Hisse sahipleri By: sumeyye Date: 13 Mart 2011, 14:18:39
HÝSSE SAHÝPLERÝ
Bunlar farz olan pay sahipleridir. Bunlar; hisseleri Allah (cc) ýn Kitab'ýnda veya Rasûlullah (sas) ýn sünnetinde veya icmâ ile takdir edilmiþ olan pay sahipleridir. Terekenin taksiminden evvel bunlarýn hisseleri verilir. Peygamber Efendimiz (sas) þöyle buyurmuþtur:
“Farz (kesin) olan hisseleri sahiplerine verin. Artan kýsým ön sýradaki erkek asabenindir.” [16]
Neseben ve Sebeben Asabe Olanlar:
Asabeler; on tanesi neseben, iki tanesi de sebeben olmak üzere on iki tanedir. Neseben hisse sahibi olan on kiþiden erkek olanlar þunlardýr:
1- Baba: Ölünün babasýnýn üç hali vardýr;
a- Ölünün oðlu veya oðlunun oðlu ile beraber bulunuyorsa, belli hisselerini, yani terekenin altýda birini alýr. Bu hususda Allah (cc) þöyle buyurmuþtur:
“Ölenin çocuðu varsa, ana -babasýndan her birinin mirastan altýda bir hissesi vardýr.” [17]
b- Ölenin oðlu veya oðlunun oðlu bulunamazsa, asabe olur. Bu hususda Allah (cc) þöyle buyurmuþtur:
“Ölenin çocuðu yok da ana-babasý ona vâris olmuþsa, anasýna üçte bir (düþer).” [18] Bundan da anlýyoruz ki, malýn artan kýsmý babaya kalýr.
c- Ölünün kýzý veya oðlunun kýzý ile beraber bulunuyorsa, altýda bir alýr. Ölünün bir kýzý varsa, malýn yarýsý ona verilir. Ýki veya daha fazla kýzý varsa, malýn üçte ikisi onlara verilir. Artan kýsým yine babaya kalýr. Çünkü o asabedir. Peygamber Efendimiz (sas) þöyle buyurmuþtur:
“Artan kýsým ön sýradaki asabenindir.” [19]
2- Dede: Bundan maksat sahih dededir. Sahih dede; ölen ile arasýnda kadýn bulunmayan dededir. Babanýn yokluðunda baba makamýndadýr. Yeri gelince bu inþâallah anlatýlacaktýr. Çünkü baba adý, dede için de kullanýlýr. Allah (cc) Yûsuf (as) dan haber verirken, þöyle buyurmuþtur:
“Atalarým Ýbrahim, îshak (ve Yâkub'un) dinine uydum.” [20] Ýshak (as), Yûsuf (as) un dedesidir. Ýbrahim (as) de babasýnýn dedesidir.
3- Ana bir kardeþler:
a- Ana bir kardeþ bir tane ise, altýda bir alýr.
b- Birden fazla iseler, terekenin üçte birini eþit olarak paylaþýrlar. Kýz ve erkek burada eþit hisse alýrlar. Bu hususda Allah (cc) þöyle buyurmuþtur:
“Eðer bir erkek veya kadýnýn ana-babasý ve çocuklarý bulunmadýðý halde (kelale þeklinde) malý mirasçýlarýna kalýrsa ve bir erkek yahut bir kýz kardeþi varsa, her birine altýda bir düþer. Bundan fazla iseler, üçte bire ortaktýrlar.” [21] Übeyy (ra) ile Sa'd b. ebî Vakkas (ra) bu âyet-i kerîmeyi;
“Ve ana bir erkek yahut bir kýz kardeþi varsa.” þeklinde okumuþlardýr. Onlarýn bu okuyuþlarý Rasûlullah (sas) dan rivayet etmeleri gibidir ve bu okuyuþlarý o rivayetleri için bir açýklama olmuþtur. Ashab da bunun üzerine icmâ etmiþlerdir. [22]
[16] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî ve Ahmed rivayet etmiþtir. Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsýlî, El-Ýhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayýnlarý: 4/383.
[17] Nisa: 4/11.
[18] Nisa: 4/11.
[19] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî ve Ahmed rivayet etmiþtir.
[20] Yûsuf: 12/38.
[21] Nisa: 4/12.
[22] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsýlî, El-Ýhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayýnlarý: 4/383-385.