. Ancak rehin satýþý ve benzeri akidlerde olduðu gibi þartlý vekâletlerde, yani baþkasýnýn hakkýný alâkadar eden vekâletlerde azletme hakkýna sahip deðildir. Çünkü bu durumda vekili azleden müvekkil baþkasýnýn hakkýný iptal etmiþ olur.
Vekilin, azledildiðini öðreninceye kadar yaptýðý tasarruflarý geçerli olur: Bu Þeriat sahibinin yasaðýnýn nazar-ý itibara alýnmasýndan dolayýdýr. Zira vekil kendi bilgisi olmaksýzýn azledilmiþ olursa, bundan mutazarrýr olur. Zira akidlerden doðan haklar kendisine dönmektedir. O, kendisine verilen vekâlete binâen müvekkilin malýnda tasarrufta bulunmakta; parayý ödeyip satýn aldýðý malý teslim alýyor, sonra da bunun için tazminat Ödüyor. Bu, ona verilmiþ bir zarardýr. Vekâletten azletmek, tasarruf iznine sahip bir kimseyi kýsýtlýlýk altýna almaya benzemektedir.
Ayný þekilde vekil de kendini vekâletten azlederse, müvekkilinin bilgisi olmadan azledilmiþ olmaz. Zira vekâlet ancak ikisi ile tamamlanan bir akiddir. Buna her birinin hakký taallûk etmektedir. Ýkisinden birinin bilgisi olmadan vekâletin iptalinde ona zarar verilmiþ olur. [10]
[9] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsýlî, El-Ýhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayýnlarý: 2/275-276.
[10] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsýlî, El-Ýhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayýnlarý: 2/276.